f., adv. & prép. –où
I. F.
A. (dans un front)
(1) Rang (opposé à file).
●(1633) Nom 140b. Paries diplinthus : paroy espesse de deux bricques : moguer teu á diou reng briquennou.
●(1659) SCger 101a. rang, tr. «renc.» ●169a. renc, tr. «ranc.» ●(1732) GReg 781b. Rang, tr. «Réncq. p. réncqou. Van[netois] rancq. p. ëu.» ●Chacun à son rang, tr. « «Peh-piny (lire : pep hiny) èn e rèncq.»
●(1870) FHB 289/219b. Beza voant var bidir renk, ar mestr cantiker e penn.
●(1924) CBOU 2/32. war diou renk krog an eil en egile. ●(1935) NOME 99. Ya, gast ! Jos al Louarn… An eil, war an trede renk.
(2) (musique) =
●(1888) KZV 6. Ann eil alc'houe Do a izela pep noten a ziou renk war ar skeûl.
B. (dans la hiérarchie sociale)
(1) Rang da la société, classe.
●(1732) GReg 172a. Classe, distinction des personnes, ou des choses, tr. «Réncq. p. réncqou.»
●(1868) KMM 36. a istim ar rencou uhel. ●(1870) FHB 260/407a. e rencou hag e cargou huel. ●(1889) SFA 90. tud euz ar renk huella. ●(1894) BUZmornik 22. tud a bep stad hag a bep renk.
●(1904) BOBL 24 septembre 1/1a. d'an dud a renk dister. ●(1906) KANngalon Eost 187. eun niver a voazed a bep renk. ●(1907) PERS 135. an dud a bep renk. ●(1911) BUAZperrot 33. ar renkou uhela eus ar rouantelez. ●808. abalamour d'he renk vras.
►Ar renk : le rang.
●(1911) BUAZperrot 272. Karet a rea an henor hag ar renk.
(2) A renk : de condition.
●(1879) BMN 264. Gouscoude, e oa cavet tud, tud a renc zoken. ●279. eun den a renc euz a Gerne.
●(1915) MMED 68. plega he fen dirak an dud a renk. ●(1928) BFSA 60. den a renk eus Aziz.
►A renk (uhel, izel) : de haut, de bas rang.
●(1857) HTB 81. En den a renk huel.
●(1904) SKRS I 176. Dre ma oa he gerent tud a renk uhel. ●(1908) FHAB Here 318. da zigemer tud a renk izel.
(3) E renk : au rang de.
●(1878) EKG II 66. ho tud koz a ioa lakeat e Guinevez, hag e tro-var-dro, e renk an noblanz.
●(1902) MBKJ 158. Santez Theresa, lakeat e renk Doktored ann Iliz. ●(1907) PERS 310-311. he c'hlanded a lak anezhan e renk an Elez. ●(1911) BUAZperrot 96. e renk an dud a lorc'h hag a zanvez. ●(1928) BFSA 126. na savit ket e renk ar sent eun den hag a c'hell en em zaoni. ●(1936) BREI 444/1c. gwiskamant ar vro, a vir outi koueza e renk ar gouilhourenn.
(4) Sevel e renk : grimper dans l'échelle de la société, dans l'ordre social.
●(1902) PIGO I 25. ha zevel en renk, mar gallje. ●(1920) FHAB Genver 195. sevel e renk, dont da veza perc'hen.
(5) Derc'hel e renk : tenir son rang.
●(1909) FHAB C'hwevrer 37. Renk o deus da zerc'hel. ●(1911) BUAZperrot 551. ne ouie mui derc'hel e renk.
C. (dans un ordre, un placement)
(1) Place appropriée d'une chose.
●(1878) EKG II 267. lakaat pep tra enn he renk.
(2) Lakaat ub. en e renk : remettre qqn à sa place.
●(1859) MMN 50. An dud-se a zo goal fier, ret eo o lacât en ho renk.
●(1926) FHAB Ebrel 126. ne vo ket awalc'h lakaat pôtred ar «c'hartel» en o renk.
(3) Rang, place.
●(18--) SAQ I 319. e touez holl vadou ar bed-ma, ar iec'hed a zalc'h ar renk kenta. ●(18--) SAQ I 321. sividigez an ene, er penn kenta, an traou all, en eil renk.
(4) Lakaat renk : mettre de l'ordre.
●(1929) MKRN 99. lakat eun tammig renk, tr. «établir un peu d'ordre.» ●(1982) HYZH 147/32. (Treboull) ha oa bet kann war ar blasenn ha noe renket ar jandarmeed lakaat renk war o gorre.
(5) Gortoz (e) renk : attendre son tour.
●(1852) MML 175. resolvet mad da c'hortoz renq memeus beteg noz.
●(1969) BAHE 60/41. Blejal ha trepasiñ a rae an div vihan gaezh [div annoar] er c'harr da c'hortoz o renk, sorc'henn o mamm warno. ●(1988) TOKO 93. o hortoz renk e ti ar medisin.
