adj.
I. Attr./Épith.
A.
(1) Sec, à sec.
●(1499) Ca 50a. Cras ha sech tout vng vide ibi. ●183a. Sech. g. sec. ●(1633) Nom 70b. Ficus passæ, caricæ : figues seiches, figues de caresme : fies sæch, fies euit an hoareis. ●233a. Solum exuccum, siriens, siticulosum & peraridum, siccaneum : terre seiche : douar sæch.
●(1659) SCger 108b. sec, tr. «sec'h.» ●171a. sec'h, tr. «sec.» ●(1732) GReg 852b. Sec, seche, tr. «Seac'h. seec'h sec'h. Van[netois] seh.»
●(1846) BAZ 277. ma oue contragn da guzet pell-amzer en eur puns seac'h. ●(1867) LZBt Genver 237. eur braden sec'h ha sablonek. ●(1867) FHB 142/300b. dourra ar prajeier re sec'h, dizourra ar prajeier re c'hleb. ●(1921) FHAB Du 308. Pa vez sec'h ar park, pa ne chom ket a zour ennan da varc'ha er goanv.
(2) (en plt d'une plante) =
●(1913) AVIE 251. nen dom meit gué séh. ●(1920) FHAB C'hwevrer 242. e beg eur wezenn ivin sec'h.
(3) (Coup) sec.
●(1557) B I 370. Heman so taul sech a brech mat, tr. «Voilà un coup sec, d'un bon bras.»
(4) Sec, maigre.
●(1849) LLB 1173. O loned divalaw ! ker seh ind el iskern. ●1321-1322. hou loned / E zei ol de vout peur ha seh el tameu koed.
(5) Sec'h-kras : très sec.
●(1732) GReg 852b. Sec, seche, très sec, tr. «seac'h-cras.»
(5) Sec'h-korn : très sec.
●(1732) GReg 852b. Sec, seche, très sec, tr. «sec'h-corn.»
●(1942) VALLsup 109a-b. Dicton tiré de l'apparence de la lune, Al loar war he c'horn, Amzer sec'h-korn. Al loar war he c'hein, Amzer c'hleb-brein.
B.
(1) =
●(1909) FHAB C'hwevrer 44. an traou seac'ha ha dizaoura a gaver e leoriou an dud desket.
(2) =
●(1732) GReg 812b. C'est un drole bien resolu, tr. «ur pautr seac'h eo.»
C. (marine)
(1) Klorenn sec'h : coque nue.
●(1944) GWAL 163/157. (Ar Gelveneg) Ar glorenn sec'h a zo ar c'houc'h hep paramantoù na fardaj.
(2) Gwern sec'h =
●(1944) GWAL 165/320. (Ar Gelveneg) ar wern sec'h, tr. «ar wern hep lien na kordenn.»
(3) Delez sec'h : vergue séparée du mât.
●(1944) GWAL 165/320. (Ar Gelveneg) an delez sec'h, tr. «an delez distaget diouzh ar wern.»
(3) (pêche) Taol sec'h =
●(1944) GWAL 165/320. (Ar Gelveneg) un taol sec'h, tr. «un taol gwenn.»
II. Épith.
(1) (en plt d'argent) Argent non placé.
●(1732) GReg 50a. Argent oisif, tr. «arc'hand seac'h.»
●(18--) PENdast 90/157. Roet e moa dide tra da dad / En arc'hant sec'h ag e dillat. ●(18--) PEN 93/57. roet e mes dide tra ta dat / en arc'hant searc'h ag e dillat.
●(1931) VALL 35. argent non placé, tr. «arc'hant sec'h.»
(2) (Fruit, légume) sec.
●(1884) BUZmorvan 287. eunn nebeut frouez seac'h.
●(1933) ALBR 74. Pevar seurt legumaj a zo re gaolek, re wriennek, re ognonek, ha re sec'h.
(3) Penn-ti sec'h : maison sans terrain.
●(1955) STBJ 201. devezourien hep boemm-douar ebet, o chom e solierou pe e pennou-tier zec'h hag a veze grêt kamprourien outo. ●(1976) LLMM 177/263. Darn a yeas da benn-ti sec'h pe d'ar vourc'h da chom pa ne guitaent ket ar vro.
(4) (Nourriture) maigre.
●(1732) GReg 598a. Ne manger ni viande, ni poisson, tr. «Dibri boëd sec'h.» ●767a. Viandes quadragesimales, tr. «Boëd seac'h.»
(5) Sans rien d'autre.
●(1944) GWAL 165/320. (Ar Gelveneg) «debri avaloù-douar sec'h» a zo ober ur pred gant avaloù-douar ha tra ken.
(6) Kleñved-sec'h : phtisie.
●(1744) L'Arm 283b. Phtisie, tr. «Cleinhuétt séh.»
●(1868) FHB 187/247b. ar c'hlenvet a beultrin, pe ar c'hlenvetseac'h (sic).
●(1902) LZBg Meurzh 67. Er sourzien e gred é ma koéhet é klinùed séh. ●(1903) EGBV 32. klinùed séh, m., tr. «phtisie.» ●(1910) EGBT 52. kleñved-sec'h, tr. «m. phtisie.» ●(1925) SFKH 29. cherret er hlenùed-séh (poitrinaires). ●(1944) DIHU 392/56. Kement-sé e zo bet abeg, merhat, d'er hlenùed séh sourein arnehon.
