f./m. –ed
I.
(1) (zoologie) Taupe.
●(1499) Ca 100a. Goz. g. toupe. ●(1633) Nom 35a. Talpa : taulpe : vn coz, goz.
●(1659) SCger 116a. taupe, tr. «goz.» ●151b. goz, tr. «taupe.» ●(1732) GReg 908a. Taupe, tr. «Goz. p. gozed. (Van[netois] go. p. goed.» ●(1744) L'Arm 377b. Taupe, tr. «Go.. goétt.» ●Une [taupe], tr. «Ur ò.»
●(1849) LLB 119. Er hâ hag en toseg. ●(1856) VNA 27. une Taupe, tr. «un O.» ●(1955) STBJ 168. Ar sourded hag ar gozed, anvet sorted ha goied e Pleiben.
(2) Ober ar c'hoz : faire le gros dos.
●(1732) GReg 302b. Faire le gros dos, tr. «ober ar c'hoz.»
(3) Taper gozed : chasseur de taupes.
●(1933) TREM 79. Me 'zo taper-gôed hag a oar ped toul-laz. ●(1955) STBJ 169. D'ar mare-se e oa taperien-goied a ree micher d'o distruja.
(4) plais. Rouantelezh ar gozed : sous terre.
●(1936) CDFi 15 février. emaout o vont da gas ac'hanoun da rouantelez ar gozed. ●(1940) DIHU 343/15. de gas en dud de roanteleh er goëd !
II.
(1) Turiad-goz, turiadenn-c'hoz : taupinière.
●(1732) GReg 908a. Taupiniere, petite butte de terre que la taupe a poussé, tr. «Turyadenn goz. p. turyadennou goz.»
(2) Bern-goz : taupinière.
●(1732) GReg 908a. Taupiniere, petite butte de terre que la taupe a poussé, tr. «(Van[netois] bern go. p. bernéü go.»
(3) Douar-goz : taupinière.
●(1908) PIGO ii 33. 'c'h an da zifreuzan ar c'haridennou hag ar berniou douar-gô.
(4) Toull-goz : taupinière.
III.
(1) Bezañ kousket evel ur c'hoz en he zoull : dormir profondément.
●(1878) EKG II 41 (L) L. Inisan. Mad, red eo e kouskfent evel gozed enn ho zoullou, pa ne zihunont ket, eme-ve en eur vont da gichenn prenestr starn-an-daol.
(2) (Flour, lart) evel ur goz : (être) gras, dodu.
●(1866) BOM 110 (Ku) P. Proux. Eur verienen flour vel eur go, tr. P. Proux «une fourmi, dodue comme une taupe.» ●(1868) KTB.ms 15 p 272 (T). Oc'henn kaer ! a lâre en-han he-unan; ha lard evel gôhed !
●(1900) MELU X 236 (T-Trevereg). Lard vel eur c'hô, tr. E. Ernault «Gras comme une taupe.» ●(1912) RVUm 320 (Gu). Lart el ur ho, tr. P. ar Gov «Gras comme un taupe.» ●(1962) TDBP Ia 37 (T). E ti Von e oa eur hi hag a oa lard 'vel eur hoz, tr. J. Gros «chez Marivone il y avait un chien qui était gras comme une taupe.»
(3) Dall evel ur c'hoz : aveugle.
●(1867) MGK 12 (L) G. Milin. Enn hor c'hever omp dall, / Dall-poch evel gozed. ●(1889) ISV 425 (L) G. Morvan. Ma ne vije bet speret an den guenn dalloc'h eget eur c'hoz, n'en divije ket lavaret a gomzou ken diskiant.
(4) Du evel ur goz : très noir.
●(1732) GReg 908a. Du evel ur c'hoz. qer du evel ur c'hoz.
●(1982) PBLS 570 (Ku) Langoned. Ken du evel ur goz, tr. J.-Y. Plourin «aussi noir qu'une taupe.»
(5) Mont da glask repu e ti ar gozed : mourir.
●(1957) AMAH 127 (T) *Jarl Priel. Ur wech aet va bolchevik da glask repu e ti ar gozed, e teuas ur miz goude tro hon S.R. bennozh d'al lizherig-mañ.
(6) Kas ub. da rouantelezh ar gozed : tuer qqn.
●(1914) FHAB Gouere 222. Daouzek beleg eveldout, klev, em eus kaset da rouantelez ar gozed o sanka va c'hontel en o gouzoug !... ●(1924) LZBT Meurzh 37 (T). Ar paour kez loen, tapet gant ar c'hlenved stagus a ren dre ar vro, a zo et da rouantelez ar goed ! ●(1935) CDFi 21 decembre *Ab-Sulio. Setu ar pez a viras ouzin d'e gas da rouantelez ar gozed ! ●(1936) CDFi 15 fevrier. emaout o vont da gas ac'hanoun da rouantelez ar gozed. ●(1940) DIHU 343/15. de gas en dud de roanteleh er goëd !
(7) Bezañ e rouantelezh ar gozed : ne pas être né.
●(1975) UVUD 20 (L-Plougerne). Me doa e rouantelezh ar Gozed d’ar poent-se !
(8) Dont eus bro ar gozed : être aveugle d’esprit (?).
●(1869) SAG 262 (L) G.-M. Karoff. Hi epken a oar pep tra, a gompren pep tra ! A gouzkoude o deuz doare da zont euz a vro ar gozed ! Int ganet deac'h, ha, n'o deuz dezket netra...
(9) Evañ evel un toull-goz : boire beaucoup.
●(17--) CHal.ms iv 241 (G). Il boit comme un trou, tr. «iuet ara el un toul go.»
(10) Bezañ ken berrwel hag ur goz : avoir une très mauvaise vue.
●(1963) LLMM 99/267. ken berrwel hag ur goz.