f. & interj. mouilc'hi
I. (ornithologie)
A. Merle.
●(1499) Ca 141b. Moualch. g. merlle. vng oisel. ●(1633) Nom 40a. Merula : merle : moüalch.
●(1659) SCger 78b. merle, tr. «moualc'h p. mouilc'hi.» ●160b. moualc'h p. mouilc'hi, tr. «merle.» ●(1732) GReg 618a. Merle, oiseau, tr. «Moualc'h. p. mouïlc'hy. (Van[netois] mouyalh. p. moulhy.» ●(1738) GGreg 20. moüalc'h, ar voüalc'h, tr. «merle.»
●(1849) LLB 199. er vouialh, er golvan.
●(1907) VBFV.bf 54b. mouialh, malh, f. pl. moulhi, tr. «merle.» ●(1954) VAZA 33. hag an evned ’ta, tudoù, ne glevit ket ar mouilc’hi o tic’hargadenniñ da drugarekaat o C’hrouer abalamour ma’z oa bet plezhennet o neizh e kaerañ korn ar bed-mañ, va bro-Dreger ? ●(1970) GSBG 197. (Groe) bolc'h (f.) pl. bolc'hi, tr. «merle.»
B.
(1) Tad-moualc'h : merle mâle.
●(1889) CDB 205. Ann tad-moualc'h. ●(1896) GMB 682. pet[it] tréc[orois] tad moelc'h, tr. «merle mâle.»
●(1932) BRTG 37. un tad mouialh.
(2) Mamm-voualc'h : merlette.
●(1732) GReg 618a. Femelle du merle, ou merlesse, tr. «ur vam voüalc'h. p. mamou-voüalc'h.» ●(1744) L'Arm 237a. Merlesse, tr. «Mam mouïalh ou vouialh. f.»
●(1876) TDE.BF 468a. Moualc'hez, s. f., tr. «Femelle du merle. Ce mot est moins usité que mamm-voualc'h, mère-merle.»
II. Loc. interj.
(1) Mab ar voualc'h !
●(1939) RIBA 132. A ! mab er vouialh ! Me gavè genein ataù éh oeh paot diambahet a oudé eid dé.
(2) Suner mouilc'hi trenket !
●(1935) CDFi 21 septembre. Akre ! korbiner ma 'z out ! Suner mouilc'hi trenket ! Debrer c'houiled !
III.
(1) Lazhañ div voualc'h gant ur maen : arriver à faire deux choses à la fois. Cf. LOFR 18 : to kill two birds with one stone.
●(1954) VAZA 151 (T) *Jarl Priel. Dreist pep tra e plij din ar sonerezh, met mat e kavan ivez va zamm boued, ha n'on ket evit lazhañ div voualc'h gant ur maen.
(2) Diskoachañ ar voualc'h war he neizh : découvrir qqun.
●(1973) SKVT II 88 (Ki) Y. Drezen. Diskoachet ar voualc'h war he neizh ha gouezet, memes gant mamm Paotr-Teo, abaoe pegeit ne oa ket aet tost da skol Sant-Gabriel.
(3) Kas da c'hwitellat mouilc'hi da Venez Are : envoyer paître.
●(1939) MGGD 71 (K) Y. ar Gow. Ma vefe ret d'in ober al labour-se va-unan e kavfen koulz mont da c'houitellat mouilc'hi da Venez-Arre. ●(1962) LLMM 90/23 (K) Y. ar Gow. Hag an urcher, gwashoc'h eget ar re all, her pedas da vont da c'hwitellat mouilc'hi da Venez Are. ●(1962) LLMM 94/352 (K) Y. ar Gow. Pe, neuze, n'hoc'h eus nemet mont holl da c'hwitellat mouilc'hi da Venez Are !
(4) Dallañ mouilc'hi : se crever les yeux à essayer de voir clair.
●(1962) TDBP II 85 (T Langoad). Alumit ar goulou 'ta ! Ez oh aze o talla mouilhi ! tr. J. Gros «allumez donc la lumière ! vous faites se crever les yeux aux merles (vous vous crevez les yeux à essayer de voir clair) (Lg).»
(5) Bezañ heñvel evel daou vi moualc'h : voir vi.
(6) Mont da sutal gant e voz d'ar mouilc'hi : voir boz.