(7) Moger sec'h : mur de pierres sèches.
●(1633) Nom 240b. Maceria, maceries : muraille seche, sans mortier : muraill pe moguer sæch, na vequet á pry.
●(1967) BAHE 52/17. Kleuzioù a-leizh a gaver dre amañ, graet an tu diavaez e mein, un doare moger sec'h a anaver (lire : anver) moger-gleuz.
(8) Interamant sec'h : enterrement où le mort n'est pas pleuré.
●(1962) TDBP II 458. Honnez, vat, a oa bet eun interamant seh, tr. «mais cet enterrement-là fut sec (sans pleurs).»
(9) Merluz, levneg sec'h : merluche.
●(1732) GReg 618b. Merluche, merlus, & lieux, désechez, tr. «merlus seac'h, ha levenecq seac'h.»
(10) Foenneg sec'h : prairie que l'on ne peut irriguer.
●(1929) FHAB C'hwevrer 50. Bez' ez eus daou rumm foenneier. 1) Foenneier sec'h graet e parkeier ha ne c'heller ket kas dour warno. 2) Foenneier gleb da lavaret eo foenneier hag a zo douret kalz pe nebeut.
(11) Krampouezh sec'h : crêpes préparées pour tremper la soupe.
●(1955) STBJ 66. Aoza a ree ive krampouez sec'h d'ober boued trempet kalz gwelloc'h e veze eur skudellad voued krampouez eget unan voued barad gwiniz.
(12) Sistr sec'h : cidre sec.
●(1910) MAKE 79. Jistr sec'h eo hennez.
III. Attr.
(1) (pêche) Bredouille.
●(1944) GWAL 165/320. (Ar Gelveneg) «pesked a zo ?» – N'eus ket 'maon sec'h !
(2) = brevet gant al labour.
●(1978) BZNZ 108. (Lilia-Plougernev) Setu aze 'chachemp bejin ! Met seac'h oa an dud ie 'vat ! Labour e doa forzh pegement. Ya, seac'h oa an dud...
IV. Adv.
(1) = (?).
●(1969) LIMO 29 mars. Hag en deu mevel é kerhed sèh.
(2) A-sec'h : à pied sec.
●(1978) BZNZ 22. (Lilia-Plougernev) ez eas a-seac'h da drouc'hañ ar bezhin, tr. (THAB 1/16) «tu vas à sec couper le goémon.»
(3) Goullo-sec'h : complètement vide.
●(1872) FHB 394/230b. lavaret dezhan ema goullou seac'h ialc'h hon aluzennou.
●(1919) FHAB Gwengolo 88. Da c'hodellou zo goullou-sac'h.
V.
(1) Sec'h ha glas : complètement, tout.
●(1866) K. FHB 68/126a. Hag hervez ma velan e oun revinet sec'h ha glaz. ●(1867) Alan FHB 116/93b. m'a roje Job d'he vap he oll vadou glass ha seac'h. ●(1868) (T) GBI II 80. Pe me gollo m'holl vad, sec'h ha glas, tr. F.-V. an Uhel «ou je perdrai tout mon bien, sec et vert.» ●(1883) IMP 72. Evel m'en deus friket e zanvez sec'h a glas.
●(1905) (L) Y.-V. Perrot ALLO 70. Mizou ar prosez diouz ho tu; / Hag e tifennan seac'h ha glaz / Ouzoc'h dont ken da glask trabas / Outan. ●(1931) VALL 138. Complètement, tr. F. Vallée «sec'h ha glas.» ●660. (Il prend, abat, coupe) tout, sans respecter, tr. «sec'h ha glas fam.» ●(1942) VALLsup 167. Acheter tout, tr. F. Vallée «prena glas ha sec'h (Perrot).» ●(1947) (K) Y. Drezen YNHL 84. Va sistr ha va anduilhenn !... Ar glas hag ar sec'h, na petra 'ta ! ●(1955) (T) *Jarl Priel VBRU 144. Tuet da skrapat a-gleiz hag a-zehou, da rozellat kriz ha poazh, sec'h koulz ha glas, e oa manet ouzh e bav ul lodenn vat eus arc'hant ar gouarnamant. ●(1974) (Ki) Y. Drezen SKVT III 47. Mes arabat klask kaout ar glas hag ar sec'h.
(2) Sec’h ha glas : (qui ne respecte) rien.
●(1917) KZVr 240 - 07/10/17. Sec'h ha glas, tr. «vert et sec, qui ne respecte rien, Loeiz ar Floc'h.»
(3) Na sec'h na glas : rien.
●(1931) VALL 535. Je ne puis en tirer aucun parti, tr. F. Vallée «N'hellan ober na sec'h na glas gantañ fam.»
(4) Bezañ sec'h a gein : voir kein.
(5) Sec'h evel stoub : voir stoub.
(6) Sec'h evel tont : voir tont.
(7) Sec'h evel roc'h : voir roc'h.
(8) Sec'h evel ur planken : voir planken.