m. & adv. –où
I. M.
(1) Choc, cahot, secousse d'un véhicule.
●(1876) TDE.BF 596a. Stroñs, s. m., tr. «Cahot ou secousse d'une charrette ; pl. ou.» ●(1878) EKG II 135. marteze ive ar strons a ioa bet kaoz (…) ar pez a zo guir da viana eo ez eaz an tenn er meaz euz va fuzil.
●(1905) BOBL 04 novembre 59/3d. Gant ar strons, ar c'higer hag e vignon a oa stlapet e-mez ar wetur. ●(1906) GWEN 23. ho kwenan na devezo ket re da zoufr deuz ar stronsou. ●(1927) GERI.Ern 589. stroñs, L[éon] strouñs m., tr. «Ebranlement ; cahot, secousse (d'une charrette, etc.).» ●(1931) VALL 682a. Secousse, tr. «stroñs.» ●(1948) KROB 3/14. an distera stroñs a rae dezañ youc'hal gant ar boan. ●(1955) VBRU 100. biken ne badin gant stroñs ar c'harr, ma ranker mont pell !
(2) Commotion, choc.
●(1846) DGG 446. evit ma coëzo va zauliou varnezo gant muioc'h a stronç. ●(1866) FHB 67/114a. unan bennag eus an taoliou-ze a dle ar strons anezho mont bete goelet ar c'halonou caleta. ●(1872) ROU 78a. Commotion, forte, tr. «Strons.»
(3) Bruit, fracas.
●(1727) HB 287. pa laoscsont ho croas / En toull da goueza gant stronç bras.
●(1847) BDJ 53. Ar strounç eus ho c'hamejou a ra d'an doüar krena.
●(1908) FHAB Du 335. e riskl bras da deuler ar bern mein d'an traon, kement-all a strons a yoa. ●(1909) FHAB Mezheven 188. Ar bagou ne arzont ket euz an dour, nag ar c'hanoliou euz ar strons. ●(1915) MMED 200. broustet he gorf gant ar strons. ●(1927) LZBt Meurzh 61. Ar strons eus ar c'har an eus lac'het anean. ●(1935) BREI 396/3a. strons al lamm en deus e lakaet da fatika.
(4) Bruit que font plusieurs personnes.
●(1925) FHAB Mae 170-171. dre m'oa aet ar strons anezo dre ar vro a-bez adalek Tregourez betek Gouezeg.
(5) Luxe, faste.
●(1961) BAHE 29/56. distalac'h : lorc'haj, digoroù, stroñs, tontur, ton-bras.
(6) Embarras.
●(1927) GERI.Ern 589. stroñs, L[éon] strouñs m., tr. «embarras.»
II. Adv.
A. A-stroñs.
(1) Par saccades.
●(1647) Am A.303. Brema a stronçç he gousoc'h fronsall / Guis un aneval a ve hualet, tr. «Maintenant par saccades vous savez renifler / Comme un animal qui serait entravé.»
●(1896) GMB 664. pet[it] tréc[orois] a stroñs par saccades.
(2) Brusquement, violemment, précipitamment.
●(1710) IN I 208. ar glao bras, pehini a gouez a strounç hac en her.
●(1905) BOBL 04 novembre 59/3d. pa heurtaz a-strons e gar deuz eur c'har miliner en korn pleg bered ar Faou. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-strons, tr. «brusquement, soudainement, violemment, précipitamment, tout d'un coup.» ●Dont pinvidik a-strons, tr. «s'enrichir tout d'un coup.»
(3) Kouezhañ a-stroñs =
●(1905) IVLD 106-107. ar vezen (…) a gouezas a strons var an douar. ●(1928) BFSA 254. dont kerkent eus e wele, n'eus forz peger gwan e oa aet, ha koueza a-strons war leur ar gambr.
(4) Mont a-stroñs d'ub., gant ub. : brusquer qqn.
●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-strons, tr. «avec brusquerie, sans ménagement.» ●N'et ket re a-strons d'ho kenderv, tr. «ne brusquez pas trop votre cousin.» ●(1926) BIVE 12. met ganin n'eer ket a-strons !
►Épith.
(1) An dud a-stroñs : les autorités, les gens huppés.
●(1879) BMN 142. e mesc an dud huel, an dud a stronz.
(2) Qui aime le faste.
●(1978) BAHE 99-100/103. plac'h a-stroñs = a lorc'h.
B. Loc. adv. A-stroñs-korf : de tout son long.
►[form. comb.]
P3 a-stroñs o c'horf
●(1907) FHAB Kerzu 315. c'hweac'h kroaz diskaret edoug an dispac'h ha chomet abaoue a-strons o c'horf hag adsavet divralloc'h eget biskoaz.