Devri

barn / barnañ / barniñ .2

barn / barnañ / barniñ .2

v.

I. V. tr. d.

A. Juger, rendre la justice.

(1499) Ca 18a. Barnn. g. iuger.

(1659) SCger 71a. iuger, tr. «barn.» ●131a. barn, tr. «iuger.» ●(1732) GReg 551a. Juger un procès, tr. «Barn ur procès.» ●Le procès est jugé, tr. «Barnet eo bet ar procès.»

►absol.

(c.1500) Cb 22a. gal. iuger selon droit et raison. b. barnn heruez guyer. ●(1530) Pm 162. Arre da vn dez goude henn / Ez duy da barnn, tr. «De nouveau, un jour après cela, / Il viendra juger.»

B. Juger (qqn).

(14--) N 611. na barn den bizuiquen, tr. «ne juge jamais personne.» ●(1575) M 41. Penaux diouz plom ha scuezr, ez barnher pechezrien, tr. «Qu'au plomb et à l'équerre on jugera les pécheurs.» ●618. hon barno á tro scaff, tr. «il nous jugera de façon prompte.» ●1743-1744. An sot (…) / A barnnas fresq escuit, euit nep residanç, tr. «Le sot (…) / Il le condamna tout de suite, sans aucun délai.» ●(1650) Nlou 17. Da barn bras ha bihan, tr. «pour juger grands et petits.»

(1904) DBFV 18a. barnein, v. a., tr. «juger.» ●(1908) PIGO II 114. an hini a vo barnet aman breman-zouden-Doue.

►absol.

(1621) Mc 56. barnet em eux re pront. ●102. barnet gueneuff re prontamant.

(2) Barn d'ar + subst. : condamner à.

(1575) M 1742. Dan maru las gant casty, ho barnas, tr. «A la mort terrible avec souffrance il les condamna.»

(1847) FVR 74. Fransez Bothorel, euz a Bloezal, a oe barnet da dri bloaz prizoun. (…) ho eiz barnet d'ar maro. ●(1866) LZBt Ebrel 108. barnet eo bet ann den-man d'ar maro. ●(1877) EKG I 233. e viche barnet raktal d'ar maro an nep a esache ober an disterra drouk d'he zoudarded. ●(1878) EKG II 234. Ne zaleaz ket da veza kaset da Vrest, el leac'h ma oue barnet d'ar maro. ●(1880) SAB 173. da lacaat barn aneza d'ar maro.

(1904) DBFV 18a. barnein, v. a., tr. «condamner (de, a).»

(3) Barn da + v. : condamner à (être, faire, etc.).

(1866) FHB 90/298a. barnet da zouguen evit bepret ar skeul-c'houzoug.

(1904) DBFV 18a. barnein, v. a., tr. «condamner (de, a).» ●(1924) FHAB Eost 296. e oa o vont da vezan barnet da veuda daouzek kant pez aour d'ar marc'hadour.

II. par ext. & sens fig.

A. par ext. Juger, considérer.

(1872) DJL 24. Ha rabad e z'eo barn mac'h deuz he chupen.

(1911) BUAZperrot 622. An dud ne ouezont barn o nesa nemet divar nij, ne reant nemet Salaün ar Foll anezan. ●(1913) AVIE 162. Ne iet ket ha barnein revé en dianvéz.

B. sens fig.

(1) Assigner, fixer.

(1862) JKS 409. pa vezo deuet ann deiz a zo bet barnet gan-e-hoc'h.

(2) Ensorceler.

(1962) TDBP II 33. Te n'out ket bet barnet en noz ? tr. «n'as-tu pas été condamné la nuit par une herbe magique qui rend amnésique et égare les gens ?»

(3) (météorologie) =

(1978) BZNZ 38. (Lilia-Plougernev) An avelioù uhel hag izel a gustum barnañ an amzer, tr. (THAB 1/26) «Ce sont les vents du nord et les vents du sud qui font le temps. Ils sont les "juges" du temps.»

III. V. pron. réfl. En em varnañ : se juger.

(1710) IN I 51. ret e din en em varn bremâ va-unan.

(1824) BAM 43. mar duit da en em varn hoc'h-unan. ●(1862) JKS.lam 340. ne gredann ket en em varn va-unan. ●(1874) POG 146. en em varna a rann ma-unan.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...