adj., adv. & m.
I. Adj. num. card.
(1) Cent.
●(1499) Ca 31b. Cant. g. cent. ●(1612) Cnf.epist 30. pe-heny na poes nemet cant pé dou cant liuffr.
●(c.1680) NG 938. cant mil ble. ●(1732) GReg 144a. Cent, terme numeral, tr. «Cant.» ●Un cent, tr. «Ur c'hant. Van[netois] Ur hant.» ●Cent ans font un siecle, tr. «Cant vloaz a ra ur c'hantved.» ●Cent mille, tr. «Cant mil.» ●(1744) L'Arm 49a. Cent, tr. «Cantt.»
●(1849) LLB 302. Ché mé touchand kand vlai. ●(1856) GRD 314. Chapistr unan ha cand. ●318. Chapistr deu ha cand. ●320. Chapistr tri ha cand.
(2) [après un nombre de 2 à 9] Indique les centaines entre 200 et 900.
●(1877) BSA 48. eiz cant vloaz goude ma oa diazezet ar gear a Roum.
●(1908) PIGO II 1. seiz kant lur.
(3) [après un nombre de 11 à 20] Indique les centaines entre 1100 et 2000.
●(1790) MG 78. hac er galon-ze e eèll deƒirein carein Doué uguênt-cant-gùéh én dé.
●(1821) SST 63. trihueh cant vlai. ●(c.1825/30) AJC 2814. parsec cand a voa ane. ●(1835) AMV 85. Er bloavez c'huezec cant unan. ●(1861) BELeu 8. puemzêc cand a dud. ●91. open trihuéh cand vlai. ●(1886) SAQ I 6. Brema zo trivac'h kant vloaz. ●34. naontek-kant vloas zo.
●(1902) MBKJ 4. Er bloaz c'houezek kant trizek ha triugent. ●(1906) KANngalon Eost 176. Abaoue pemzek kant vloaz. ●(1913) AVIE vii. chetu nandek kant vlé.
II. Adv.
A. A-gantoù : par centaines.
●(1744) L'Arm 49a. A centaines, tr. «A gandeu.»
●(1847) FVR 373. Hag a gantchou noz ha mintin / Ez a tud d'ar c'hillotin. ●(1868) FHB 198/332a. merouriou a ganchou. ●(1894) BUZmornik 374. n'e ket hebken a ganchou, mes a villerou hag a vilionou.
●(1902) LZBg Meurzh 69. A ganteu é ta bamdé en dud d'inou. ●(1912) MMPM 5. pa deu moueziou sent a gantchou d'en em unani ganeomp. ●(1929) SVBV 66. Er rann-vor-mañ ez eus rec'hier koural a-gantou.
B.
(1) Kant ha kant : par centaines.
●(1732) GReg 144a. Le monde sortoit de la Ville à centaines, tr. «An dud a zeué cant ha cant èr meas a guear.»
(2) Kant e kant =
●(1612) Cnf 18b. à hanné ez dlé an pœnitant confes non pas hep muy quen an nyuer eues an pechedou extern, hoguen yuez an desirou hac an youillou eues, è calon, ez quement mazeo dezaff possibl ; Hac yuez quant è quant an greffusder à nezo.
(3) Ha kant ha kant =
●(1612) Cnf 75b. ouff bet receuet var an font à badizyant, ha quant à quant enoret ves an titr à Christen.
III. M.
(1) Cent livres (poids).
●(1908) PIGO II 55. eur pez men a boueze n'oun ped kant.
(2) Cent ans.
●(1935) BREI 397/3c. Mont a reio da gant.
(3) Centaine.
●(1732) GReg 144a. Une centaine de pistoles, tr. «Ur c'hant pistol.»
●(1877) EKG I 236. eur c'hant pe eur c'hant-hanter-all.
●(1911) BUAZperrot 457. epad meur a gant vloaz.
(4) Kant ha kant : par centaines.
●(1732) GReg 144a. Le monde sortoit de la Ville à centaines, tr. «An dud a zeué cant ha cant èr meas a guear.»
(5) Diouzh ar c'hant : par centaines.
●(1935) LZBl Gwengolo/Here 155. Renerien ar Breuriezou misioner a lavar eo diouz ar c'hant e c'houlen outo o relijiuzed mont d'ober wardro ar re lor.
(6) Meur a gant : plusieurs centaines.
●(1847) FVR 221. Evel-se e oe laeret ann iliz, leveou pere a oa enn he c'hers abaoe meur a gant vloaz. ●(1867) FHB 102/393a. meur a gant ha meur a vil den.
IV.
(1) Monet ar c'hant da bevar-ugent gant ub. : rogner sa fortune, se ruiner.
●(1912) RVUm 318 (Gu). Henneh e zei er hant geton de bear-uigent, tr. P. ar Gov «En voilà un qui fera revenir le cent à quatre-vingts : qui rognera sa fortune.» ●(1924) NFLO. Bien. tu diminueras ton bien, tr. Loeiz ar Floc’h «kas a ri ar c’hant da bevar-ugent.» ●(1942) VALLsup 153. De qqn qui s’est ruiné peu à peu on dit aussi kaset en deus ar c’hant da bevar-ugent.»
(2) Kas ar c'hantoù da zek : perdre de l’argent, le dilapider.
●(1859) SAVes 7. Contchou renqet en tavargniou / Da zec a gas prest ar c'hantchou.
(3) Sevel e gantoù da ub. :
●(1874) FHB 508/301b (L) J. Fave. Petra fell did, pren da c'hinou, / Pe me savo did da gantchou.
(4) Ober kant tro d'ar pod : voir tro.
(5) Klask kant ha kant tro : voir tro.