m. & adv. –où
I. M.
A.
(1) Entame.
●(1659) SCger 22a. chanteau, tr. «boulc'h.» ●51b. entamure ou chanteau, tr. «boulc'h.» ●(1732) GReg 350b. L'entamure du pain, de la tourte, tr. «Boulc'h bara. ar boulc'h eus ar bara. ar boulc'h eus an dorz. ●(1744) L'Arm 135b. Entamure, tr. «Boulh.. heu. m.»
●(1872) ROU 83a. Entamure, tr. «Boulc'h.» ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'h, s. m., tr. «Entamure d'un pain, brèche faite à un pain.»
●(1904) DBFV 28a. boulh, m. pl. eu, tr. «entamure ; brèche à un pain.» ●(1927) GERI.Ern 61. boulc'h m., tr. «entamure.» ●(1980) MATIF 76. A[r] Boulc’h, Anna, evid eur bevien !, tr. « L’entame, Anna, pour les pauvres ! »
(2) Dorn boulc’h : main qui a perdu un ou plusieurs doigts.
●(1732) GReg 299a. Qui a perdu quelque doigt de la main, tr. «dôrn-boulc’h.»
(3) Balafre.
●(1876) TDE.BF 66b. Boulc’h, s. m., tr. «par extension, balafre à la figure.»
●(1927) GERI.Ern 61. boulc’h m., tr. «balafre.»
(4) Bec-de-lièvre.
●(1927) GERI.Ern 61. boulc’h m., tr. «bec-de-lièvre.» ●(1931) VALL 62b. Bec-de-lièvre subs., tr. «boulc’h pl. ed.»
(5) (géographie) Brèche.
●(1659) SCger 17a. breche, tr. «boulc’h.»
●(1904) DBFV 28a. boulh, m. pl. eu, tr. «brèche.» ●(1973) SKVT ii 43. boulc’h ur stankenn.
B. sens fig.
(1) Brèche, ponction (dans une somme d’argent).
●(1865) LZBt Here 64. pe a dra da stouvan ar boulc’h a oufemp ober enn hon ialc’h.
●(1905) BOBL 14 octobre 56/3a. grit c’hoaz eur boulc’h en ho yalc’h. ●(1910) FHAB C’hwevrer 51. Eur boulc’h brao dija en e c’hounidegez.
(2) Début.
●(1905) MRPL 62. D’an neb a varv e boulc’h an hanv. ●(1925) FHAB Gouere 258. e boulc’h an oferenn. ●(1943) VKST Here 367. an aon eo boulc’h ar furnez.
(3) Néophyte.
●(1868) FHB 158/12b. n’oz peuz nemed ar penn kenta euz ar furnez, n’ez-oc’h nemed eur bolc’h kristen mad.
(4) Mont ar boulc’h gant ub. :
●(1908) PIGO ii 79. a-boan ma’z eo êt ar boulc’h ganin.
(5) Partie non exécutée de qqc.
●(1874) POG 34. kenavo d’ar goler, d’al leou-doued, d’ar gevier, d’ar c’hannou, d’an teodadou ; kenavo d’ar boulc’hou ebarz ma deveriou.
(6) Lakaat ul labour e boulc’h : commencer un travail.
●(1966) BRUD 22/4. pa vo gwelet (…) pegement a labouriou e-noa lakeet e boulh.
(7) Chom e boulc’h : rester inachevé.
●(1918) LILH 3 a viz Du. Mar achiù er brezél é chomo é boulh er labour dereùet én hon doar.
(8) Ar boulc’h kentañ : la primeur.
●(1912) MMKE xx. hep digeri al levr, ma chomo ar boulc’h kentan anezan gant e rakprenerien niverus. ●(1947) YNVL 24. Deoc’h e vo ar boulc’h kentañ, Maria ! ●39. Ar boulc’h kentañ en deus bet c’hoant da gaout.
(9) Bezañ war ar boulc’h kentañ : être débutant, à son premier essai.
●(1972) SKVT i 128. Da c’hortoz, ha peogwir e oa e brud e nerzh ha war ar boulc’h kentañ, e oa bet fiziet ennañ gant an Aotrou Person paotredigoù ar c’hatekiz.
(10) Lezel ur boulc’h bras : laisser un grand vide.
●(1906) BOBL 13 octobre 108/3d. e varo a lezo eur boulc’h braz e-mesk e vreudeur-labour.
II. Loc. adv.
(1) Ag ar boulc’h : de première qualité, de premier choix.
●(1932) BRTG 26. ur blankad «deur» ag er blein, ag er boulh...
(2) E boulc’h : entamé.
●(1872) ROU 83a. Entamé, tr. «e boulc’h.»
●(1962) EGRH I 73. e-boulc’h adv., tr. « entamé. »