Devri

ren / renañ / reniñ / re .2

ren / renañ / reniñ / re .2

v.

I. V. tr. d. rac. re-, ren

A. [sujet : qqn]

(1) Mener, diriger.

(14--) Jer.ms 63. Ha re eff bede syg hep tryg dam servychaff, tr. « Et mène-le jusqu’au trône, sans tricherie, pour me servir » ●152. Ma quer tat ham Autrou, hep comps [gou] en louen / Ez reyff an anegart peur gayllart ha certen, tr. « Mon cher père et Seigneur, sans dire [de mensonge] volontiers / Je conduirai l’avant-garde très joyeusement et certainement » ●(14--) Jer 441(c). Reomp ny un arsaöt d’an rybaötet, tr. « Menons un assaut contre les ribauds » ●(1499) Ca 174b. Ren. g. mener. ●(1530) Pm 244 (Mab Den). Hep goap macabre are an dance, tr. «Sans moquerie, Macabré, qui mène la danse.»

(1921) PGAZ 67. da rên ar vro.

(2) Mener, conduire (qqn).

(14--) Jer.ms 95. Reet yy ho try da Baspasyan / Maz clevo ho rez an guez man, tr. «Conduisez-les tous trois à Vespasien, / Pour qu’il entende (exposer) leur état cette fois-ci.» ●(1530) Pm 239 (Mab Den). Han quic han azrouant gueffret / Bepret a re den da penet, tr. «Et la chair et le démon ensemble, / Toujours mènenet l’homme à la douleur.» ●(1557) B I 60a. Duet moz reo affo ne fallo tam, tr. « Venez, je vais vous conduire sans faute » ●190a. Moz reo breman ahanenn, tr. « Je vais vous emmener d’ici » ●393c. Sus oar zu se pe moz reo, tr. « Sus ! par là, ou je vous mènerai » ●(1575) M 78. do ren dan leuenez, tr. «pour les conduire à la joie.» ●(1608) B II 79e. Hac he reo da euaff, tr. « Qui la mènera à boire »

(1659) SCger 29a. conduire, tr. «ren.» ●169a. ren p reet, tr. «mener.» ●(1732) GReg 614b. Mener, conduire, tr. «Rèn. pr. reët

(1868) KTB.ms 14 p 112. Mont a eure da ren ar paotr d’ar gêr ann dè-se. ●(1872) FHB 394/226b. o velet eur vam o vont ebiou din, eur potrik ganthi o ren var bouez an dorn, e sonje din guelet santez Monica o ren he map Augustin pa edo bugel. ●(1889) ISV 423. evit va ren adreuz ar c’hoajou-ze, leun a laginier.

(3) Avoir (pour âge).

(1876) BJM 78. Heman a rene he bevar ughent vloaz.

(1907) KORN 11. hag hen o ren e bewar-ugent vloaz. ●(1921) PGAZ 24. a ioa o ren he daou vloaz varn'ugent. ●35. Pa voe roet d'ezhan an diveza fuztaden, Fanch Tri-Don a ioa o rên he bevar bloaz. ●76. evit-han da rên he driouec'h vloaz. ●(1924) BILZbubr 43-44/1020. Bilzig a rene e unnek vlâ.

(4) Ren ur vuhez : mener une vie.

(1894) BUZmornik 208. ar vuez direol a rene he fried.

(1911) BUAZperrot 426. eun dijentil a rene eur vuez direiz gant eur plac'h fall.

(5) Ren e yaouankiz : vivre sa jeunesse.

(1921) PGAZ 20. Marie-Jeanne Eucat epad ma renaz he iaouankiz. ●22. keit ha mù'edo o rên he iaouankiz.

B. [sujet : qqc.] Mener, faire.

(1530) Pm 64d (Tremenuan). Ez deuz tra sur quement curun / A re rum entre mil cumun, tr. Herve Bihan «Il vint, chose sûre, tous les tonnerres / Qui mènent une impulsion entre mille peuples.»

II. V. intr.

A. [sujet : qqn]

(1) Régner, exercer le pouvoir.

(14--) N 701-703. Da mab glan pan vezo ganet / So aeurus ha diuset / Da renaff net e bro breton, tr. «En attendant la naissance de ton saint fils / Qui est prédestiné et choisi / Pour gouverner pieusement dans le pays breton.» ●(1576) H 47. En nefu ez regn euel roeanes, tr. « in heaven she reigns as a Queen. » ●(1650) Nlou 565. Vn Roue à reno dreist pep oat, tr. «un roi qui règnera par-delà toute génération.»

(1659) SCger 102b. regner, tr. «renn.» ●(1732) GReg 795a. Regner, tr. «Rezn. pr. reznet. Van[netois] reeneiñ

(1931) VALL 637b. Régner, tr. «ren

(2) Vivre.

(1864) GBI I 172. Elizak oa he hano, pa oa er bed o reen, tr. «Son nom était Elizac, quand il vivait.»

(1924) BUBR 45/1054. e-pad an nebeud deïo hon deuz c’hoaz da ren. ●(1971) BAHE 68/25. Ren : bevañ : ar bugel-se ne reno ket, ne vevo ket, ne chomo ket bev. ●(1977) BAHE 95/26a. Bez’e oa gizioù pagan hag a oa diaes-bras diwriziennañ, evel herzel ouzh an dud da vont betek ar Gwele-Maen ha difenn outo soubañ krezioù ar vugale e dour ar Feunteun pa veze klañv ar vugale-se da c’houzout ha ren a rajent pze ne rajent ket… ●(1982) TKRH 33. Daou vugel all ’oa marvet (…) Ha c’hwec’h ’oa chomet da ren.

B. [sujet : qqc.]

(1) (en plt d'un chemin) Mener qqp.

(1866) LZBt Mae 22. Kavet ganin an avenojen a ren deur ger bennag.

(2) Être dans un lieu.

(1910) MBJL 151. ar pondale a ren etre ar piliero. ●166. ar gwaridello a ren 'us d'an nor-dal.

(3) (en plt d'une maladie) Excercer ses ravages.

(1633) Nom 256a. Morbus palabundus : maladie qui regne par cy, par là : cleufuet á ren hac aman hac aount.

(1907) LZBt Genver 34. lec'h ma rene ar muia ar c'hlenved.

(4) (en plt d'un événement, d'un laps de temps) Se dérouler, avoir lieu.

(1866) FHB 80/217a. Ema brema an eost o ren.

(1901) FHAB Mae 268. araog ma zaï da benn ar bloaz zo o ren. ●(1911) BUAZperrot 362. seiz kristenez (…) a oa o frosez o ren. ●(1920) AMJV 6. epad m'edo an oferen o ren. ●(1925) BUAZmadeg i. ar zant a zo he c'houel o ren. ●(1928) BFSA 85. pa oa ar pred o ren.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...