f. –où, –ioù
I. (sens abstraits)
(1) Liberté, affranchissement de qqn.
●(c.1500) Cb 88a. [franc] Jtem hec libertas / tis. g. liberte / franchise. b. franchys.
●(1659) SCger 60a. franchise, tr. «franquis.» ●149a. franquis, tr. «franchise.»
●(1907) AVKA 304. Ar c'hiz a oa, da devez ar gouel, ma roe d'ar Judevien ar gouarner, frankiz ur prizonier, a dibabent ho unan.
(2) Liberté, droit d'agir.
●(1847) FVR 184. Al liberte, ann egalite hag ar fraternite, pe ar frankiz, ar c'heid-ha-keid, hag ar vreudeuriez. ●(1869) SAG 64. frankiz evit pep-unan.
●(1911) BUAZperrot 146. Didalvez eo klask teuler evez, var ar spered ha var ar galon, ma lezer : gant an daoulagad, frankiz da velet peb tra ; gant an diskouarn, frankiz da glevet peb tra, gant an teod, frankiz da lavaret peb tra ; gant an daouarn hag an treid, frankiz da vont e peb leac'h da gemeret peb tra, ha da ober peb tra. ●(1915) HBPR 57. Frankis da bep den, d'ober evel a garo.
(3) Sauvegarde.
●(1659) SCger 108b. sauue-garde, tr. «franquis.»
(4) Sincérité, naïveté.
●(1876) TDE.BF 214b. Frañkiz, s. f., tr. «Sincérité, naïveté.»
(5) Liberté d'un pays.
●(1883) MIL 19. bugale da garet ho bro hag he frankis.
●(1906) DIHU 17/282. miret hé frankiz doh skloufoni er Fransizion.
(6) Franchise d'expression.
●(17--) VO 6. É han de scrihuein deoh, (éscuset me franquiss).
●(1861) BSJ 139. guet é franquis ha guet é hardéhtæt accustumet. ●(1879) GDI 198. En drompereah e zou er péh e zou contrellan d'er franquis ha d'el léaldèd.
(7) Bezañ e frankiz : être libre.
●(1907) AVKA 172. Mar o tenn ar Mad a dindan ar pec'hed, e vefet en frankiz.
(8) Kaout frankiz da : être libre de.
●(1915) HBPR 27. an dud (...) a dle kaout frankis da vond da veva en eur gouent.
(9) Kaout frankiz war =
●(1912) BUAZpermoal 142. Pedi pemp gwech bemde, ober yuniou striz alïes, ha kaout frankiz war ar rest.
(10) Lezel pep frankiz : laisser toute liberté, toute latitude.
●(1911) BUAZperrot 302. rak Dioklesian (…) a leze pep frankiz gant ar re a oa endro d'ezan da heuilh ar relijion a garent.
(11) Distankañ war ar frankizioù : élargir les libertés.
●(1926) FHAB Ebrel 127. distanka war ar frankiziou ha trei ar frankiziou-ze e lezennou.
(12) En em lakaat e frankiz ub. =
●(1659) SCger 102b. se mettre a la sauve garde de quelqu'vn, tr. «en em laquat e franquis vre benac.»
II. (sens spatial)
(1) Clairière.
●(1955) STBJ 146. En eur frankiz e oa gwez-kistin.
(2) Place, espace.
●(1877) EKG I 50. e kavign frankiz da astenn eur guchenn golo. ●(1889) ISV 437. An ilis so braz, na n'eus ket a leac'h da gaout aoun ne ve ket a frankiz evidomp enhi.
●(1902) LZBg Gwengolo 234. É inizen Yéso é hes frankiz erhoalh. ●(1912) CHEG 21. el leac'h ma 'z eus frankiz a-walc'h d'eur gwele. ●(1932) FHAB Eost 310. daoust pegement a frankiz a zo eno.
(3) (en plt d'un endroit, d'un lieu) Bezañ frankiz dindan : être étendu.
●(1921) FHAB Du 285. Logivi a zo frankiz dindani.