f. –où
I.
(1) Boule.
●(1499) Ca 25a. Boul. g. boule. ●(1633) Nom 195a-b. Sphæra, globus : globe, boule : boül.
●(1710) IN I 316. evel ma zeo c'hoari'r volot, c'hoari'r boulou.
●(1838-1866) PRO.tj 175. Ar glizen dran / He deus squihet / Boulou arc'hant / Var an havrek. ●(1877) EKG I 6. ober eur barti domino, pe eun abadenn c'hoari-voulou.
●(1902) PIGO I 87. ledanâd e borz, ober eur c'hoari boulou ha kilhou. ●(1904) DBFV 28a. boul, f. pl. eu, tr. «boule, globe.»
(2) Boul an Douar : le globe terrestre.
●(1732) GReg 460a. Le globe terrestre, tr. «Boul an douar.»
●(1937) FHAB Kerzu 366. boul an Douar, savet gant R. Y. Kreston. ●(1942) LANB 72. Hor Salver Jezuz Krist en e sav war voull an douar.
(3) Boul ar bed : le globe terrestre.
●(1732) GReg 460a. Le globe du monde, tr. «Boul ar bed.» ●(1744) L'Arm 173b. Globe (…) Du monde, tr. «Boule er bétt.»
●(1838) CGK 4. var boul ar bet. ●(18--) EER 15. Boul ar bed a fresfé a dammo.
●(1928) FHAB Kerzu 463. ha boul ar bed en e zourn. ●(1943) FHAB Genver/C'hwevrer 248. boul ar bed en e zourn.
(4) Boulet.
●(1882) BAR 205. Eur voul ganol a dizaz mestr an Turket. (…) ar boulou kanol.
(5) fam. Tête.
●(1973) BRUD 43-44/34. an tu e troe ordinal e voull, rag penngam e oa eun tamm.
II. (jeu populaire) C’hoari bouloù : voir bouloù.
III.
(1) Bezañ ar voul gant ub. : avoir de la chance.
●(1732) GReg 338a. Encenser les grands, les riches, les louër, les flatter, tr. «moguedi ar binvidyen hac ar re a so ar voul gantdho.»
●(1857) (L) CBF 40. Pep tra a zeu gant-han da vad. / Ia, ar voull a zo gant-han, tr. Troude/Milin «Tout lui réussit. / Oui, il a la vogue.» ●(1870) (L) A. Troude MBR 166. Hastomp affo, eme Iann, p'ema ar voul gane-omp. ●(1877) (L) FHB (3e série) 5/39b. An daou griminel-man, a zo a lavaret euz a vouenn ar re zo ar voul gantho en amzer-man. ●(1890) (L) MOA 294. C'est l'homme de la paroisse, tr. J. Moal «ar voul a zo gant-han.» ●(18--) (L) J. Quéré SAQ I 164-165. Marteze, ouspenn, e zoc'h doujet, enoret, istimet zoken. Evit komz evel ma komzit : ar voul zo ganeoc'h. Hag he ruil a rit en tu ma karit.
●(1923) (L) K. Jezegou KNOL 266. Ar voul 'zo ganez, eme Cheun. Ruilh anezi keit ha ma c'helli. ●(1962) (K) Y. ar Gow LLMM 94/351. Hogen aet e oa ar voull gant Prouesse de France ha den ne lenne ar c'hardiogramme.
(2) Ar voul o treiñ : la chance tourne.
●(18--) (L) J. Quéré SAQ I 301. Eun den 'oa pinvidik. En em gaout a ra gant eun den paour... Truez hen deuz oud-han, ranna ' ra ganthan he zanvez... Mez e nebeut amzer, ar voul a dro. An den pinvidik da genta, 'guez paour hag ar paour bet sikouret ganthan a dro kein d'ezhan. ●(18--) (T) E. Ernod EER 31. Mar tro ar voul nebeut c'hoaz, me gred en devo chanz.
(3) Lezel ar voul da dreiñ : laisser faire la chance.
●(1890) (L) MOA 292. Livrer au hasard, tr. J. Moal «lezel ar voul da drei dioc'h he diviz.»
(4) Ruilhañ ar voul : profiter de la chance.
●(1840) SAV 22/19. Hucher, noter, potr ar guiriou / A ruill ar voul pa ma gantho. ●(18--) (L) J. Quéré SAQ I 164-165. Marteze, ouspenn, e zoc'h doujet, enoret, istimet zoken. Evit komz evel ma komzit : ar voul zo ganeoc'h. Hag he ruil a rit en tu ma karit.
●(1923) (L) K. Jezegou KNOL 266. Ar voul 'zo ganez, eme Cheun. Ruilh anezi keit ha ma c'helli.
(5) Ober e voul : faire beaucoup de profit.
●(1916) KZVr 189 - 15/10/16. Ober a ra e voul, tr. «il fait beaucoup de profit, Loeiz ar Floc'h.» ●(1942) VALLsup 84. Gagner beaucoup, tr. F. Vallée «ober e voul.»
(6) Ruilhal ar voul gant ub. : avoir de la chance.
●(1924) (T) F. al Lay BILZ 178. Ac'hanta, pôtr, ar voul a ruilh ganit. Kerz, red war he lerc'h hep dizalani.
(7) Ruilhal e voul :
●(1927) KANNkerzevod 3/3. Ar bed a ruilho e voul egiz kentoc’h.
(8) Ruilhet eo ar voul : les dés sont jetés.
●(18--) SAQ i 146. Ruillet eo ar voul ha mont a raio e leac’h ma karo ! ●(18--) SAQ i 251. Ruilhet ar voul, re zivead eo !