v.
I. V. tr. d.
(1) Paître (de l'herbe, etc.).
●(1499) Ca 157b. Peuriff vide in pastur.
●(1659) SCger 17b. brouter, tr. «peuri.» ●87b. paistre, tr. «peuri.» ●164a. peuri, tr. «paistre.» ●(1732) GReg 687a. Paitre, brouter l'herbe sur la racine, tr. «Peuri. peura. ppr. peuret. van[netois] péreiñ. peureiñ.» ●Paître un pré, tr. «Peuri ur prad.» ●(1744) L'Arm 264b. Paitre, tr. «Pærrein, pærratt.»
●(1849) LLB 1524. pirein ged dihoust er blein ag er heoten. ●(1841) IDH 59. hui e bærou er guyaud èl un eijon. ●(1870) MBR 344. dre ne gavont nemet geot fall da beuri. ●(1884) FHB 15/117a. da beuri eur seurt brouskoun.
●(1932) FHAB Gouere 283. e chomont da beuri ur peuri tougn. ●(1957) BLBR 98/18. peuri eun nebeud plant treut ha dreineg.
►absol.
●(17--) TE 55-56. seih buoh (…) é pairein ér marès.
●(1849) LLB 207. Lod e gas te birein en devend d'el lanneu. ●1563. [el loned] Doh er bouid dihoustet é arsaw a birein. ●(1857) CBF 99. Ar gwazi a zo o peuri er prad, tr. «Les oies sont à paître dans le pré.»
(2) par ext. Faire paître, pâturer.
●(1857) CBF 98. Edoun o peuri al loened enn eur park soul, tr. «J'étais à faire paître le bétail dans un champ dont le blé était coupé.» ●(1867) BBZ III 147. Red eo monet d'al lann da beuri al loened, tr. «allez à la lande garder les troupeaux.» ●ne m'onn bet biskoaz o peuri ann denved, tr. «Je n'ai jamais gardé les moutons de ma vie.»
(3) absol., plais. Manger.
●(1925) FHAB Mae 176. Peuret mat hon deus 'n ez ti, miliner.
(4) [empl. comme subst.] sens fig. Raser.
●(1919) KZVr 354 - 15/12/19. ober eur peura d'am baro, tr. «me raser tant mal que bien, écourter ma barbe, Loeiz ar Floc'h.»
II. V. intr. sens fig.
(1) Vivre pauvrement.
●(1949) KROB 13/12. Ar re-ze a lakeas gwechall ho tud-koz da beuri...
(2) Gagner sa vie.
●(1915) HBPR 75. O velet kement-se, an intru paour a eseaz mond da glask peuri var ar parreziou all, oa en dro d'hezan ha n'ho-doa ket a veleien-touerien.
III. V. pron. réci. En em beuriñ : se battre, se disputer.
●(18--) MILg 252. ma savas skandal entre ï / mar kommansjont d'en em beuri.
IV.
(1) Kas da beuriñ : envoyer promener. Cf. envoyer paître.
●(1874) FHB 480/80a (L) G. Morvan. Ar c'hommunard en em lakeas da doui, hag her c'hasas da... beuri eleac'h ma carje. ●(1893) IAI 188 (L) An Ao. Kerne. «Arabat, emezan, deski seurt d'ar ganailles; ho c'habestra hag ho c'has da beuri !»
●(1905) ALLO 74 (L) Y.-V. Perrot. Gouezet / Hon deus an tu da gemeret / D'e gas da beuri, n'eo ket 'ta ? ●(1974) THBI 210 (Ki) M. Divanac'h. C'hoant kaout ma blac'h yaouank e noa. Mez hi neus kaset neza da beuri.
(2) Troc'hañ ar peuriñ eus a dre treid ub. : couper l’herbe sous le pied de qqun.
●(1927) TSPY 41 (L) L. ar Floc'h. Alo ! emañ trouc'het ar peuri eus a dre va zreid gand ar c'hoz boutaouer kezeg-koat-mañ ! ●(1931) VALL 358. Couper l'herbe sous le pied, tr. F. Vallée «troucha ar peuri da.»
(3) Na vezañ hir ar peuriñ gant ub. // Na vezañ druz ar peuriñ : avoir peu de chose, être pauvre.
●(1924) FHAB C'hwevrer 64 L. ar Bunel. Va danvez-me n'eo ket bras; hag ar gerent all tosta n'eo ket hirr ar peuri ganto ivez. ●(1925) FHAB Du 423 (L) Y.-V. Perrot. N'oa ket hir ar peuri, met en amzer-ze an arc'hant en devoa muioc'h a dalvoudegez eget breman. ●(1970) BHAF 19 (T) E. ar Barzhig. Ha neuze ne oa ket druz ar peuri e Poull-Aran daoust dezi da gaoud mitizien mad da larda kement hag int. ●180. Eun deiz ma oa tanooh hoaz ar peuri, e teuas an tad a famill, laosk eun tammig, red eo lared, da fallgaloni.
(4) Bezañ berr ar peuriñ // Bezañ tanav ar peuriñ : avoir peu de chose, être pauvre.
●(1889) ISV 38 (L) G. Morvan. Ha clevet o doa oll penn da benn gantha pebez paourentez a voa el lochen; pe ger ber oa ar peuri enhi. ●(1890) MOA 137 (L). Il est dans les basses eaux, tr. J. Moal «berr eo ar peuri gant-han (Fam.)»
●(1926) FHAB Genver 27. P'en em gavjont e Montroulez e oa berr ar peuri ganto, ha tano o yalc'h. ●(1929) FHAB Gwengolo 330 (L) Y.-V. Perrot. Petra n'oa ket al laouenedigez-se gwechall, p'oa berr ar peuri e kalz eus an tiegeziou. ●(1970) BHAF 180 (T) E. ar Barzhig. Eun deiz ma oa tanooh hoaz ar peuri, e teuas an tad a famill, laosk eun tammig, red eo lared, da fallgaloni.
(5) Na beuriñ ha na zaskiriat : ne rien faire.
●(1909) RVUm 28 (Gu). Ne bér ket na ne zaskené ket, tr. P. ar Gov «il ne fait rien.»
(6) Mont da beuriñ e park unan all : voir park.
(7) Kas ar saout da beuriñ en ur park all : voir saout.
(8) Peuriñ ar ar memes tachenn : voir tachenn.