Devri

pakañ / pakat / pakiñ / pakout

pakañ / pakat / pakiñ / pakout

v.

I. V. tr. d.

(1) Empaqueter, emballer.

(1633) Nom 4a. papier broüillard, qui sert pour enuelopper les merceries ou marchandises, tr. «paper broüillet, pehiny á seruig euit pacquaff an merceresou pe marchadourezou.»

(1659) SCger 48b. emballer, tr. «paqua.» ●(1732) GReg 330b. Embaler, faire une balle de marchandise, tr. «Pacqa. pacqa marc'hadourez.» ●334a. Empaqueter, envelopper, tr. «Pacqa. pr. pacqet

(2) Assembler.

(1633) Nom 154b. Carbasa substringere, colligere arma, contrahere vela : assembler les voilles : assambliff pe pacquaff an gouelyou.

(3) Attraper, saisir, prendre.

(1647) Am 697. Ma halles creguy hen he gabyes, / Paqua he grilles eus dre trompeson, tr. «Si tu pouvais le saisir au collet, / Attraper ses (?) . . . (?) par trahison.»

(4) Pakañ boued : manger.

(1908) PIGO II 161. hag e pake kig ha bara. ●(1954) VAZA 116. Evit a sell ouzh pakañ boued.

(5) Atteindre.

(1910) FHAB Meurzh 81. paka penn o beach. ●(1985) AMRZ 66. beteg paka ar zao all. ●(1921) PGAZ 68. ar paotrig a gemere streat ar Rumiadou ha Mezavel evit paka berroc'h Lanarnuz hag ar Vilin-Vean.

(6) Pakañ ur c'housk, un hun : faire un somme.

(1925) FHAB Mezheven 221. Ma pakas hi eur c'housk, eur c'housk hir ha pounner. ●(1942) DHKN 30. arlerh Pariz hé doè gellet pakein un hun hag e hras kant vad dehi.

(7) Fabriquer, construire.

(1921) GRSA 223. kemennet dehè pakein ul lestr get koed ha ne vreino ket én deur. ●(1939) RIBA 44. ne gemérè ket er goukou héh amzér de bakein hé néh.

(8) Pakañ afer fall : avoir des ennuis.

(1915) HBPR 108. Ma zit eneb ho bolontez e pakfot afer fall.

(9) Pakañ an tan : couvrir le feu.

(1867) BBZ III 345. Me a zo chomet ma unan / Aman, evit pakan ann tan. ●(1896) GMB 601. en pet[it] tréc[orois] on dit pakañ 'n tañn, couvrir le feu. ●(18--) PEN 93/116. ewouit paqua an tan.

(10) Attraper, contracter (une maladie).

(1859) MMN 117. gant aoun da baca ar c'hlenvet. ●(1867) MGK 23. Klenved eaz da baka.

(1978) BZNZ 82. (Lilia-Plougernev) Pakat a reamp belumennoù-aod.

(11) =

(18--) SAQ II 113. pakout danvez (...) pakout enor.

(12) Tuer.

(1902) PIGO I 167. 'Oa ar blei o pakan an daou gi diwean.

(13) (chasse, pêche) Attraper, prendre.

(1647) Am.ms 697. Ma halles creguy hen he gabyes, / Paqua he grilles eus dre trompeson.

(1868) FHB 163/49b. Eul lindag eo a stignont eno dezho evit ho faca. ●(1877) EKG I 151. paka eur vamm vleizez. ●(1880) SAB 126. toler e rouedou da baca pesket.

(1889) SFA 81. pesked paket er ganol a iea abiou d'an iliz.

(1921) PGAZ 5. redet ar mor braz ha paka pesked. ●(1924) FHAB C'hwevrer 62. Ganto e teskas laouig ober toullou da baka «borzigou», ha stignou zoken evit ar filiped a deue wardro penn ar bern kolo.

(14) Pakañ ub. : égaler qqn.

(1910) MBJL 192. muzikerien hag a gavfed nebeud en Frans gouest d'o fakan.

(15) Pakañ labour : (?) abattre (?) du travail.

