n. d. l. Ar Roc’h-Derrien : La Roche-Derrien.
I.
●(1732) GReg 825a. ar Roc'h-deryen. ar roc'h-dryen. ●(17--) CSdogmael 42c. En Peurit hag en Roc'h Derien / E Plouber ive en Bulien.
●(1827-1829) VSA 27. a banverid joudy a dost da roch derien. ●(1847) FVR 73. darn da Benvenan (…) ha darn all d’ar Roc’h-Derrien. ●(1863) ST 6. Lanveur, ar Roc’h-Derrien, Castelaudren, Pontre. ●(1870) FHB 291/234b. Jubile-mision Ar Roc’h-Derrien.
●(1905) ALMA 67. Ar Roc’h-Derrien. ●(1910) IBRK 72. Houman a heuilhas eben hag a bilas anezi en emgann bras ar Roc'h-Derien, etre Gwengamp ha Landreger. ●(1930) EBKE 40. Un emgann tér e saù tost doh er Roh-Derien. ●(1980) (2005) IFTR 298. En Lezardrev, en Roc'h-Derrien / O soñj kavet ur feumeulenn.
►Ar Roc’h.
●(1732) GReg 825a. Ar Roc'h.
●(1834) SIM 96. etre Pontreo hac ar Roc’h. ●(18--) PENgwerin10 26. Kerik ar Roc’h zo kemeret. ●(1867) BUE 87. Er Roc’h, enn de marc’had. ●1870 FHB 291/234b. Kleier ar Roc’h. ●(1889) CDB 105. 'Barz e ker ar Roc'h peder stal dior. ●(1894) BUEr 6. Barz er Roc'h a oa eun hospital evelse. ●(1898) BRE 92. Ha tud Pontre ha tud Ar Roc'h. ●(1899) LZBt Meurzh 7. Tréguidel, Uzel, ar Roc’h, Binic, Pontreo, Sant-Ke-Porstreo, Etables, Plancoët, Quintin, Tréméloir, Sant-Barnabé, ha parouz Gouanac'h.
●(1904) DDKB 18. Zonet, kleier ar Roc’h ha kleier Landreger. ●(1905) BOBL 18 mars 26/3c. Paotred Plozal, eur bourk e kreiz-tre ar Roc’h ha Pontre. ●(1910) EGBT 130. Ar Roc'h. ●(1925) ARVG 3/67. Potred yaouank Pleuzal, Trogeri, Hengoat, Pouldouran, Ar Vinihi, Runan, Peurit, gante bijer, fuzuilhou, kontellou presour, a gerz warzu Ar Roc'h hag en em gav e kêr wardro eun eur goude kreizte. ●(1927) GERI.Ern 517. ar Roc'h. ●(1970) BHAF 9. c'hoar gosa ma zad o chom er Roh. ●(1974) TDBP III 369. Ar Roc'h, / Capitale : Stoup.
●(2000) TPBR 212. 'Barzh ar Roc'h, an hini n'eo ket laer, n'eo ket un den a feson. (...) Pa oan o tont hag o vonet, / Ha me o kac'hat 'n em boned, / Hag a dremenas ur porc'hell eus ar Roc'h, / A debras ar boned hag ar c'haoc'h. ●(2002) TEBOT 106b. Kawan Prad ha Mantallod / Kemperven, Trogeri / Ar Roc'h, Hengoad / Pleuzal ha Pomerid Jodi.
►Kêr-ar-Roc’h.
●(1894) BUEr 7. ker ar Roc'h.
●(1930) DOBR 44. E Kêr ar Roc’h, eur wech e oa / Eur plac’h yaouank a zeitek vloa / He devoa micher pilhaoua.
II.
(1) Nom de La Roche en argot local (tunodoù).
●(1886) ARN 40. Ville. – Br. : Ker. Arg. : Vilach. – Ann ostant n'e ket bet aliez er vilach, cet homme n'est pas allé souvent à la ville, c'est un campagnard. Ostant est, dans cet exemple, synonyme de lokard, et vilach, la ville, c'est La Roche. ●56. er vilach, dans la ville (à La Roche même). ●(1886) REC 7/50. Vilach, la ville, La Roche-Derrien, du fr. village.
●(1970) BHAF 7. Ar Rohard a oa ma zad a ouie ive brezoneg mad, gand troiou-lavar ha pouez-mouez eun disteraig disheñvel a-wechou. Gouzoud a ree ouspenn trefoedaj "Ar Villaj", an "tunodou", a ziflipe digantañ aliez en e gomz.
(2) Appellation de La Roche en argot local (tunodoù).
●(1894) REC 15/352. Kapital stoup (la capitale de l'étoupe), Ker gapital (la ville capitale), La Roche-Derrien.
●(1970) BHAF 303. Ma n'eo ket eun druez, er Gêr Gapital !
(3) Dicton.
●(1970) BHAF 10. Person Ar Roh / 'Zo eur broh...
(4) Dicton.
●(1974) TDBP III 369. Ar Roc'h, / Capitale : Stoup / S/s-Préf. Pillou, druillou / hag askorn.
●(2004) TROMK 217a. Ar Roc'h, Kapital : stoup, Souprefektur : pilhoù, truilhoù, hag askorn. Jules Gros.
