v.
I. V. tr. d.
(1) Rendre docile, obéissant, mâter, dompter (qqn, un animal).
●(1872) GAM 54. N'ho doe ket a boan o reiza ar guchen ribitail en em ruzet er vro.
●(1926) KANNgwital 287/439. c'huec'h komiser guintet seder war gezek leun a friantiz, ha n'eus nemeto gwest d'o reiza.
(2) Mâter, dompter (un sentiment).
●(1732) GReg 527b. Passions indomptables, tr. «goall-inclinationou diæz da reiza.»
●(1847) MDM 115. reiza ar barrou-koler.
●(1908) FHAB Genver 9. poaniet a-zevri da reiza o youlou fall.
(3) Reizhañ ar vuhez diouzh, hervez, war : régler sa vie sur.
●(1839) BSI viii. evit ma reïzimp hor buez var o hini.
●(1907) FHAB Kerzu 298. ne zeus ken lezen evit reiza ervad ar vuez nemet hini ar blijadur. ●(1911) BUAZperrot 289. ne reizont ket mad awalc'h o buez var o c'hreden. ●332. m'eo red reiza ar vuez var ar pez a greder. ●332. reiza o buez diouz e gomzou. ●(1924) FHAB Kerzu 454. penaos e tleer reiza ar vuhez. ●(1928) BFSA 53. e tlien reiza va buhez hervez kenteliou an Aviel.
(4) Corriger, rectifier, régler.
●(1732) GReg 292a. Discipliner, instruire, régler, tr. «reiza. pr. reizet.» ●790a. Rectifier, tr. «reiza. pr. reizet.»
●(1911) BUAZperrot 328. nevezet ha reizet ar brevier hag al levr-offeren. ●(1957) AMAH 247. setu pelec’h e teujont da verzout sioù o c’hirri ha penaos o reizhañ.
(5) Reizhañ war : régler d'après.
●(1941) FHAB Meurzh/Ebrel 36. Da lavaret eo e ranker reiza an dispignou war ar gounidou.
(6) Organiser.
●(1889) ISV 183. Ar re a ioa en em laket e penn ar pelerinach-ze, e Kemper, o doa kemeret calz a boan evit he reiza.
●(1902) PIGO I 83. An de war-lerc'h, beured mad, Arnus a oa krog da reizan pep tra 'benn al leur neve. ●(1909) FHAB Gouere 196. ar penn eo a reis ar c'horf a bez. ●209. Unan benag eus pennou bras eur barrez, anaoudeg mad eus an emgleviou (…) eus an doare d'o reïza. ●(1910) MBJL 108. Setu pera eo anaveout ar gwir liberte ha reizan ganti an obero.
(7) Préparer, mettre en ordre.
●(1910) MBJL 11. Setu perak hen gwelomp dioustu o reizan e gristenien neve evit mont mont d'an emgann. ●(1939) MGGD 56. ha kerkent e lakaas ar priñs reiza kement tra a c'houlenne ar floc'h.
(8) Régler, réglementer, donner un règlement à.
●(1904) SKRS I 181. Er bloaz 1892, eo bet reizet a nevez Breuriez ar Famill zantel, dre urz Hon Tad Santel ar Pab Leon XIII.
(9) Redresser.
●(1659) SCger 100b. radresser (lire : redresser), tr. «reiza.»
(10) Disposer, ranger.
●(1659) SCger 44b. disposer ranger, tr. «reiza.» ●101a. ranger, tr. «reiza.» ●169a. reiza, tr. «mettre en ordre.» ●(1732) GReg 19a. Agencer, disposer les choses d'une maniere qui les rende agréables, tr. «Réiza. pr. Réizet.» ●795a. Régler mettre dans l'ordre, tr. «Reiza. pr. reizet. Van[netois] reiheiñ.»
●(1911) BUAZperrot 572. kement hini a c'houlenne kuzul digantan, en devoa e lez-varn ar binijen eun dorn ker flour evit parea ar gouliou hag eur skiant ken dispar evit o reiza var an hent mat.
(11) Réhabiliter.
●(1732) GReg 796a. Réhabiliter, terme d'Eglise, tr. «Reiza nep voa direizet.» ●Rehabiliter un Prêtre, tr. «Reiza ur Bælecq. reiza ur Religius.» ●Rehabiliter un Gentilhomme degradé de Noblesse ; un Marchand qui a manqué à ses créanciers, tr. «Reiza un Digentil Nopl ; reiza ur Marc'hadour mancqet.»
(12) Reizhañ poelladennoù : corriger des exercices.
●(1954) VAZA 81. Diganin, emezañ, ho po al levrioù hoc’h eus ezhomm diouto, ho kentenliañ (lire : kenteliañ) a rin ha reizhañ ho poelladennoù evit netra.
II. V. intr.
(1) Reizhañ diouzh ub. : S'accommoder à l'humeur de qqn.
●(1732) GReg 8a. S'accommoder à l'humeur de quelqu'un, tr. «Réiza diouc'h ur re.»
(2) S'assagir, se calmer.
●(1908) FHAB Mae 135. o c'hounnar a uzo ha reïza a rankint.
III. V. pron. réfl. En em reizhañ.
(1) En em reizhañ da : se préparer à.
●(18--) PEN 93/86. lec'h ma vo kat peuch ha skoasel / ewit n'hen reizan da vervel.
(2) =
●(1862) JKS 48. En dervesiou santel-ze, e tleomp eta en em reiza ervad.
●(1915) HBPR 128. lavaret d'ezho [al leanezed] en em reiza evel a lavare al lezennou.