(1933) MMPA 98. n'he devoa ket he far da baka labour.

II. V. tr. i. Pakañ peg (en udb., en ub.) : se saisir (de qqc., qqn).

(1889) SFA 173. Ar Roue (...) a lakeaz paka pek enn-ho [ar Breudeur-bian].

(1909) KTLR 94. Paka reaz peg en eur c'houlaouen. ●(1910) MAKE 96. Yan a bakas peg en eur c'hoz skourjez. ●(1941) SAV 19/34. hag o paka peg er re a vez o vont da veuzi.

III. V. intr. Mourir, crever.

(1935) BREI 392/stag 1. mar teufe Penn-Bail da bakan.

IV. V. pron. En em bakañ.

A. V. pron. réci.

(1) Se rattraper.

(1924) FHAB Ebrel 146. Eur zulvez, goude an oferenn-bred, Yvonig hag Yvona a gemeras an hevelep gwenodenn evit kerzet d'ar gêr ; en em baka a rejont e kichenik ar feunteun.

(2) S'entendre, s'accorder.

(1909) DIHU 50/311. E iondr ha ean enta ne oent ket aveit hum bakein. ●(1910) ISBR 73. ne oent ket aveit hum bakein étrézé ou deu. ●(1918) LILH 31 a viz Genver. ésoh um bakein getè. ●(1923) DIHU 148/343. Er prins ha ean, e lar hur martelod, n'um bakent ket tam erbet. ●(1939) RIBA 45. ha braù en em-bakent étrézè.

B. V. pron. réfl.

(1) S'habiller, se fringuer.

(1988) TOKO 60. A-greiz n'em-oa ket eun tamm dillad da 'n em bakañ.

(2) Se rattraper.

(1936) KANNgwital 396/127. Gortoz a reont ar votadeg evid en em baka. ●(1942) FHAB Du/Kerzu 219. N'eus ket par d'an amzer evit en em baka, ema ar c'hiz da lavaret ! ●(1948) KROB 8/2. Er bloaz a zeu e vezo en em baket.

(3) S'en tirer.

(1867) FHB 123/148b. Gant an amzer ar rezeou a hell en em baka, en em zigoll, gounid brao.

(1936) FHAB Eost 300. Ret eo lakaat an noz da astenn an deiz evit gellout en em baka.

(4) Se ranger, se mettre en place.

(1903) MBJJ 31. Er memes amzer e trouz ar chadenno, a deu d'en em bakan war eun traouilh houarn.

V.

(1) Pakañ anezho : avoir perdu l’esprit.

(1958) BRUD 4/49 (L) *Mab an Dig. Amañ ema an oll, Person hag all, o paka anezo !(1995) EIGV 53 (L) Yann-Vadezour Lagadeg. N'emaon ket o komañs paka 'nezo c'hoaz.

(2) Pakañ an daou benn : avoir assez d’argent. Cf. skoulmañ ganti, skoulmañ an daou benn, gwalc'hiñ an eil dorn gant egile, sec'hañ an eil dorn gant egile.

(1942) FHAB Gwengolo/Here 204. War bouez beza piz ha kempenn, ez eus bet gellet adarre, paka an daou benn, hep re a c'hloaz.

(3) Pakañ e rabotoù : voir rabotoù.

(4) Pakañ ur bec'h lann : voir lann.

(5) Kas da bakañ morilhoned : voir 2. morilhon.

(6) Pakañ e fleütoù : voir fleütoù.

(7) Pakañ an tonioù bras : voir tonioù.

(8) Kaout ur genou da baka kelien : voir kelien.

(9) Pakañ kelien : voir kelien.

(10) Pakañ ar bleiz : voir bleiz.

(11) Pakañ ar bleiz gant un taol boned : voir bleiz.

(12) Paket e dan da ub. : voir tan.

(13) Paket an tan ha gwerzhet al ludu : voir tan.

(14) Paket er sac'h : voir sac'h.

(15) Bezañ paket e zorn er pod : voir dorn.

(16) Bezañ paket e zorn er sac'h : voir dorn.

(17) Bezañ paket etre an nor hag an draped : voir dor.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...