Devri

troc'h

troc'h

m. & adv. –où

I.

A.

(1) Coupe, action de couper.

(1633) Nom 77b. Asparagus : la premiere tige de l'herbe : an trouch quentaff an lousaou.

(c.1718) CHal.ms i. une coupe de bois, tr. «un troh coet.» ●(1732) GReg 222b. Couppe, separation d'un corps solide, tr. «Trouc'h. Van[netois] troh.» ●223a. La coupe d'un melon, &c., tr. «An trouc'h eus a ur sucrin.» ●223b. Couppure, tr. «Trouc'h. p. trouc'hou. Van[netois] trouh. p. trohëu

(1849) LLB 979-980. Lod (…) / e hra bet er vouiden un troh a drez él lué. ●(1866) FHB 54/13b-14a. bouez treza ha trempa an douarou-ze e doare, eller caout enho daou droc'h bennag er bloas ; en douarou guinis, ar melchen ro tri droc'h ha pevar zoken, pa ne zigouez ket re a sec'hor. (...) Ar charrons ne ro nemet eun troc'h. ●(1871) EVA 2. an trouc'h bizin e parrez Landeda. ●(1876) TDE.BF 641b-642a. Ar melchenn ruz ne ro nemet eunn eunn trouc'h, tr. «le trèfle rouge ne donne qu'une coupe.» ●642a. Ann eil drouc'h, tr. «la seconde coupe d'un fourrage.»

(1907) VBFV.bf 78b-79a. troh (b[as]-van[netais] trouh), m. pl. eu, tr. «coupe.» ●(1922) KANNgwital 234/382. Trouc'h ar bizin du a goumanso d'an eil merc'her euz ar miz, d'an 10 a Vaë. ●(1934) GWAL 70/10. he geot ne dalvez nag an trouc'h nag an doug.

(2) Ober un troc'h da =

(1932) FHAB $$$ 171. m'ho peus c'hoant e rin eun trouc'h all d'ezo !

(3) Coupure.

(1499) Ca 203b. Trouch. g. trancheure.

(1659) SCger 33a. coupure, tr. «troc'h

(1868) FHB 191/277b. p'o po græt eun troc'h en ho piz. ●(1872) GAM 3. Eun trouc'h a vez great d'ar red ; aliez ha pell e renker louzaoui evit her parea. ●(1878) EKG II 85. an trouc'h a oa em morzed.

(1907) VBFV.bf 78b-79a. troh (b[as]-van[netais] trouh), m. pl. eu, tr. «entaille, incision, coupure.»

(4) Tranchant.

(1633) Nom 183b. Acies cultri : le fil, le trenchant ou taillant du couteau : an trouch pe'n taillant ves á vn coutell.

(5) Lakaat an troc'h e : mettre en coupe.

(1944) DGBD 182. prientiñ al lodenn goad-se a vo lakaet dizale an troc'h enni. ●(1990) TTRK 81. bep pemzek vloaz eo eveze (lire : e veze) lakaet an troc'h enno [ar c'heuneud].

(6) Digeriñ un troc'h = digeriñ ur c'hlaz.

(1924) ARVG Here 229. Fanch a gemeras eur falz hag a zigoras eun troc'h war-lerc'h e c'hoar-gaer.

(7) Tronçon.

(1659) SCger 121b. tronçon, tr. «vn troc'h

B.

(1) Koad-troc'h : bois de coupe.

(1974) LLMM 166-167/365. un dachenn goad-troc'h nav bloaz.

(2) Bezhin-troc'h : goémon de coupe.

(1876) TDE.BF 641b. Bezin trouc'h, se dit du goémon que l'on coupe ou drague au fond de la mer.

(1909) FHAB Mae 136. Da genta me gaozeo euz ar bizin-troc'h pe tourin.

(3) Gwez-troc’h : baliveau.

(1895) RUSq.BF 134a. Gwezen-trouc’h, sf., tr. «Baliveau ; pl. gwez-trouc’h

(1942) VALLsup 17b. Baliveaux, tr. «gwez-trouc’h col., sg. gwezenn-drouc’h (Rusq.).»

gwezenn-droc’h f. Baliveau.

(1895) RUSq.BF 134a. Gwezen-trouc’h, sf., tr. «Baliveau ; pl. gwez-trouc’h.»

(1942) VALLsup 17b. Baliveaux, tr. «gwez-trouc’h col., sg. gwezenn-drouc’h (Rusq.).»

II. sens fig.

A. (en plt de qqc.)

(1) Choix, ordre.

(1950) KROB 22/12. Dre ma oant gavred kenta trouc'h, / O diou diwar ar gwella bouc'h, / Ne giljont ket tamm, nag an eil nag eben. ●(1950) KROB 25/3. N'omp ket, ni katoliked, frañsizien eus an eil pe trede troc'h, met frañsizien evel ar re all.

(2) Digeriñ troc'h =

(1949) KROB 17/13. Er penn kenta, ar mevel bras, goude beza klasket tro war an ed stoket, en deus digoret troc'h.

(3) Reiñ troc'h =

(1935) BREI 428/3a. Janig a roe troc'h d'he c'hôz : he gwalc'h a blijadur he devoa bet.

(4) Situation, état (dans la société).

