Devri

pilat / piliñ

pilat / piliñ

v.

I. V. tr.

A. V. tr. d.

(1) Piler.

(c.1500) Cb 101a. [grocc mortez] Jtem pindo / dis. g. piler / broyer. b. pylat. ●(1633) Nom 165a. Pila, mortarium, mortariolum : mortier : mortez da pilat ispiçc. ●Pistillum radius : pilon : piloun, vnan da pilat an ispiçc.

(1659) SCger 92a. piler, tr. «pilat.» ●(1732) GReg 723a. Piler, batre dans un mortier des herbes, des drogues, des pommes dans une auge, &c., tr. «Pilat. pr. pilet. Van[netois] pilat. pileiñ. ppr. pilet

(1849) LLB 209-210. Lod aral (…) / e bil lann d'er ronsed. ●(1878) EKG II 167. Ar mevelien-all a zo eat da gerc'hat lann da bilat d'ar chatal.

(1905) KZVr Meurzh (d’après KBSA 119). eun hors da bilat lann. ●(1934) PONT 82. orsiou da bilat lann.

(2) Battre, frapper (qqn).

(1499) Ca 158a. Pilat et squeiff tout vng ibi vide. ●(1557) B I 457. Clesquet bizier hueru (...) / Ha gante (…) dezrouet / (...) de pilat, tr. «Procurez-vous de durs bâtons (…) et avec cela, commencez à la frapper.» ●460. gant bizyer calet (...) / Ha neruou tenn a egennet / Ez vezo he quil quen pilet / na alhe quet he remedaff, tr. «à grands coups de bâton (…) et de durs nerfs de bœufs ; son dos sera si bien battu, qu'il n'y aura pas de remède.» ●467. heb respet en bet pilet hy, tr. «frappez-la sans aucun égard.» ●(1575) M 2110. Dour erch ha dour grisill, ho pil, peur cillant, tr. «Eau de neige et eau de grêle les frappent tout à fait violemment.»

(1659) SCger 13b. batre, tr. «pilat.» ●(c.1680) NG 1723. Er con vil er pillas. ●(1732) GReg 84b. Batre, frapper, maltraiter, tr. «pilat. pr. pilet. Van[netois] pileiñ. pilat

(18--) SBI II 182. ped a bil o groage, tr. «combien il y en a qui battent leurs femmes.» ●(18--) KTB.ms 14 p 51. mar distroje hep al levr a vije pilet gant he lezvamm.

(3) Vaincre, terrasser.

(1942) DHKN 94. Pilet e oè ember ré er Honnaught de ré Ulster.

(4) Fouler.

(1732) GReg 429a. Fouler avec les piez quelque chose que ce soit, tr. «pilat gad an treid.»

(5) Marteler à la forge.

(c.1680) NG 896-897. A vezo en ifern losquet en innefueu, / Nezet ar vn anenf guet morholleu pilet.

►absol.

(1939) RIBA 91. hag ean diskein pilat ha meginat.

(6) Abattre, faire tomber.

(1732) GReg 49b. Faire perdre les arçons à un cavalier, tr. «pilat ur marheguer.» ●265b. Demonter, jetter un cavalier par terre, tr. «pilat ur maréguer da'n douar.» ●(1766) MM 782-783. al labousset a zineysyas / pilat, pelliat a faroucha, tr. «les oiseaux, il les dénicha ; chavire ! déplume ! et expulse !» ●1239. pilet ar potanç var he reur, tr. «sens dessus-dessous le cul de la potence.» ●1259. tout o philé, tr. «il renversait quiconque.» ●1489. é pil-jé er c'hoat het a het, tr. «il aurait abattu une futaie de long en large.»

(1846) BAZ 241. ma teuas he varc'h trec'h dezan ha m'her pilas d'an douar. ●(1894) BUZmornik 205. pilat ann templ d'ann traon. ●605. Neuze ec'h en em lakeaz da bilat ar guez.

(1916) KANNlandunvez 55/392. Ma vije, en ho kraou, eul loan direiz en deuz pilet ac’hanoc’h meur a dro, tost d’ho kas divar an hent er fos, petra rafac’h ? ●(1932) ALMA 91. Arabad eo d’it pilat ac’hanon.

(7) Dégommer.

(1915) HBPR 230. Pep tenn a bile he zen.

(8) Pilat boued : enfourner de la nourriture.

