Devri

dant .1

dant .1

m. dent

I. (en plt des êtres vivants)

A. (en plt de qqn)

(1) (anatomie) Dent.

(1499) Ca 54b. Dant. g. dent. ●dant arauc. ●(c. 1501) Lv 232/9. dent gl. dens. ●232/16. dant gl. dens.

(c.1680) NG 797. guet e dent de grainal. ●(1732) GReg 18a. Agacer, Les dents, tr. «Tosonna an dénd.» ●226b. Dent, tr. «Dant. p. dént

(1857) CBF 56. Skrigna da zent a hellez, tr. «Tu peux grincer les dents.» ●(1876) TDE.BF 98b. Dañt, s. m., tr. «Dent de la mâchoire.» ●(1885) KAV 20. En ho kinou un dant benag.

(1904) DBFV 40b. dant, m. pl. dent, tr. «dent.» ●(1907) PERS 223. pa n'en doa mui a zent.

(2) Kas dent : faire ses dents (bébés).

(1968) BAHE 57/49. peogwir e kase dent, an nebeutañ tra dezhañ 'oa ober taolioù esae ganto ! ●53. e kase dent : kaout dent ; donet da vezañ brasoc'h o komz eus ur bugel.

(3) Dant toull : dent creuse.

(18--) SAQ II 196. Hag e talc'homp hon dant toull.

(4) Skod-dant : chicot.

(1744) L'Arm 57b. Chicot de dent, tr. «Scod-dantt. m.»

(5) Kouezhañ àr e zent : être sur les dents.

(1904) DBFV 40b. koéh ar é zent, tr. «être sur les dents, très fatigué.»

B. plais. Skarzh-dent : avant-goût, amuse-gueule

(1943) DIHU 384/273. (Groe) skardent, tr. «avant-goût. (N'en des met ur skardent, n'é ke[t] dèbrein).»

C. (en plt des serpents) Crochet.

(1857) GUG 137. Dant er serpant quen dangerus / N'en dès guellet ar mam Jesus / Scùil é velim hag ampouison.

D. Morsure.

(1932) BRTG 3. danteu moéz e vè haval doh krabotereheu kah.

II. (en plt de qqc.)

(1) (marine) Bras d'ancre.

(1903) MBJJ 31. an heor a oa piket e zant en goeled ar mor. ●276. roet krog da zant an heor.

(2) =

(1633) Nom 178b. Irpex : ratteaux auec dents à sarcler : rastell en deffè dent da chuennat.

(1849) LLB 108. luemet dent en hoged.

(3) =

(1912) MMPM 106. eat int etre dent ar rojou.

(4) Dent d'outil (scie, fourche).

(1876) TDE.BF 98b. Dañt, s. m., tr. «dent de scie.» ●(18--) SAQ II 12. dant eur forc'h houarn.

(5) Pointe.

(1927) GERI.Ern 88. dant m. pl. dent, tr. «pointe.»

(6) Brèche à un outil.

(1876) TDE.BF 98b. Dañt, s. m., tr. «brèche à un instrument tranchant.»

(1927) GERI.Ern 88. dant m. pl. dent, tr. «brèche à un outil.»

III.

A.

(1) Kaout un dant ouzh ub. : haïr qqun. Cf. avoir une dent contre qqun.

(1926) FHAB Mezheven 234 *Breizadig. Eun tamm dant en devoa bet a-viskoaz ouz an hini a oa e penn ar barrez.

(2) Koll ar gwellañ dant eus e benn : perdre ce que l’on a de mieux.

(1912) MELU XI 401. Koll ar gwella dant eus e ben, tr. E. Ernault «Perdre la meilleure dent de sa tête (la meilleure plume de son aile, ce qu'on a de mieux.»

(3) Lakaat e zant er berenn : goûter et aimer.

(1867) FHB 116/92b (L) G. Morvan. Eur vech m'en devezo laket he zant er beren, c'hui velo ne lezo ket an tam da goeza d'an douar !

(4) Tennañ un dant da ub. : vouloir en découdre avec qqun.

(17--) CHal.ms i 349. Ie uois bien que uous en uoulés découdre, tr. «me g' üel er hat e fal dech tennein un dant tin

B.

(1) Netra da lakaat etre an dent : n’avoir rien à manger. Cf. ne rien avoir à se mettre sous la dent.

(1909) KTLR 106-107 (L) K. Jezegou. En ti paour ne oa mui netra da lakaad etre an dent.

(2) Bezañ hir e zent : manger avec appétit, bien manger.

(1924) BILZ 108 (T) F. al Lay. E ti Izabel tri a vugale, hag a oa hir o dent ha doun o c'hof. ●(1968) LOLE 33 (T) *Roc'h Vur. Eur sarmon d'an hini a veze re hir e zent ouz taol - mala munud-munud a rae ar hoz plah yaouank he bleud.

(3) Bezañ hir e zent : avoir de l’appétit. Cf. avoir les dents longues.

(1908) PIGO ii 80 (T) E. ar Moal. Ho ! Ho ! te eo hirr da zent ha don da gof. ●(1926) BIVE 3 (T) E. ar Moal. Ah ! kampinod ! Neb aon ! Arru eo hir e zent ; kregi start a reio, mar gell.

(4) Lemmañ e zent : manger.

(1958) BLBR 111/5 (L) J. Seite. Gand o arhant, e kavont peadra da lemma o dent.

(5) Bezañ du e zent gant an naon : avoir très faim.

(1921) FHAB Genver 16 (L) *Pluenzir. An Ankou a vez atô du e zent gant an naon.

(6) Bezañ hir ha lemm e zent : manger avec appétit, bien manger.

(1924) BILZ 30-31 (T) F. al Lay. Bilzig, ma vije bet eno, en e lec'h, an nije bet labouret mat ive eus tôl an ôtrou Kont, hirr ha lemm meurbet a oa e zent, doun e gof ha direvus. ●104. Hag en tïer an dud a vor peurvuia enne a-leiz a vugale, hir ha lemm o dent.

(7) Tennañ gwad eus dent ub : faire venir l’eau à la bouche.

(1931) VALL 74. Faire venir l'eau à la bouche, tr. F. Vallée «tenna gwad eus dent u. b.»

(8) Tennañ dour eus dent ub. : faire venir l’eau à la bouche.

(1931) VALL 74. Faire venir l'eau à la bouche, tr. F. Vallée «tenna dour eus dent u. b.»

(9) Lakaat an dent da wadañ : faire venir l’eau à la bouche.

(1931) VALL 74. Faire venir l'eau à la bouche, tr. F. Vallée «lakaat an dent da wada»

(10) Gwadañ a ra e zent : l’eau lui vient à la bouche.

(1895) GMB 267 (T) Émile Ernault. Pet[it] Trég[uier] goadañ ra i dent, en français du pays «ses dents saignent» = l'eau lui vient à la bouche, il en a grande envie. ●(1895) GMB 267 (T-Trevereg). Gwadan 'ra i dent. (Trév[érec]) En franç. du pays «ses dents saignent», l'eau lui vient à la bouche, il en a grande envie.

(11) Kouezhañ àr e zent :

(1897) EST 38 (G) J.-M. Cadic. Méz ként fin en deùèh, en dud hag el loned, / E gouéh ar ou dent, e zou hantér lahet.

(12) Dourenniñ a ra e zent : voir dourenniñ.

(13) Pegañ el loar gant e zent : voir loar.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...