(5) Dicton.
●(1974) TDBP III 368. Roc'hiz paour, Roc'hiz fall, / O tebriñ laou gand kig sall, / Roc'hiz paour, / Tud a boan, tud a gouraj, / Sac'hadou braz hag alïez, / Med siwaz, traou laeret !
●(2000) TPBR 296. Roc'hiz paour, Roc'hiz fall / O tebriñ laou gant kig sall. ●(2004) TROMK 217a. Roc'hiz paour, Roc'hiz fall, / O tebriñ laou gant kig-sall, / Roc'hiz paour, / Tud a boan, tud a gouraj, / Sac'hadoù bras hag alies, / Met siwazh, traoù laeret ! / Raz-e-reor diwar blas kêr, / Gant ur votez koad hag ur votez lêr ! ●(2016) TELGR (04.08.2016) [48a] (Daniel Giraudon). Roc'hiz paour, Roc'hiz fall O tebriñ laou gant kig sall, tr. « Pauvres Rochois, méchants Rochois qui mangent des poux avec du lard ».
(6) Chanson à danser.
●(1974) TDBP III 390. Pipi stoup, Pipi stoup, / Merc'hed ar Roc'h zo pillou toud / Tra la la, tra la la, / Merc'hed Langoad zo memez tra. ●(1990) SKVR 18/50. Pipi stoub, Pipi stoub, merc'hed ar Roc'h zo gisti tout / Merc'hed Langoad zo memestra, tra, lala lalala.
(7) Rimaille.
●(1974) TDBP III 374. Hirio ema ar sul, / An deiz da werzañ butun. / Ar butun d'ar Roc'h / War gein ar pemoc'h ! / Ar pemoc'h d'ar prad / War gein ar c'had !
(8) Dicton.
●(1990) SKVR 18/73a. E-barzh ar Roc'h, an hini n'eo ket laer n'eo ket un den a feson !
●(2000) TPBR 212. 'Barzh ar Roc'h, an hini n'eo ket laer, n'eo ket un den a feson.
(9) Dicton.
●(2005) HYZH 244/39. Roc'hiz laer.
(10) Dicton.
●(2000) TPBR 212. Pa oan o tont hag o vonet, / Ha me o kac'hat 'n em boned, / Hag a dremenas ur porc'hell eus ar Roc'h, / A debras ar boned hag ar c'haoc'h.
(11)
●(1977) TDBP II 393. O ! arru eo Paotr ar Roh !, tr. « Oh ! voilà le gars de La Roche (le chiffonnier) ! » ●note J. Gros : « Paotr, servant de Croquemitaine pour les enfants. »
III. Noms de famille.
●(1970) NFBT 151 N° 1155. Kerroc'h. ●245 N° 1924. Roc'h (Le).
IV.
(1) Mont d'ar Roc'h : dormir, ronfler.
●(1886) REC 7/45-46. en breton de Trévérec Ed e d'ar Roc'h "il est allé à La Roche-Derrien" = il dort, il ronfle (roc'hal, ronfler).
●(1906) FURB 4/118. La même syllabe exprime l'idée du ronflement, ce qui donne lieu en haut Tréguier à l'expression plaisante ede d'ar Roc'h "il est allé à La Roche" c'est-à-dire "il ronfle". ●(1912) MELU XI 204 (T-Trevereg). Ed e d'ar Roc'h, tr. E. Ernault «Il est allé à la Roche, = il dort, il ronfle, par jeu de mots, d'après roc'hal ronfler.» ●(1929) SVBV 25 *Ab-Sulio. Hag, o veza lavaret eur bedenn (...) ez is d'ar roc'h. ●(1974) TDBP III 261. An hini bihan a zo kousket. – Ya, aet eo d'ar Roc'h ! le petit est endormi (dort) – Oui, il est allé à La Roche-Derrien (Ar Roc'h, La Roche-Derrien est suggéré par l'homophonie avec ar roc'h, (di) roc'hal, ronflement, ronfler, idée contigüe de dormir).
(2) Mont d'ar Roc'h da zebriñ bara gwenn : être endormi.
●(1908) PIGO II 125 (T) E. ar Moal. Pa oent aet an eil warlerc'h egile d'ar Roc'h da zibri bara gwenn, ar c'hloareg a zavas. ●(1912) MELU XI 204 (T-Landreger). On dit en Tréguier : Et eo d'ar Roc'h da dibri e vara gwenn. Il est allé à la Roche manger son pain blanc, = il s'est endormi.» ●(1914) KZVr 70 - 05/07/14. Aet d'ar Roc'h da glask (ou da zibri) e vara gwenn, tr. Émile Ernault « il est allé à la Roche-Derrien chercher (ou manger) son pain blanc, il est endormi, Coadout ».
(3) Dont eus kerc'hat bara gwenn eus ar Roc'h : se réveiller.
●(1912) MELU XI 204. Dont eus kerc'hat bara gwenn eus ar Roc'h, tr. E. Ernault «Venir de chercher du pain blanc de la Roche, se réveiller.»
(4) Evel kanañ muzik er Roc'h : voir muzik.