(1931) FHAB Meurzh 110. c'hoant em bije bet da gaout eur mab kaer eus eun trouc'h uheloc'h eget da hini hag a vije bet muioc'h a skouejou en e c'hodell, met derc'hel a rin da'm ger.

(5) Quantité de.

(1790) MG 446. me hum laq de larèt un troh-pedènneu. ●(1792) HS 70. un troh grillandet brass e zivorai tout, er frèh, er guyaut, enn ædeu.

(1912) BUEV 105. ar é daul un troh lihérieu. ●(1913) AVIE 75. Un troh en hélié ha ean ou guellé. 192. un troh golvañni. 234. pen dé guir é hra en dén men un troh burhudeu.

►absol.

(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 86. hag un troh e zou a nehai.

(1913) AVIE 163. un troh e gredé én hou.

(6) Couche.

(1908) AVES 27. Bout e oé un troh géaut én tachad hont.

(7) Baquet.

(1934) BRUS 272. Un baquet, tr. «un troh –eu

B. (en plt de qqn)

(1) Kaout troc'h da : avoir la capacité de, être taillé pour.

(1925) FAHB Kerzu 449. Pa lavaran galloudus, e fell d'in komz eus eur gevredigez hag he defe troc'h a-walc'h da voda, en eur ober eun nebeut bloaveziou, an dekvet lodenn eus ar Vretoned, eur gevredigez hag en em gemerfe diouz starda hec'h izili etrezo. ●(1926) FHAB Mae 189. troc'h d'ezan, n'eo ket da redek, met da nijal.

(2) Paotr a droc'h : homme qui a de l'abattage.

(1935) BREI 398/2a. eur pried ouesk, eur pôtr a droc'h, barrek da labourat kement ha tri.

III. [terme qui entre dans des injures] Espèce de.

(1919) BUBR 11-12/9. Kea ganti d'ar gear, neuze, troc'h diot. ●(1939) MGGD 24. Tec'h kuit, troc'h-laer ! eme Levenez d'hec'h enebour.

IV. Adv.

A. A-droc'h.

(1) En quantité.

(1905) LZBg Du 275. ean e resèué mélasion en dud konvertiset ha goapereh a droh er baiañned.

(2) Épith. Compétent.

(1941) ARVR 8/4. kavout a raen anezañ eun den a drouc'h.

B. Loc. adv.

(1) En un troc'h : d'un seul coup.

(1744) L'Arm 386b. Tout à la fois, tr. «Eénn unn trouh

(2) Troc'h-didroc'h : tailladé.

(1977) PBDZ 783. (Douarnenez) troc'h-didroc'h, tr. «tailladé.»

(3) Un troc'h : beaucoup.

(1910) ISBR 29. U dra neoah en doé galéieu er Romañned estroh aveit lestri er Venetiz : skanùoh e oent un troh.

V.

(1) Digeriñ troc'h : commencer un travail. Cf. digeriñ klaz.

(1869) (L) Goulc'hen Morvan FHB 246/292a. Hogen an dra-ze en voa nemet digeri trouc'h evit goalogner all goasoc'h.

(1936) (L) K. Jezegou PRBD 174. Met hirio, netra nemet eun taol falz evit digeri troc'h : ni gozeo diwar-benn an dimeziou en amzer goz.

(2) Bezañ rust an troc'h etre : se disputer beaucoup.

(1896) (T) GMB 726. pet[it] tréc[orois] Gwel rust e 'n troc'h trezé, tr. Émile Ernault «ils se disputent beaucoup.»

(3) Bezañ rust an troc'h gant ub. : être très abrupt vis-à-vis des autres, être de mauvaise humeur.

(1896) (T) GMB 726. pet[it] tréc[orois] rust e 'n troc'h gañtañ, tr. Émile Ernault «il est de mauvaise humeur.»

(1942) VALLsup 93. Disposé à la mauvaise humeur, tr. F. Vallée «garo (et rust) an trouc'h gantañ. ●(1956) (T) *Jarl Priel LLMM 58/16. Rust daonet e oa ganti an troc'h; loariadoù 'veze e tapen diganti un distro lous gant ar strakell-se. ●(1957) (T) *Jarl Priel AMAH 41. O vezañ ma'z oa ur gwaz kalz re rust an troc'h gantañ e krede dezhañ e tennje warnañ a-ziadreñv unan bennak eus ar baotred gwallgaset gantañ. ●182-183. Egile 'vat a dremene evit bezañ un aotrou rust an troc'h gantañ

(4) Bezañ an troc'h hag ar son gantañ : faire la pluie et le beau temps.

(1878) SVE 581. Eman ann troc'h hag ar zon gant-han, tr. L.-F. Salvet «C'est lui qui tranche et fait la chanson. (Il fait la pluie et le beau temps.)»

(5) Bezañ lemm an troc'h gant ub. :

(1950) (L) *Ab Sulio KROB 26-27/19. Edo ar zoubenn o vont da drenka gant an diou wreg, kel lemm ha m'edo an troc'h ganto : ar golvizier a oa savet er vann, prest da lopa.

(6) Kas ar penn hag an troc'h : avoir la haute main sur (une entreprise, etc).

(1942) VALLsup 110. Avoir la haute main sur (une entreprise, etc.), tr. F. Vallée «kas ar penn hag an trouc'h evel ma kar («Breiz»).»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...