(1732) GReg 723a. Piler, bien manger, tr. «Pilat. pr. pilet. pilat boëd a c'hoary gaër.»

(1855) MAV 43. Kof braz o doa great goude pilat boed a c'hoari gaer.

(9) Pilat fank : marcher dans la boue.

(1939) DIHU 336/291. Skuih alkent, dré forh pilat fang.

(10) Pilat hent : faire de la route.

(1935) BREI 396/2d. ar paour kaez person koz a c'hrisie, kaer en doa pilat hent, ne domme ket nemeur d'e dreid. ●(1967) BAHE 51/21. e talc'homp da bilat hent betek an deiz war-lerc'h ar beure.

(11) Pilat e c'henoù, e veg : jacasser.

(1890) MOA 135a. Babiller, tr. «Pilat he c'hinou.» ●313a. Jacasser, babiller, tr. «pilat he c'hinou

(1928) BREI 54/1c. hag e c'hoarz, hag e sklok, hag e pil e veg. ●(1936) BREI 457/2b. en eur bilat o beg, en eur c'hoarzin. ●(1970) BHAF 61. Ne skuizen ket o selaou ar merhed o pilad o genoiou, na vezit ket souezet ez on deut da veza ken klakenn.

(12) Pilat kaozioù : jacasser.

(1935) ANTO 55. dre forz pilat kaoziou

(13) (boucherie) Pilat c’hwezh : battre un animal mort pour en décoller la peau.

(1977) TDBP II 80. Pilad c’hwez, tr. « battre une bête abattue (vache ou veau) après lui avoir insuflé de l’air entre la peau et la chair afin de faciliter l’écorchage. » ●414. « battre avec des bâtons les animaux tués pour faciliter le décollement de la peau. »

(14) Pilat c’hwezh : battre comme plâtre.

(1977) TDBP II 80. Hennez a bile e vab evel pilad c’hwez, tr. « celui-là battait son fils comme plâtre. »

(15) (sexe) Frapper, baiser.

(1580) G 673-676. Ne stouheñ, ne quemerheñ mez evyt reyf da galant da stryzaf / Nac oude mar huerou ha pervers me roy ma neyz dezaf, / Evyt pan duy dyouz un peñ || ma e caffo da pylat ha teñ tr. «Je ne veux pas m'humilier, ni avoir honte de donner à un amant à étreindre / Tu as beau être amer et grave, je lui donnerai mon nid. / Pour que, quand il viendra d'un côté, / Il le trouve pour le battre bien et durement.»

B. V. tr. i. Pilat war ub. : battre, frapper qqn.

(1868) FHB 153/386a. Goude beza stourmet ha pilet var an dispac'herien startoc'h evit nicun.

II. V. intr.

(1) Tomber.

(1906) KPSA 98. ne velont an Ifern nemet pa bilont ennan. ●(1907) KANngalon Gwengolo 499. An dud a gave dezho edo o vont da bilat. ●(1920) FHAB Gwengolo 442. evel ar wezen a bil ato diouz an tu ma ves kosteziet. ●(1927) TSPY 15. aon oc'h eus, marteze, na bilfe warnoc'h. ●(1928) LEAN 143. eun treust pounner a bil varnan. ●(1939) KTMT 150. gant eun taol skoaz hel laka da ober patati dreist e benn ha da bilat a gas war e livenn-gein. ●(1942) LANB 56. An tour kozh a zo gwall riskl gantañ da bilat abaoe m'eo dreset ar c'heur.

(2) (?) Piétiner (?).

(1849) LLB 1552. É pilat ged ou zreid.

(3) (en plt de la pluie) Tomber.

(1920) MVRO 19/4c. ar glao puilh a bile war an daou veachour. ●(1978) BZNZ 29. (Lilia-Plougernev) Er penn-adreñv alies a bile ar glav.

(4) Battre (plt du cœur).

(1942) DHKN 69. És é gout é pila fonaploh kalon Vonick a geteh ma tosta d’en eur.

III. V. pron. réci. En em bilat : se battre.

(17--) BMa 590. Queit a ma veomp ous en em bilat, tr. «Pendant que nous serons en train de nous battre.»

(1920) MVRO 28/2b. Ar Vretoned hag al laeron-vor Saoz a chom krok-ha-krok d'en em bilat epad meur a gantved.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...