(6) (politique) Bezañ, mont war ar renk : se présenter à une élection.
●(1906) BOBL 28 avril 84/3a. Ha mar iafen var ar renk evid bea depute ? Forz zo ! Great an taol ! Ha me var ar renk dustu, evel sosialist-radikal. ●(1907) BOBL 22 juin 143/2e. deuz an tu kleiz, e zo mennek da c'houlen digant an doktor Kere mont var ar renk. ●(1910) MBJL 178. rei o moueziou, en eur votadeg, d'ar c'honservatour a oa war ar renk. ●(1935) BREI 423/3d. war ar renk evit bezan kuzulier-meur kanton.
(7) Mont dre renk gant an amzer : suivre l'ordre chronologique.
●(1883) MIL 145. Evit mont dre renk gant an amzer, leveromp brema eur ger eus santes Anastas.
(8) Réparation.
●(1986) CCBR 196. (Brieg) doba on tâm rink, tr. «pour faire une petite réparation.»
(9) Droit, autorisation.
●(1988) TOKO 55. n'eus biskoaz a renk da gôzeal.
D.
(1) [au plur.] (Mauvaises) manières, arrangements.
●(1866) LZBt Ebrel 123. Gwelet a ret, kenvreur enoruz, pegen skler e teu prim hon renko.
●(1963) EGRH II 172. renkoù pl., tr. « (mauvaises) manières). » ●(1964) ABRO 145. e voe meneg gantañ eus ar renkoù hag an divizoù hor boa d'ober.
(2) Ober e renkoù : agir à sa guise.
●(1907) FHAB Gouere 150. chom er gear da ober o renkou. ●(1926) FHAB C'hwevrer 56. Diskar ar c'houarnamant hudur a oa eno neuze oc'h ober o renkou. ●(1926) FHAB Ebrel 123. ha Fransez a voe lezet da ober e renkou. Met ober a reas kement e renkou ma n'oad ket ken evit gwerza eun tamm eus an ti, na finval eur garrigellad teil eus ar bern, hep goulenn e asant. ●(1928) FHAB Mezheven 190. Hag arabad d'ar re a venn laza hor brezoneg kredi e vezint lezet bepred, da ober o renkou, evel m'int bet lezet betek-hen.
(3) Ober e renkoù da ub. =
●(1911) BUAZperrot 480. Petra, eme gerkent ar judas-man, an holl hiviziken eta a glasko ober d'in-me o renkou ?
(4) Ober e renkoù war : régenter.
●(1981) ANTR 5. An eil hag egile a zoñj d'ezañ eo karged da ober e renkou war doare-beva an oll dud a zo o chom er barrez pe er gomun. ●20. Haded eo bed ennaén ar gredenn eo bed ganed an dud desked evid delher ar stur ganto hag ober o renkou war an dud all.
E. (religion) Rayon.
●(1849) LLB 2023. En Eled é seih rank.
II. Loc. adv.
(1) War-renk : en rang.
●(1896) LIZer a bastor 20bis/5. ar pilerou var renk.
●(1926) FHAB Here 393. Neuze ez aer war renk d'an iliz.
(2) Diouzh renk =
●(1880) SAB 2. anaout buez om zalver, e oberou diouz rum, diouz renc.
(3) Diouzh renk : en rang.
●(1659) SCger 169a. dioc'h renc, tr. «de ranc.» ●(1732) GReg 781b. Marcher de rang, tr. «Qerzet diouc'h réncq.»
●(1868) KMM 41. mont d'en em lacaat diouz renc.
(4) Diouzh renk : tour à tour.
●(1659) SCger 119b. par tour, tour a tour, tr. «dioc'h renc.»
(5) A-renk : en rang.
●(1633) Nom 101a. Vitis pedata, statuminata : vigne eschalassée, ou munie d'eschalas : guynien plantet á rèng, drè vrz.
●(1744) L'Arm 157b. A-la-file, tr. «A-rancq.» ●(1787) BI 233. Arlerh é querhai à rang enn Tuchentil.
●(1877) EKG I 192. Abarz nebeut oa pemp muntrer a renk. ●(1878) EKG II 183. Ker buan ar zoudarded a ioa a renk. ●(1889) ISV 244. en em lakajont oll a reng a bep-tu dezho.
●(1926) FHAB Here 369-370. ez eomp, a-renk, d'an iliz.
(6) A-renk-e-renk, a-renk-da-renk : de rang en rang.
●(1732) GReg 781b. De rang en rang, tr. «A réncq-ê-réncq. a-réncq da réncq.»
III. Loc. prép. A-renk gant : dans la même rangée que, à la suite de.
●(1889) SFA 156. pep bandenn, dre m'en em gave, a zave he zeltenn e kichenn hag a renk gant ar re a veze savet araok.