adv. & prép.
I. Adv.
A.
(1) spat. De là (en plt d'un endroit dont il est mention).
●(1499) Ca 5b. ahane. g. dilec endroit ou diqui en apres cest tout vng qui bien lentent. ●(1612) Cnf 2b. A hane nen deo quet maruaill (...) ma couez an eil hac eguile à nezo.
●(1659) SCger 128b. Ahano, tr. «dela.» ●(1792) BD 2059. ahane men voello arbet antieramant, tr. «De là-bas je verrai le monde en entier.»
●(c.1825/30) AJC 3518. eur harlef a hane. ●(1834) SIM 177. Dont a rejomp etrezec Plouezoc'h, hac achane da Blouyan. ●(1844) GBI II 396. o tistreï euz a-c'hane, tr. «s'en retournant de là.» ●(1849) GBI II 228. Ac'hane neuze hec'h eo êt / D' di Riou goz, tr. «Alors, de là il est allé / A la maison du vieux Riou.» ●(1878) EKG II 305. e roiz eun taol fouet d'am marc'h, ha me ac'hano.
●(1902) PIGO I 89. eun hanter leo ac'hane. ●(1910) MAKE 51. kuit ac'hano gant eur c'horfad spont ! ●(1927) GERI.Ern 8. ac'hano, T[régor] ac'hane, adv., tr. «de là, de cet endroit.»
(2) sens fig. De là.
●(1710) IN I 216. emeas ac'hano ne de quet permetet so-quen en em antreteni volontieramant en ur sonjeson a blijadur.
●(1894) BUZmornik 270. Ac'hano eo deuet ar c'hiz da bedi sant Patern pa vez ezomm glao.
●(1927) GERI.Ern 8. ac'hano, T[régor] ac'hane, adv., tr. «de cette cause.»
B. Loc. adv.
(1) A-bell ac'hano : il s'en faut.
●(1910) MBJL 140. n'int ket feuket o welet kement-se : a-bell ac'hane.
(2) (Na) pell ac'hano : il s'en faut.
●(1877) EKG I 273. n'oamp ket digalounekeat, pell ac'hano. ●(1893) IAI 126. ne voe ket dilezet neat ar studi, pell ac'hano.
●(1910) FHAB Meurzh 82. n'oa ket eur skraber-laou anezan, na pell ac'hano. ●(1927) GERI.Ern 8. pell ac'hano, tr. «loin de là.»
(3) Evit ac'hano : d'ailleurs, du reste, pour autant.
●(1866) FHB 56/26a. Evid ac'hano sur, Mari-Amis ne oa tam aviz da vont di. ●(1868) KMM 139. Evit ac'hano, n'oa ket eus ar re greva en e iec'hed. ●(1894) BUZmornik 232. Evit ac'hano, enn he balez zoken e veve evel eur manac'h. ●247. Evit ac'hano, n'en doa ezomm nemeur a dra. ●378. Evit ac'hano, beva a rea e ti he eontr. ●423. Evit ac'hano, n'e ket c'hoant dimezi e devoa ar Zantez, mes c'hoant en em vouestla holl da Zoue.
●(1927) GERI.Ern 8. evid ac'hano L[éon], tr. «du reste, d'ailleurs.» ●(1931) VALL 654a. au reste, du reste, tr. «evid ac'hano L[eon].» ●(1942) VALLsup 6a. D'ailleurs (dans la conversation), tr. «evid ac'hano L[éon].»
II. Loc. prép.
(1) spat. Ac'hano da : de là à.
●(1909) KTLR 192. e zajond gant an hent bras a gas ac'hano da Guened.
(2) temp. Ac'hano da : d'ici à.
●(17--) BMa lii. A hané dan de se pen blas chel ober eur memeus tra, tr. «De là jusqu'à ce jour dans un an, il peut faire la même chose.»