m. –où
I. temp.
(1) Soir, soirée, vêpre, vêprée.
●(1575) M 537. Hogos arriu e'n heur, han feur hon gousperou, tr. «L'heure est presque arrivée, et le moment de notre soirée.» ●(1633) Nom 227a. Vesper, vespera, noctiserum : vespre : gousperou, abardaez, an diuezat.
●(1732) GReg 953a. Vêpre, vêprée, tr. «Gosper.» ●(1779) BRig I 50b. gousper, tr. «le soir.»
(2) Veille.
●(1732) GReg 422a. La veille de la foire, tr. «Gousper. ar gousper eus ar foar. gousper ar for.» ●871b. Le soir, ou la veille d'une foire, d'une assemblée, ou pardon, tr. «Gosper. ar gosper. gousper. ar gousper. (ce gousper, est le singulier de gousperou, Vêpres.» ●Au soir de la foire de la martire, du pardon de S. Jean du doigt, tr. «Da c'hosper foar ar merzer, da c'housper pardon sant Jan ar bis.»
●(1876) TDE.BF 249a. Gousper, s. m. C[ornouaille], tr. «La veille d'une foire, d'un pardon. Da c'housper ar foar, la veille de la foire.»
●(1912) MMPM 23. d'ar zadorn, gousper miz Mari. ●65. Da c'houzper gouel Mari hanter-eost.
(3) Kemer e c'housper (tu bnk) = (?) passer la soirée (?).
●(1866) FHB 75/177a. evit mont neuze dioc'h an noz d'an davarn, ha kemeret eno ho cousper.
II. (religion)
A. [au plur.] Vêpres.
●(1499) Ca 99a. Gousperou. g. vespres.
●(1659) SCger 124a. Vespres, tr. «Gousperou.» ●151b. Gouzperou, tr. «Vespres.» ●(1727) HB 418. Gousperou ar Verc'hes. ●565. e leverot Gousperou ar Gouel eleac'h hini ar Sul. ●(1732) GReg 953a. Vêpres, Heure Canoniale, tr. «Gousperou. Van[netois] gosperéü.» ●Aller à Vêpres, tr. «Moñnet da c'housperou.»
●(1856) VNA 92. Allez à vêpres, tr. «Quêrhet d'er Gospereu.» ●(1874) POG vii. da lavaret eo e ve kanet ann Antien araog ha goude pep Salm, er Gousperou. ●(1876) TDE.BF 249a. Gousperou, s. pl. m., tr. «Vêpres, prières de l'Eglise. Mont da c'housperou, aller aux vêpres.»
●(1907) PERS 124. goude ar Gousperou e vije kanet Komplidou.
►[au plur. après un art. ind.] Ur gousperoù : des vêpres.
●(1915) HBPR 167. eur gousperou trist. ●(1935) BREI 410/4b. eur gwir gousperou pardon.
B. [empl. sans art. ; au plur.]
(1) Moment des vêpres.
●(c.1680) NG 1621. Goudé coursë gospereu.
●(1877) EKG I 6. da c'housperou.
(2) Lavarout gousperoù : dire les vêpres.
●(1741) RO 1552. poent laret gouspero.
(3) Kanañ gousperoù : chanter les cantiques que l'on chante aux vêpres.
●(1741) RO 1579. monet da gannan gouspero.
●(1915) KANNgwital 156/82. goude m'oue kanet gousperou.
(4) Mont da c'housperoù : aller aux vêpres.
●(1857) CBF 60. Mont a rinn da c'housperou, tr. «J'irai à Vêpres.»
III. sens fig.
●(1942) DADO 11. O, kaer hoc’h eus stouva ho tiouskouarn, va gousperou n’int ket achu c’hoaz !
IV.
(1) Klevet ar gousperoù war an ton bras // Klevet ar gousperoù e-kreiz ar sizhun : être engueulé.
●(1962) BRUD 16/33 (T) E. ar Barzhig. Red e oe mond da gerhat he ferhenn, ho tad-koz, bugale, ha kleved a reas hemañ ar gousperou e-kreiz ar zizun, eveljust. ●(1970) BHAF 22 (T) E. ar Barzhig. Paotr ar hijer e oa ive Salaun goz ha kleved a ree aliez ar gousperou abalamour deze. ●88. Klevoud a rejont o diou ar gousperou war an ton braz. ●(1982) LIMO 09 avril (G). Er gouélieu e hrè neuzé d’er véléan moned eué ar en tonieu bras. En dud e larè étrézè : «Hiriù e vo kanet er gospéreu ar don er hrampoèh dré leah.»
(2) Kanañ ar gousperou : engueuler.
●(1957) AMAH 136 (T) *Jarl Priel. Hag an deiz war-lerc'h ar beure ne oa ket c'hoazh peurazezet Jouvet en e vurev, ma stagis da ganañ dezhañ ar gousperoù ken ma strake. ●(1970) BHAF 246 (T) E. ar Barzhig. N'e-neus nemed ar martolod beza tomm dezañ hag e kan ar gousperou d'ar vamm ha d'he mab. ●(1976) YABA 24.01 (Gi) J. Jaffre. Er gwahan tra eidin-mé e vo cheleu er gospereu e vo kanet dein a p'arrùein ér gér... Ya Gospereu e gleùein !