prép., adv. & conj.
I. Prép.
A. spat. Devant.
●(1499) Ca 64a. Dirac. g. deuant. ●(1575) M 780. Dirazaff é lazrez, tr. «Devant lui (les objets) de son larcin.» ●1718. Ez querchset dirazaff, tr. «Qu'on amenât devant lui.» ●(1580) G 1119. Dyrac hon face, tr. «Devant notre face.»
●(c.1680) NG 43-44. Pe respondy der jugement, / Dirac Jesus hou roué puissant ? ●(1727) HB 59. Prosternet, va Doue, dirazoc'h a-speret. ●(1790) MG 35. ni e grèd bout dibarfæt dirac-t'ou, ha laquat hur chonge guet treu-aral ! ●(1792) BD 2310. eno creis diraan.
●(1818) HJC 288. tout en dud assamblet dirac zon. ●295. hui e gomparisseo dirac zé. ●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 32. abad ma vehen dirac-tai. ●(1860) BAL 64. Ar pec'heur, eme an Aotrou-Doue, a deu d'am difiout dirazon. ●(1861) JEI 296. en hani e hùélet cousquet dirac oh. ●(1868) KMM 32. un euriou demzigor dirazi. ●(1870) MBR 36. emint aze dira-z-oud. ●(1877) EFV 25. Quentéh direc er bobl é apparissas a drès é bèn ur gogussen ligùernus péhani en hum chanjas é deur hag er golhas pen-d'er-ben. ●(1888) SBI II 174. Dirac ann arc'h allians, tr. «Devant l'Arche d'alliance.» ●(18--) PEN 91/255. he c'heurio breïn diraan / gant a neveuz groet o welan.
●(1900) MSJO x. ar boblad tud a zo aze dirazout ! ●(1902) PIGO I 196. Eun ti a oa diragê. ●198. e blad leun diragan. ●(1903) MBJJ 247. Setu breman diragon. ●263. da zaoulinan diraki. ●286. e skrivont diragomp. ●(1907) BOBL 09 février 124/2f. e dier koz koz a lakee ar bourmenerien da chom boëmet diragê. ●(1907) BSPD I 125. é huélet dirak z-hé ur plah iouank. ●(1907) AVKA 83. na zonet ket an drompill dirakoc'h. ●95. Setu ma kasan ma ael dirakout evid ober da hent en az raog. ●105. na baro kammed dirakoc'h ar wirione. ●116. dirakhe ha dirak ar boblo. ●(1908) PIGO II 11. an hini a oa diraki. ●134. digoret an nor diragout. ●(1909) LZBt Du 5. lakeet dirac'hon. ●(1910) MBJL 25. laret o fater dirakan. ●47. dirakomp eur manac'h. ●(1910) MAKE 110. war ho taoulin dirazon. ●(1910) MBJL 31. batet dirake. ●135. dirakoc'h kaeran tra ac'h oufed gwelet. ●(1924) FHAB Ebrel 138. e mont d'he gwele dirazo.
B. temp. Avant.
●(1576) H 24. Oreson da lauaret dirac an heuryou, tr. « A prayer to be said before the Hours. » ●(1612) Cnf 9b. Oreson da lauaret dirac an Confession.
●(1659) SCger 43b. deuant, tr. «quent euit, dirac, ebarz.» ●70b. deuant le iour, tr. «dirac an deiz.» ●(1727) HB 591. an tri Sul dirac demerc'her al ludu.
C. sens fig.
(1) En comparaison de.
●(c.1802-1825) APS 124. dérac hou madeleah.
●(1835) AMV 187. ha ne doun netra dirazoc'h.
(2) De.
●(1925) CBOU 5/72. Alïes e vez aon dirak an neventiou.
(3) Souzañ dirak udb. : reculer devant qqc. (à faire).
●(1866) LZBt Gouere 144. na souzan ket dirag al labour.
