v.
I. V. tr. d.
(1) Détacher (un animal, etc.).
●(1659) SCger 43a. detacher, tr. «distaga.»
●(1847) BDJ 37. An elez dioc'h ar wezen / A zistagas eur skoultren.
●(1904) ARPA 290. Distaga 'reio kement scour ne zoug ket frouez. ●(1911) BUAZperrot 403. Maturus ha Sanctus a oue distaget al loened varnezo da genta. ●(1925) SFKH 14. Distag e hrér er boh. ●(1925) BILZ 117. Distagit ar chas war ar forean-man ! ●(1940) LZBl Gouere/Eost 343. Distaga ra unan eus ar c'hezeg.
(2) Détacher, décoller (d'une surface).
●(1732) GReg 469b. Detacher le gratin du bassin, tr. «Distaga ar c'hréien diouc'h ar billicq.»
(3) Donner, appliquer, desserrer (un coup).
●(1732) GReg 45a. Appliquer un coup de pied à quelqu'un, tr. «distaga un taul-troad gand ur re.»
●(1861) BSJ 224. ur mehuel e oé inou e zistag ur vouguennat guet Jesus. ●(1870) MBR 164. me a zo o vont da zistaga eunn taol baz houarn gant-han. ●(18--) KTB.ms 14 p 84. Distaga a ra d'ehan ur winkadenn.
●(1906) KPSA 207. lod all a zistag boc'hadou d'ezan. ●(1907) VBFV.fb 30a. desserrer un coup, tr. «distag, dorrein.» ●(1910) MAKE 96. Yan a bakas peg en eur c'hoz skourjez hag a grogas da zistaga taoliou gantan war e bodhouarn. ●(1925) BUAZmadeg 435. distaga meur a javedad gant Felisite.
(4) Distagañ teod ub. : donner la parole à un muet.
●(1877) MSA 69. Doue, dre viracl (...) distaga a reas ive he deod.
(5) Prononcer.
●(1909) KTLR 68. an alvokadet a gustume distaga kalz bomou latin. ●(1910) MBJL 95. Evit besteod nan ê ket : distagan reiz a ra ar girio a lavar d'imp. ●116. kustumi 'nê da zistagan ervat komzo ar pedenno. ●(1947) YNVL 90. Pe an « Te Deum », evel m’hen distagis, ur wech e voe, soñj oc’h eus, en Iliz Sant-Korantin Kemper, dirak an Aotrou’n Eskob Gwenn e-unan. ●(1958) LLMM 71/427. Brezhonekaet e oa bet an anv dic’hiz-se gant an dud, ha distaget e veze « Waremm-Mên ».
►absol. Déclamer.
●(1868) FHB 186/233a. Evit diskuez he spered caer en em lakeas, na petra ta, da zistaga muia ma elle a enep ar Relijion.
►[empl. comme subst.] Prononciation.
●(1929) FHAB Meurzh (pajenn Breuriez-Veur ar Brezoneg) 8. An distagadur, emezoun ; eun distaga reiz.
(6) Dire (des mensonges).
●(1867) FHB 102/393a. ne ket fron a vanc dezho da zistaga gueier. ●(1867) FHB 138/265a. tud diskiant avoalc'h evit treizia an oll gueier a zistagont.
(7) Dire, raconter, chanter.
●(1889) ISV 341. lacat anezhan da zistaga eur marvail bennak.
●(1909) KTLR 68. an alvokadet a gustume distaga kalz bomou latin. ●(1924) FHAB Genver 33. distaga eur bomm kan. ●(1925) FHAB Du 410. evit distaga d'eomp kanenn zispar «an Eured».
(8) Faire (un somme).
●(1910) MAKE 86. Herve Stroalleg a zistagas c'hoaz eur pennadig kousket.
(9) Prendre (une cuite).
●(1910) MAKE 86. Hag eur c'hristen a dlefe distaga korfajou evelse ? ●(1931) VALL 681a. boire sec, tr. «distaga banneou (Ouess[an]t.)» ●(1947) BIKA 35. Te, avat, poa distaget eur c'hofad er Pont.
(10) Distagañ ub. diouzh udb. : éloigner qqn de qqc.
●(1790) Ismar 131. er moyandeu de zistag er galon doh er madeu ag er béd-men.
●(1891) MAA 91. distaga ar galoun diouz an arc'hant.
●(1902) PIGO I 189. Ma zad (…) a gonte d'in gwechall, evit ma distagan deuz ar c'heriou, ar marvailh-man.
(11) Distagañ penn diouzh : lever la tête de (un livre, etc.).
