m. –ioù, –où
I.
(1) Papier (matière).
●(1499) Ca 32b. Cartunal. vide in paper. ●152b. Paper. g. papier vne maniere de iong marin. ●(1633) Nom 4a. papier broüillard, qui sert pour enuelopper les merceries ou marchandises, tr. «paper broüillet, pehiny á seruig euit pacquaff an merceresou pe marchadourezou.»
●(1659) SCger 88a. papier, tr. «paper.» ●162b. paper, tr. «papier.» ●(1732) GReg 690a. Papier, tr. «Papèr. p. Van[netois] papér.» ●Feuille de paper, tr. «Follenn bapèr.» ●(1792) HS 12. ul lod vat à bagenneu papér.
●(1876) TDE.BF 496b. Paper, s. m., tr. «Papier.» ●(1889) ISV 483. ar prins (…) a baeas drus dezhan ar meuleudiou en doa laket var baper.
(2) Paper lizher : papier à lettre.
●(1906) SAQ-Jezegou xiv. Pelloc'h e skrive he zarmoun var baper lizer.
(3) Argent (billets).
●(1925) FHAB Mezheven 222. Gwelet 'ret / Ema gwall-biz an dud hirio, ema stard bras / Ober d'e dispega diouz o faper, siouaz !
(4) [empl. sans art.] =
●(1907) PERS 46. me zo bemdez paper o tont d'in. ●(1935) BREI 432/3d. mêr komunist ar barrouz en devoa kaset paper d'ezan war digare ma vije bet distoket gant an Ao. Gall.
(5) Papier, document.
●(1732) GReg 690b. Papier, écrits, tr. «Papéryou. Van[netois] papéryëu. papérëu.»
●(1876) TDE.BF 496b. Paper, s. m., tr. «Papier. Le pluriel paperiou s'entend au sens d'écrits, documents.»
●(1911) BUAZperrot 72. paperou o frosez.
(6) Paper timbr : papier timbré.
●(1926) FHAB Gwengolo 359. Ar «Bonedou-Ruz», epad emzispac'h ar «Paper-timbr», a gemeras, a breizas ar maner-man.
II.
(1) Presse (journal, revue, etc.).
●(1955) STBJ 153. Ar paperiou brezonek a gave neuze lennerien, n'eo ket evel bremañ.
(2) Tract.
●(1910) MBJL 169. ledet o deus papero enep d'ar c'hendalc'h.
III.
(1) Sinañ e baper da ub. : débaucher qqun, le mettre au chômage.
●(1908) KMAF 10 E. Crocq. Ar pôtr koz ne vefe ket pell evit sina d'ezañ e baper.
(2) Gwenn evel un tamm paper : très blanc.
●(1866) FHB 59/55b (L) G. Morvan. Dont a reas guen evel paper, mes ne vancas ket he c'halon dezhi.
●(1909) KTLR 131 (L) K. Jezegou. E kreiz eur gambr deuz ar re gaera, Mônik, guen evel eun tamm paper, a rangounenne en eur c'havel dantelezet. ●186. Ar c'houmt a deuaz da veza guen evel eun tamm paper. ●(1923) KNOL 248 (L) K. Jezegou. Dond a reas da veza gwenn evel eun tamm paper. ●(1932) FHAB Ebrel 162 (L) H. Caouissin. Lena a deuas da veza gwenn evel eun tamm paper. ●(1932) FHAB Kerzu 517 (L) *R. Pleyber Krist. O klevet an nevezenti-se, Fanch a deuas da veza gwenn evel eun delienn-baper, hag a redas ac'hano en eun tenn. ●(1934) PONT 189 (L) K. Jezegou. Gwen eo evel eun tamm paper.
(3) Bezañ war paperoù ub. : être bien venu. Cf. être dans les papiers de qqun & bezañ war lizheroù ub., bezañ e mañch ub.
●(1914) PCUG 3 (T) *Mabnoni. Met gwelloc'h eo bean war o faperiou evit bean brevet, chaket gante... ●(1944) EURW I 50 *Taldir. komz a rae flour, mes skei a rae kalet. Ne oan ket merket war e baperou. ●(1953) LLMM 43/15 (T) J. Konan. kammed ebet koulskoude ne glevot anezhe o kavout abet e Jeffig Skeren, rak hennezh a zo war o faperoù. ●(1964) BRUD 19/19 L. Kergall. Mari, merh ar gemenerez, merh an devezour, ne oa ket kennebeud war e baperou, daoust dezañ da gredi e oa echu ar garantez etre Loeiz, e vab, hag hi. ●(1965) BRUD 20/6 (T) E. ar Barzhig. Disteñget ez ae gantañ al labour, med ne oa ket war baperou an aotrou Prefed, diêz e oa dond a benn outañ.
(4) Bezañ eeun e baperioù : être honnête, juste...
●(1874) FHB 482/90a (L) G. Morvan. Ha ne velit-hu ket c'hoaz ar re en em denn euz eun tu bennak sioulik, dre guz pe dre laer, peurvuia ne vez ket eün avoalc'h ho faperiou.
(5) Na vezañ e baperoù ervat : ne pas avoir ses organes génitaux bien conformés (homme).
●(1902) CRYP (T) VIII 291. 'Mañ ket i bapero 'vad, tr. E. Ernault «ses papiers ne sont pas bien, en règle, se dit d'un garçon dont les organes génitaux ne sont pas bien conformés» Trèg[or].
(6) Sinañ e baperioù : se préparer à la mort.
●(1866) FHB 55/21b Perig ar Breton. Eur veac'h croguet mad ar c'holera en eun den, ez eo coulz dezan ober he zonj ha sina mad he baperiou evit ar bed-all ; rag riscus-bras e ranco lipat he loa.