●(1933) MMPA 43. Ne souzo dirak netra evit danzen evurusted d'he c'hrouadur. ●56. na souzomp kammed dirak hon dever.
II. Loc. prép.
(1) Dre-zirak : (en passant) devant.
●(1949) KROB 14/11. Ha Chanig dre zirak an ti-ze.
(2) E-dirak : devant.
●(1849) LLB 1903. É dirak er ruskad. ●2071. É dirak ma limaj.
●(1932) BRTG 2. obér er chachaden é dirak testeu. ●3. é vo groeit en taul krog é dirak deu dest.
(3) A-du dirak =
●(1903) MBJJ 11. Adammigo bihan e tro ar Brovans a du diragomp.
III. Adv. Devant.
●(1878) EKG II 56-57. n'oa nemed eur bern glaou… Azeza a rechomp dirag.
IV. Loc. conj. Dirak ma : avant que.
●(1621) Mc 107 [lire : 109]. dirac maz dibry ha maz eufy.
●(1659) SC 52. Ag an dut santel a halle mont d'ar barados dirac ma vise maro hon saluer. ●(1727) HB 107. Gant Jesus dirac ma varvas.
►[form. conju.]
S1 dirazon / dirakon / dirac'hon
●(1580) G 3. Dyrazoff.
●(1860) BAL 64. dirazon. ●(1870) MBR 272. dira-z-oun.
●(1909) LZBt Du 5. dirac'hon. ●(1910) MAKE 110. dirazon. ●(1903) MBJJ 247. diragon.
S2 dirazout / dirakout
●(1870) MBR 36. dira-z-oud.
●(1900) MSJO x. dirazout. ●(1907) AVKA 95. dirakout. ●(1908) PIGO II 134. diragout.
S3m dirazañ / dirakañ / diraktañ / dirakzañ
●(1575) M 780. Dirazaff. ●1718. dirazaff.
●(1790) MG 35. dirac-t'ou. ●(1792) BD 2310. diraan.
●(1818) HJC 288. dirac zon. ●(1856) GRD 236. dirac-z-hou. ●(18--) PEN 91/255. diraan.
●(1902) PIGO I 198 diragan. ●(1910) MBJL 25. dirakan.
S3f dirazi / diraki
●(1868) KMM 32. dirazi.
●(1903) MBJJ 263. diraki. ●(1908) PIGO II 11. diraki. ●(1949) ENRO 294. Ha dre deir gwech e voe lakaet dirazi, tostoc'h-tostañ, ar voull-strink milliget.
P1 dirazomp / dirakomp
●(1855) BDE 144. dérac-omb.
●(1903) MBJJ 286. diragomp. ●(1910) MBJL 47. dirakomp.
P2 dirazoc'h / dirakoc'h
●(1727) HB 59. dirazoc'h.
●(1804) RPF 58. dérac-oh. ●(1861) JEI 296. dirac oh.
●(1907) AVKA 105. dirakoc'h. ●(1910) MBJL 135. dirakoc'h. ●(1907) AVKA 83. dirakoc'h.
P3 dirazo / dirake / dirakte / dirakze
●(1818) HJC 295. dirac zé. ●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 32. dirac-tai. ●(1856) GRD 244. dirac-t-hai.
●(1902) PIGO I 196. diragê. ●(1907) AVKA 116. dirakhe. ●(1907) BSPD I 125. dirak z-hé. ●(1907) BOBL 09 février 124/2f. diragê. ●(1910) MBJL 31. dirake. ●(1924) FHAB Ebrel 138. dirazo.
►[form. comb.]
S1 em dirak
●(1993) MARV xi 39. (Tregon) Jamez n'eus ket bet graet kemend-all sin ar groaz e-barz ma dirag !
S3m en e zirak : devant lui.
●(1932) GUTO 46. kañnal kañnenneu én É zirak. ●(1934) DIHU 280/151. ne vourehen ket karéein dén én é zirak.