●(1911) BUAZperrot 492. ne zistagas penn diouz e c'hrammadeg ken na oue peur-evet gantan.
(12) =
●(1909) FHAB Kerzu 377. Ne ouzon ket pe seurt geier a zizac'has Lan da Yan an Intanv ; mes dont a reas a benn da zistaga eur voutaillad dour-vitriol eus e gav.
(13) Distagañ a-ziskolp : détacher par morceaux, par copeaux.
●(1872) ROU 82a. Détacher par éclat de bois, de pierre, tr. «distaga a ziscolp.»
(14) Faire passer l'envie.
●(1902) PIGO I 189. Ma zad, eme Bipi, a gonte d'in gwechall, evit ma distagan deuz ar c'heariou, ar marvailh-man.
(15) Faire quitter.
●(1857) CBF 98. am euz aoun na zistagfe ar chans vad diouz-in abarz nemeur, tr. «je crains, avant peu, de voir changer ma bonne fortune.»
●(1967) BAHE 54/26. C'hwezek vloaz he doa Soazig ha ne oa ket bet diaes distagañ anezhi diouzh ar gêr.
(16) absol. Dételer.
●(1912) MMKE xvi. Amzer da zistaga, da zibri eun tam, ha ni d'ar chapel.
II. V. intr.
A.
(1) Se détacher.
●(1763) Remed 479. hac e teu teot an Aneval da zistagua. ●(17--) TE 278. ur mein é tistag a nehou é hunan a-zoh ur manné.
●(1867) MGK 96. A-benn warc'hoaz, mignoun, ann heol c'hell distaga. ●(1872) GAM 64. Pa ziroll re abred avelou balc'h, kalz frouez a zistag diouc'h ar vezen.
●(1907) PERS 223. sevel a rea var begou he voutou evel p'en divije bet c'hoant da zistaga ouz an douar. ●(1909) FHAB Du 338. an deliou melenet a zistag eus ar gwez. ●(1936) PRBD 9. eus ar vag eur planken a zistag. ●(1957) DSGL 208. Er méz a pen dint est e zistag doh en derù, tr. «Les glands, quand ils sont mûrs, se séparent du chêne.»
(2) Se détacher, se décoller (d'une surface).
●(1861) BELeu 8. er fank e zistagué a zoh er boteu.
B. par ext. Se détacher.
●(1909) KTLR 162. ha pa rankfen griat ho tiou c'har deuz ho kein evit miret outho da zistaga.
C. sens fig.
(1) Distagañ diouzh udb. : délaisser, abandonner qqc.
●(1860) BAL 199. Evelse e galon a zistagas neat diouz ar bed.
●(1907) FHAB Genver/C'hwevrer 29. Ar c'hoant da zevel huel a reaz d'ezhan distaga diouz an Iliz.
(2) Distagañ a, diouzh : s'éloigner de.
●(1865) LZBt Here 57. O tistagan euz ann od, al lestrik enn devoe eur bar avel skrijuz.
●(1903) MBJJ 9. Adalek Arlez, e tistagomp diouz ar Rhon. ●31. ha setu ni o tistagan a dammigo bihan deuz ar c'hæ. ●(1904) LZBg Mae 107. kent distag a Frans. ●Chetu perak hum bou poén é tistag ag er blasen beniget-sé.
(3) (en plt d'une maladie) Distagañ diouzh ub. : quitter qqn.
●(1877) BSA 176. ar c'hlenvet ne zistage ket diouthi. ●(1894) BUZmornik 791. ann derzienn ne zistage ket diouthan. ●(1909) NOAR 37. paour kez tud taget gant eur paz ha ne zistag ket diouto.
●(1904) SKRS I 212. Eno e krogas ennhan eur guall derzien, ha ne zistagas ken diouthan. ●(1929) MANO 149. hag an derzienn a zistagas dioutan.
(4) Démordre.
●(c.1718) CHal.ms i. Il n'en demordra pas, tr. «ne zistaguou Iamés doh endrasé, derhel arei brepet mat d'endra sé ne lausquou Iamés diar endrase.»
III. V. pron. réfl. En em zistagañ.
(1) Se détacher, s'éloigner.
●(1849) LLB 511-513. Lies e huéler (…) / Stered doh hum zistag ha ged ul lostad tan / (…) é koeh en ul loskein. ●(1877) EKG I 277. nemet unan [eur zoudard] a en em zistagaz adarre diouc'h ar re-all.
(2) Se détacher, quitter (au moral).
●(1899) LZBt Meurzh 20. 'n em distagan diouz treo luriuz ar bed.
IV. Distagañ e gof diouzh e gein : voir kof.