coll.
I. (botanique)
(1) Cerises.
●(1633) Nom 68b. Armeniacum, armenium, præcox : auant-pesche, abricot, pesche de Troie, carmaignole : arbricos, queres pe babu bras.
●(1659) SCger 167b. queresen p querès, tr. «cerise.» ●(1710) IN I 140. ar c'heres, an abricot hac ar framboues. ●330. evel c'hoantou a graguez vrases, pere a c'hoanta queres fresc dan divez-amser, ha resin fresc dan nevez-amser. ●(1732) GReg 145b. Cerise, petit fruit, tr. « Qeresenn. p. qerès. qirisen. p. qiris. » ●(1744) L’Arm 49b. Cerise, tr. « Quiriseenn.. quiriss. f. »
●(1838) OVD 100. er hiris, er frès, en abricot. ●(1849) LLB 25. Er figez, er hiriz, er pir, en avaleu. ●932. Iskern kiriz ha prun. ●(1870) FHB 284/184b. kerez, amandez hag olivez a zo aleis.
●(1921) PGAZ 35. edo ar c'herez o chench liou. ●(1922) EOVD 104. er hiriz, er prun, er sévi.
(2) Cerisiers.
●(1849) LLB 655-656. Lod, avel er hiriz, er prun hag el loré, / A ziar ou grouiad e blanten a nehué.
II. (alimentation) Dour-kerez : liqueur à base de cerises sauvages aigres-douces.
●(2000) PCRMM 144. (Plougastell-Daoulaz) cerisiers devenus sauvages, donnant des cerises aigres-douces, toujours utilisées pour fabriquer une liqueur, à base d'alcool, servie en fin des repas importants ou des soirées, le dour kiris (= eau de cerise, parfois appelée «vin de Plougastell»).
III.
(1) Stank evel kerez war ur bod balan : rare.
●(1957) AMAH 246 (T) *Jarl Priel. E oa deut hon gwenneien da vezañ ken stank ha kerez war ur bod balan.
(2) Ruz evel ar c'herez : très rouge.
●(1962) GERV 133 (K) Y. ar Gow. Ho tiweuz ruz-kerez o vousc'hoarzin din ken tener ?
(3) Ruz evel ur gerezenn (da vezheven) : très rouge.
●(1857) HTB 218 (T). Ar c'hera ma hallin, itron, em Vari, o tont ru evel eur gerezen. ●(1868) FHB 157/2b. Ar zouav a ieas ruz evel eur guerezen. ●(1889) ISV 274 (L) G. Morvan. E guirionez, Jil a ioa o tont, d'ar red, eat ber he halan, ha ruz evel eur gerezen.
●(1909) KTLR 202 (L) K. Jezegou. He diou chod oa rus evel diou gerezen hag he daoulagad glas evel ar mor. ●(1923) KNOL 101 (L) K. Jezegou. Perig a deuas da veza ruz evel eur gerezen da vezeven. ●116. Hag he diou jod oa ruz evel diou gerezenn. ●133. He diou jod a zo ru flam, evel diou gerezenn. ●(1932) ALMA 67 (L) *Ab Sulio. He muzellou 'zo rusoc'h eged eur gerezenn. ●(1935) FHAB Gwengolo 275 *Merc'h Sant Sane. He diou chod, rus evel diou gerezenn. ●(1948) KROB 7/13 L. B.. Ruz he divoc'h evel eur gerezenn, e tizroas da lavaret, goustadik, eur ger bennak e pleg skouarn he mamm.