adj. & adv.
I. Attr./Épith.
A. (en plt de qqn) Nu.
●(14--) Jer.ms 250. Dyvysquet noaz hennoaz quezyen, tr. «Dévêtus, nus, ce soir, captifs.» ●(1499) Ca 146a. Noaz. g. nuz. ●(1576) Gk II 102. Guiscafu an ré noaz.
●(1659) SCger 84b. nud, tr. «noas.» ●161b. noaz, tr. «nu.» ●(c.1680) NG 1755. Qu'en noeh el pe oué ganet. ●(1732) GReg 663b. Nud, ou nu, nuë, tr. «Noaz. Van[netois] nuah. noéh.» ●(17--) EN 2508. voair e doulin en creis an jlis dierhen ne ben noais, tr. «à genoux au milieu de l'église, déchaussé, la tête nue.»
●(1849) LLB 772. hanter nueh. ●(1879) GDI 15. gusqein er ré e zou nuah. ●(18--) SAQ I 294. bet ounn noaz.
●(1911) BUAZperrot 111. he zreid noaz.
►[empl. avec un adv. intens.] Totalement nu.
B. par ext.
(1) (en plt de meubles) Sans nappe.
●(1928) KANNgwital 313/226. an aoteriou a ves noas.
(2) (en plt d'une arme blanche) Tiré de son fourreau.
●(14--) N 850. Hac a clezef noaz ho lazaff, tr. «Le tuer d'une épée nue.»
●(1845) GBI I 476. Ar pognard-noaz vont em c'halon. ●(1849) GBI II 356. Hag en he zorn ur gontel noas. ●(1867) FHB 138/270a. klezeier noas... ●(1878) EKG II 212. he gleze noaz enn he zourn. ●(18--) SAQ I 94. ho zabren noaz en ho dourn. ●(18--) SBI II 262. Eur zabrenn noaz ouz ma c'hoste, tr. «Un sabre nu à mon côté.»
●(1908) PIGO II 141. eur c'hleze noaz 'n e zorn.
(3) Dépourvu de végétation.
●(1849) LLB 622. É leh hou lanneu nueh, penauz digas koedeu. ●(1884) LZBt Meurzh 56. enn kreiz eur vro hag a zo noaz mar zo.
●(1921) BUFA 118. ur ioh rehér nuèh.
C. sens fig.
(1) Nu, décharné.
●(17--) VO 109. ne chomai meid en ésquern nuah.
(2) Gwin noazh : vin pur (non mêlé d'eau).
●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. (Skaer) Noaz. Gwin noaz : hep berad dour ebet ebarz.
II. Adv.
A.
(1) En em ziwiskañ noazh : se dévêtir complètement.
●(1790) MG 201. ne fautehai quet hum ziusq nuah.
(2) En noazh : nu.
●(1530) J p. 82a [1672]. Da meruell en crouc-prenn en noaz, tr. «mourir tout nu sur un gibet.»
●(1659) SCger 84b. mettre a nud, tr. «laquat e noas.»
●(1963) EGRH II 149. en-noazh, tr. « nu (adv.). »
(3) En noazh-bev : complètement nu.
●(1840)
(4) Ez noazh : nu.
●(1904) ARPA 304. a dec'has dioutho ez-noaz.
(5) A-noazh =
●(1903) MBJJ 285. e oant a-noaz ha druilhennek.
(6) Adv. intens. Paour noazh : très pauvre.
●(1900) MSJO 96. Jesus a varv evel m'oa deuet er bed, paour-noas. ●(1902) PIGO I 190. an ti a oa paour noaz.
B. Loc. adv. A-blat-noazh =
●(1767) ISpour 407. Benediction unn Tatt, émé er Scriture, a laqua ti er vugalé de vout sonn, mæss malediction ur Vam enn distruge à blad-nuah. ●(1790) Ismar 198. Bénidiction un tad, é-mé ar Scritur, e laq ti é vugalé de vout sonn : mæs malediction ur vam en distruge a blad-nuah.
III.
(1) Bezañ lakaet, taolet war an noazh, en noazh : être ruiné.
●(1859) SAVes 10-11. Chetu én laqeat en noas, / Ha forcet marteze, siouas ! D'asten an dorn a dy da dy, / Da c'houlen bara da zebri ! ●(1891) MAA 140 (L) Ao. Kerne. kalz famillou a zo bet taolet var an noaz.
●(1909) FHAB Gwengolo 280. rag dre ar c'hollou-ze an dud diskrog a vez lakeat var an noaz hag ar re binvidik ne vezont ket pell evit beza diskaret. ●(1915) MMDE 168-169 (L) Y.-V. Madec. Karget en deus a vadou ar re a ioa o tua gant an naon, hag ar re o doa kals a zanvez en deus lakeat var an noaz. ●(1915) HBRE 39 (L) K. Jezegou. N'ho doa nemet ho farrez evit beva. Ma vijent dibarrezet e vijent lakeat var an noaz. ●(1925) BUAZmadeg 419 (L) Y.-M. Madec. Ha lakeat en deuz var an noaz ar re o doa kalz a zanvez. ●(1955) LLMM 55/23 (T) Jobig 'n Herri. Ne ankouajont ket pediñ evit o zad hag o mamm, na zoken evit o eontred, petra bennak ma oant bet lakaet war an noazh gant ar re-mañ. ●(1960) LLMM 79/80 (T) *Jarl Priel. O vezañ m'en devoa lakaet e nizez war an noazh.
(2) Bezañ lakaet war an douar noazh : voir douar.
(3) Noazh evel ma dorn : voir dorn.
(4) Noazh evel ur preñv : voir preñv.
(5) Noazh evel ur ranig : voir ran.
(6) Noazh evel pa oan ganet : voir ganet.
(7) Noazh evel ur pesk : voir pesk.