v.
I. V. tr. d.
A.
(1) Souffrir, endurer (des peines, des ennuis).
●(1456) Credo 8-10. Hac agouz avas passion dedan pilat / crucifiet dan marue quenbuan voe / laquet ha goudese sepeliet, tr. «Et a souffert (la) passion, / crucifié sous Pilate ; / aussitôt il fut mis à mort / et ensuite enseveli.» ●(1499) Ca 99a. Gouzaff. g. souffrir. ●(1575) M 433. Er dre pechet hep mar, ez gouzeff cals harell, tr. «Car par le péché sans doute il souffre beaucoup de trouble.» ●521. Ezaint da gouzaff poan, tr. «Ils iront souffrir la peine.» ●1066. ez gouzeffsont scandal, dre penn ho bugale, tr. « Ils souffrirent le supplice, à cause de leurs enfants. » ●3423-3424. En croas gruiet atachet credet plen, / Hep nep coufranc da gouzaff stanc ancquen, tr. «En croix fixé, attaché, croyez bien, / Sans aucune consolation (?) pour souffrir dure angoisse.» ●3529. consideret no gouzeff quet en ven, tr. « Considérant qu’il ne les souffre pas en vain. » ●(1576) Cath p. 13. gouzaff poan en bet, tr. «souffrir aucune peine.» ●25. homan a gouzauas marou en amser an impalarz maxentius, tr. «Elle souffrit la mort à l’époque de l’empereur Maxence.» ●(1580) G 946. da gouzaf esuoar hac ancou, tr. «A souffrir tourment et mort.» ●(1621) Mc 15. da gouzauiff an maru.
●(1659) SCger 50a. endurer, tr. «gouzân p. ânvet.» ●151b. gouzân p. ânvet, tr. «endurer.»
●(1900) MSJO 232. ar poaniou en deus gouzañvet Jesus. ●(1907) VBFV.fb 36a. endurer, tr. «gouhanvein.» ●(1913) AVIE 154. gouhanvein éleih a boénieu. ●271. ind e hrei d'oh gouhanù trebilleu. ●(1932) GUTO 41. gouzanùet diglem en trebilleu.
(2) Gouzañv ub. : souffrir, supporter qqn.
●(1873) FHB 463/363a. ac'han da beur e vinn-me ganeoc'h ? Ac'han da beur ho couzanvin-me ?
●(1911) BUAZperrot 783. Mes e vreur (…) n'oa ket evit e c'houzanv. ●800. Tud a zo hag a zo diez o gouzanv. (…) Gouzanvomp anezo evelkato.
(3) Gouzañv udb. : supporter, accepter, souffrir qqc.
●(1862) JKS 295. gouzanv ho labouriou a ioul frank. ●(1866) LZBt Gouere 158. gouzanv toldoso eur c'harr ponner, enn hencho ar fallan. ●(1894) BUZmornik 596. N'oa ket evit gouzanv braoigou ha fanfarluchou ar bed.
●(1909) FHAB Kerzu 356. kemeret samm eur procez ha gouzanv ar c'holl, ma koller. ●(1910) MBJL 175. êzetoc'h ê gouzanv eun injustis evit eur zotoni. ●(1911) BUAZperrot 485. n'oa ket evit gouzanv e skanvadurez. ●(1911) SKRS II 128. Sant Aogustin n'oa ket evit gouzanv an drouk prezek. ●(1915) HBPR 197. Ne gomzan ket deoc'h deuz ar blasphemou hag al luc'hachou hon doa da c'houzanv hed an hent. ●(1929) FHAB Gouere 246. n'oa ket evit gouzanv an dristidigez ; atao e veze laouen evel ar Spered Santel.
(3) [devant une subord.] Souffrir, supporter que.
●(1894) BUZmornik 568. n'oa ket evit gouzanv e kollje eur begad euz he amzer.
●(1923) KNOL 147. N'eo ket evit gouzanv (…) e rafen eun taol domino.
B. [empl. comme subst.]
(1) Souffrance, mal.
●(1845) LED.gon. Ar gwizieka den en hor iez brezonec / Goude pemp mis gouzanv a rentas e ene.
●(1936) IVGA 199. hemañ emañ ar gouzañv en eul lec'h all eus e gorf.
(2) Fait de supporter avec patience.
●(1912) MMPM 99. Mari a zesk deomp an douzter hag ar gouzaon.
II. V. intr. Souffrir.
●(1911) BUAZperrot 153. en devoa kalz da c'houzanv gant ar boan-izili. ●(1928) LEAN 40. An tad ne zeuas ket var e c'her, met gouzanv a reas muioc'h.
III. V. pron. réci. En em c'houzañv : se supporter mutuellement.
●(1862) JKS 38. Red eo eta d'e-omp en em c'houzanv etre-z-omp, en em ziboania, en em skoazia, en em gelenn hag en em zifazia en eil egile. ●(1866) FHB 73/163a. daou bried ha ne allent ket en em c'houzaon. ●(1872) ROU 89a. Incompatible, tr. «N'int ket evit en em c'houzanv.»
●(1915) HBPR 87. d'an oll veleien d'en em c'houzanv. ●(1926) FHAB Mae 177. d'en em c'houzanv an eil egile.