m., interj., adv. & adj.
I. M.
A. (sens de tranquillité, d'entente, d'accords, entre plusieurs personnes)
(1) Paix.
●(1499) Ca 79b. Eth en peuch. g. alez en paix. ●151a. Pacifiaff et pacific in peuh vide. ●157a. Peuch. g. paix. ●(1621) Mc 90. Dont á gra da coll an peoch.
●(1659) SCger 87b. paix, tr. «peoc'h.»
●(1849) LLB 1105. Biwein e hrant é peah.
(2) Chom en e beoc'h : rester tranquille.
●(1896) GMB 482. à Tressignaux, chom 'n es peuc'h, reste tranquille.
(3) War e beoc'h : en paix.
●(1903) TMJG 353. Et d'ar ger war ho peuc'h.
B. (sens de silence, non bruit)
(1) Paix, silence.
●(1659) SCger 111a. silence, tr. «peoc'h.»
(2) Reiñ e beoc'h da ub. : laisser qqn tranquille.
●(1907) AVKA 187. Ro ma feuc'h d'in !
(2) Tennañ peoc'h eus (genoù) ub. : faire taire qqn.
●(1896) GMB 482. à Trévérec tenañ peuc'h deus eur bugel, tr. «faire taire un enfant.»
●(1969) BAHE 62/38. Evit tennañ peoc'h eus va genoù.
(3) Kaout peoc'h diouzh ub. =
●(1894) BUZmornik 307. ma n'en devoue hiviziken peoc'h ebed dioutho betek fin he vuez.
(4) =
●(1907) AVKA 139. he c'havas dilu deus ar spered hudur ha peuc'h kousket war he gouele.
(5) Reiñ peoc'h gant ub. =
●(1905) IVLD 81. ar re a lakea Bernadett gaouiadez a oa rouez hag a ranke rei peoc'h gant ar re all.
(6) Lakaat peoc'h =
●(1787) PT 35. Laqueit péah.
(7) Tennomp da beoc'h ! : faisons la paix.
●(1910) ISBR 316. a pe houlennas Jorj tennein de beah. ●(1939) RIBA 153. Tennamb de beuh, emé er melinér !
(8) Peoc'h en toull-se : silence à ce sujet.
●(1913) FHAB Here 338. Peoc'h en toul ze ! eme Luther. ●(1923) AAKL 42. Peoc'h en toull-ze, ma ne fell ket deoc'h dont ganen-me d'ar prizon ! ●(1923) KNOL 215. Peoc'h en toull-ze, pe me ribinso. ●(1923) AAKE 10. Peoc'h en toull-ze, ha ra gendalc'ho Garskanv. ●(1927) TSPY 35. Peoc'h en toull-ze, Fanch, pa lavaran.
C. (Époque sans conflit)
(1) Paix.
●(1862) JKS 33. Dioc'h ho gwelet, e vevont en eur peoc'h braz. ●(1893) IAI 153. meur a beoc'h disleal.
(2) Terriñ ar peoc'h : violer la paix.
●(1839) BESquil 174. Rachis, prince a Lombardie, e dorras er peah.
(3) Kenderc'hel ar peoc'h : entretenir, maintenir, préserver la paix.
●(1910) ISBR 25. kanderhel er peah étré en dud.
B. [empl. avec un art. ind. suivi d'un adj.]
(1) =
●(1862) JKS 101. eur peoc'h dudiuz.
●(1915) HBPR 217. eur peoc'h padus.
C.
(1) [en apposition] Paisible.
●(1865) LZBt Gouere 28. ur vue beuc'h. ●(1865) LZBt Here 60. ann evurusted a deu diouz eur galon beuc'h.
(2) En paix, paisible.
●(1907) AVKA 58. ma kavjont an diaouleien azeet ouz e dreid, hag int peuc'h ha gwisket ha pareet tre.
II. Interj. peoc'h ! : Silence !
●(1869) EGB 130. Péoc'h ! tr. «paix !» ●(1876) TDE.BF 509b. Peoc'h, interjection, tr. «Silence ! paix !»
●(1908) PIGO II 115. Peuc'h ! eme unan eus ar gompagnunez. ●(1942) VALLsup 33. Chut ! tr. «peoc'h ! peuc'h.»
III. Adv.
(1) En paix, tranquillement.
●(1865) LZBt Gouere 14. kouskat peuc'h hed ann noz.
(2) Ez peoc'h : paisiblement.
●(c.1500) Cb [peuch]. Item pacifice aduer. g. paisiblement. b. ez peuch.