adj.
I. Attr./Épith.
(1) (en plt de qqn) = (?) Intransigeant (?).
●(1867) FHB 116/94a. Ar c'hreg dreist oll, grons ha rok, n'he oa ked evid er gouzaôn.
●(1923) FHAB Mezheven 210-211. daoust ha roue ebed a zo direisoc'h ha gronsoc'h eget an ozac'h-man, an tad a familh-ze, mistri-koumananchou a zo, tud lakêt da welet war labour ar re all ? Daoust ha roue ebed a zo direisoc'h ha gronsoc'h eget is-ofiserien a zo ? ●(1939) MGGD 28. eun dremm dic'hoarz ha groñs. ●33. ar roue a oa groñs e zremm ha dichek e vouez.
(2) Absolu, incontestable.
●(1939) RIBA 44. Er big, èl ma houi en ol, nen dé ket un tammig brih-laeréz ; laeréz grons-é.
(3) Difenn groñs : interdiction absolue, formelle.
●(1907) FHAB Kerzu 303. Difenn grons a zo da gomz brezonek petramant e taper «ar veoc'h».
(4) Komz groñs : parole intransigeante.
●(1906) SAQ-Jezegou I x. Pa ziskroge deuz he zarmoun, avechou e lavare eur gomz grons ha dichek, hag a gueze var ar c'halonou evel eun taol morzol.
II. Adv.
A.
(1) Absolument, résolument.
●(1647) Am.ms 563. Gronç dreuale deiz ar preiz ny reizo., tr. « Résolument, par mon serment, nous arrangerons le jour du butin » ●583. Sur he zouch un dat evit mellat gronçç. ●665. He varvo quer gronç var he coz fonç bras., tr. « Il mourra aussi résolument sur son gros vieux fondement »
●(1838) OVD 182. Ret-é trohein gronce (...) doh tout er péh e ellehé ur bihan dra allume er goal inclination. ●(1857) CBF 74. Choum a ra hep dibri grons, tr. «Il observe une diète absolue.»
●(1978) BAHE 99-100/64. Met pa glaskas diskouez da Louizig re a vignoniezh e oa bet dizarbennet groñs !
(2) Strictement.
●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 141. é tihuennér quer gronce doh-t-hai a zaibrein nitra.
●(1911) BUAZperrot 120. ar roue en devoa difennet grons treiza anezan.
(3) Net, nettement
●(1849) LLB 1568. er pas hag er foenw e droh gronz é anal. ●(1861) JEI 202. dré en arben ma resistant grons doh græceu ha doh inspirationeu er Sperèd glan-zé.
●(1909) FHAB Here 309. Rak-se e tiskleri dezan grons ne zalc'ho ket aneznn (lire : anezan) ma ne baë ket dezi eun ankiz a ugent real araog Gouel Nedeleg. ●(1939) DIHU 331/202. en deu loen e gerhas hoah, un tammig, hag e arrestas grons, èl a pe vehè bet tinet er rodeu.
(4) Tout simplement.
●(1910) ISBR 39. Diù vro Breih e zou enta a houdé men dé deit er Vreihiz dré-men : Breih-Veur (pré Bro-Sauz) a léh ma tent ha Breih-Vihan pé Breih grons, er vro léh ma toarezant hag e zou hur bro-ni bremen.
(5) Très bien.
●(1969) LIMO 18 janvier. gout e remp grons penaos en hoari-sé nen devehè ket padet berpet.
(6) Complètement.
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 34-35. Er mæstr a nehai (...) e yé gronç én arfleu. ●(1861) BSJ 7. dismantet gronce.
●(1912) BUEV 7. troeit grons d'er baiañnaj. ●(1936) DIHU 300/84. d'en noz, dré bep taol, é tihunen grons. ●(1932) BRTG 5. Kiseu er Meillouz e arfleu grons er houréneréz.
►[devant un adj.]
●(1891) CLM 93. donnet de vout grons dal.
►[après un adj.]
●(1902) LZBg Meurzh 68. ur verh a bearzek vlé pariù grons, é laret get ur min-hoarh : «É han d'er baraouiz.»
●(1939) RIBA 101. Dinéhans grons e oè er binieuér a zivout é sah.
(7) Derc'hel groñs : soutenir mordicus.
●(1861) BSJ 217. Ean e brofætis arlerh de sant Pièr en en devehé-ean bet nahet tair gùéh quênt cân er hoq ; neoah sant Pièr e zalhé gronce ne vehé quet bet arrihue quement-cé guet-hou.
(8) Derc'hel groñs da =
●(1861) BSJ 244. Pilat, énep dehai rah, e zalhas gronce de larèt, er péh e zou scrihuet e vou scrihuet ha chom e hrei.
B. Loc. adv. Berr-ha-groñs : franchement.
●(1732) GReg 252a. A decouvert, sans déguisement, franchement, tr. «berr-ha-gronçz.» ●434a. Franchement, franc, tout franc, tr. «berr-ha-gronçz.»