[brpm couez < kom- + gwez .2, voir koueziañ / kouezañ]
M.
I.
A.
(1) Lessive, buée.
●(1659) SCger 138b. couez, tr. «lessive.» ●(1732) GReg 125a. Buée, lessive, tr. «coüez. p. couëgeou.»
●(1844) GBI I 8. O kanna 'r c'houez ez omp bet, tr. «Nous avons été faire la lessive.» ●(1870) FHB 293/252a. an Aotrou Doue a ra brema eur c'houez, eur c'hempen a zoare. ●(1870) MBR 132. Eunn dervez e oa eat Biganna d'ober kouez, tr. «Un jour que Biganna (Marianne) était allée fait sa buée.» ●244. emaomp gant ar c'houez braz, tr. «nous faisons la grande buée.» ●(1878) EKG II 137. Eur pod houarn braz, bet o tomma lichou da ober ar c'houez. ●(1895) GMB 111. tréc[orois] kouez, lessive.
●(1909) BROU 217. (Eusa) koufez, tr. «Lessive.» ●(1913) FHAB Mezheven 183. pa vezer oc'h ober eur c'houez ordinal.
(2) Ensemble du linge lavé.
●(1732) GReg 472b. Etendre la buée à secher sur la grève, tr. «Astenn ar c'houëz var ar c'hroa da sec'ha. sec'ha ar c'houëz var ar c'hraë.»
●(1908) PIGO II 165. Tol a reas ple neuze e oa, a damdost, eur c'houë o sec'han.
(3) Ober kouez : faire la lessive.
●(1659) SCger 18a. faire la buée, tr. «ober coues.» ●73a. faire la buée, tr. «ober couez.» ●(1732) GReg 125a. Faire la buée, faire la lessive, tr. «ober couez.»
(4) Ober kouez war udb. : laver qqc.
●(1870) FHB 280/150a. aveichou zoken o deuz ezom ma ve great couez varnezho. ●(1872) GAM 80. brema pa zeuz great kouez ha kibel var ho krez.
●(1912) KANNgwital 118/181. Izom zo ober koues var an ene paour. ●(1913) FHAB Ebrel 127. eur seurt bern dillad fank, a lavaret penaoz en em gemeret evit ober eur c'houez a zoare varno !
(5) Mont d'ar c'houez : aller être lavé, dans la lessive.
●(1915) HBPR 135. eur c'harrad dillad fank o vond d'ar c'houez.
(6) Birviñ ar c'houez : faire bouillir la lessive.
●(1925) FHAB Mezheven 229. pa deu ar poent d'ar wreg da virvi ar c'houez.
(7) Redek ar c'houez : couler la lessive.
●(1732) GReg 125a. Couler la buée, tr. «Redec ar c'hoüez.»
●(1910) EGBT 105. Gwall boent e oa redek ar c’houe. ●(1928) TAPO 8. Mont d’ar poull, gwalc’hi an dilhad, ober lichou, redet ar c’houez.
(8) Sec'hañ ar c'houez : sécher la lessive.
●(1732) GReg 125a. Sécher la buée, tr. «Séc'ha ar c'hoüez. Treg[or] sec'hañ ar c'houë.»
B. [en apposition]
(1) Ti-kouez : buanderie séparée de l'habitation.
●(1908) PIGO II 171. an ti-kouë 'lec'h ma vije lavaret an oferen. ●(1931) VALL 96a. Buanderie, tr. «ti-kouëz m.»
(2) Penton-kouez : lessiveuse.
●(1879) ERNsup 164. penton koue, vase où l'on fait la lessive, Trév[érec], Lanr[odec].
(3) Bailh-kouez : lessiveuse.
●(1910) MAKE 91. eur podhouarn henvel awalc'h ouz eur bailh-kouez.
II. sens fig.
(1) Ober un tamm kouez war ub. =
●(1913) FHAB Ebrel 127. Eun tamm kouez var ar bôtred iaouank.
(2) Kannañ e gouez da ub. : passer un savon à qqn.
●(1955) VBRU 50. Biken n'am bije kredet emañ e-touez an dudigoù ar c'hiz da gannañ e galleg o c'houez d'ar vourc'hizien.
(3) Plantañ ur c'houez gant ub. : mettre une raclée à qqn.
●(1924) ZAMA 179-180. an holl gant peb a bod lann a zailhfe hag a blantfe gantan eur c'houez.
III. Birviñ e gouez dindanañ : avoir uriné dans son lit.
●(1972) SKVT I 49 (Ki) Y. Drezen. Kentoc'h emañ o c'hortoz ma virvo e gouez dindanañ.