Devri

foeltr

foeltr

m., adv. & interj.

I. M.

(1) Foudre.

(14--) N 874. Foultr hac avel, tr. «La foudre et le vent.» ●(1499) Ca 85b. Foeltr. g. fouldre vide in curun. ●87b. Foultr. g. fouldre.

(1659) SCger 59b. foudre, tr. «foeltr.» ●148b. foueltr, tr. «foudre.» ●(1732) GReg 428a. Foudre, tonnerre accompagné de fracas, tr. «Foultr. foëltr.» ●(1792) BD 2893-2894. foelt ha tempest avo voar an douar / ha curuno hep lacat mar, tr. «Il y aura foudre et tempête sur la terre, / Et des éclairs, sans aucun doute.» ●(17--) ST 136. Me bed ar pevar foeltr da zont d'am bruzuna. ●(17--) EN 1639. Ar foeld, ar hurunou, hac al luhed, tr. «La foudre, le tonnerre et les éclairs dans l'air.»

(1876) TDE.BF 212b. Foultr, s. m., tr. «Foudre.»

(2) =

(17--) EN 1619. pou maro ar foeld cos, tr. «quand sera mort le vieux garnement.»

(3) C'hoari e foeltr : se comporter le plus mal possible.

(17--) EN 1403. me hoareiou ma foeld, pariuin en arme, tr. «je ferai mon garnement quand j'arriverai à l'armée.»

(4) Na foeltr na brall : absolument rien du tout.

(1964) BRUD 17/7. N'eus na ki na kaz, na tamm na lomm, na foeltr na brall en ho ti.

(5) Gant ar foeltr : au diable.

(18--) KTB.ms 14 p 273. It gant ar foeltr, gast ann ifern !

(1913) KZVr 29 - 21/09/13. poentoc'h evit poent eo d'an amprevan-ze mont gant ar foeltr. Bescond.»

(6) Gant ar foeltr : à toute vitesse.

(18--) KTB.ms 14 p 46. p'ho gwel o tont, a skarr gant ar foeltr.

(1970) BHAF 239. Pa oe boutet peb a vod-spern dindan lost o hezeg, ha fidam biché, ar re-mañ o skarza gand ar foeltr ha diaez, evel-just, chom war o hein.

II. Loc. adv. Ar foeltr.

A. [locution qui renforce les adv. interrog.]

(1) Petra ar foeltr ? : que diable ?

(1834) SIM 72. deus a betra ar fouëldr en em mellent. ●(1847) FVR 218. Petra ar foeltr eta ve d'ec'h ne doufac'h ket ? ●(18--) BSG 238. Daouest petra ar foeltr a zo caus euz a-ze ?

(1902) PIGO I 100. «Daoust gant petra ar foeltr e ve dalc'h-mad penn heman ? ●(1923) KNOL 312. Petra 'r foultr ! a zo aze da vihana ? ●(1924) BILZbubr 41/949. Petra ar foeltr a c'hoarve ganec'h ? ●(1945) DWCZ 47. Petra 'r foultr a c'hell eta beza ? ●(1970) BHAF 68. «Petra ar foeltr ? Me ne vo ket greet din evelkent skriva anoiou evel-se, na ne vo.»

(2) Piv ar foeltr ? : qui diable ?

(1943) SAV 29/17. Piou ar foeltr eo ar Sant-se ? ●(1970) BHAF 328. Met piv ar foeltr eo homañ ?

(3) Pelec'h ar foeltr ? : où diable ?

(1869) KTB.ms 15 p 104. Pelec'h ar foeltr eo êt ? emehan.

(1919) BUBR 1/20. da belec'h ar foeltr emaint e sell da gas ac'hanomp en dro-man ?

(4) Penaos ar foeltr ? : comment diable ?

(1850) JAC 118. Daouest penos ar foueltr ar zeiz a dremeno !

B. [locution qui renforce ce dont il est question]

(1) Terrible, horrible.

(17--) EN 2360. hues ar foeld sou aman, demb quid, ne arsfen qued, tr. «il y a une fichue odeur ici, allons-nous en, je n'y résisterais pas.»

(1895) GMB 243. Pet[it] Trég[uier] c'houéz eur voeltr, tr. «horrible odeur.» ●(18--) KTB.ms 14 p 190. En-bezr a klewjont un drouz ar Foeltr.

(1905) BOBL 28 janvier 19/1b. c'houez ar foeltr 'zo ebarz ar ruiou, e-lec'h a van an dour da vreina. ●(1918) LZBt Gouere 23. Ne zaleas ket [ar pôtr bihan] da 'n em gât goueler, garmer ar foeltr.

(2) (dans les insultes) Ar foeltr : du diable.

(1869) KTB.ms 14 p 137. Pelec'h ez-te gant ma rozel, mab ar foeltr ?

(1909) FHAB Kerzu 377. «Ac'hanta, pillaouaer ar foeltr, en em gaout a ri divar ar mare, turluter daonet ma'z out.

III. Adv. [devant un subst., un adv.] Terme qui renforce une négation.

(1829) HBM 11. ma crogo ennòn ar c'holica, mar tostaàn foeltr biqen d'ar vezen daonet-màn. ●(1836) FLF 7. rac foelt-biqen / Na deu ar sonch-se em c'hlopenn ! ●(1846) DGG 141. foultr biscoas. ●(1850) JAC 30. Foeltr hini ac'hanomp ne lezfe en bue, tr. «(GMB 243) il ne laisserait en vie aucun de nous.» ●(1850) MOY 152. Foeltr biken dioute n'em bo compassion.

(1902) PIGO I 134. tud, avad, nan euz foeltr hini. ●(1906) BOBL 03 mars 76/3c. – Hag a nevez ? – Netra tout, foultr netra. ●(1906) BOBL 19 mai 87/1b. Biskoaz, nan foëltr biskoaz n'en deuz great eur gammed da wellaat stad al labourerien. ●(1908) PIGO II 57. Foeltr biken nan in, eme Job. ●(1926) ARVG (niv 7 gouere) 146. Eno n’eus foeltr gweenn aval ebet ken ! ●(1932) CDFi 19 novembre. ne vezo pardonet biken, foeltr birviken ! ●(1970) BHAF 258. Ne gomprene Pierrig foeltr Doue seurt er jedoniez.

IV. Loc. interj.

(1) Foeltr Doue : malédiction de Dieu.

(1876) TDE.BF 212b. Foultr-Doue, tr. «Imprécation.»

(2) Foeltr an diaoul : malédiction du diable.

(1927) YAMV 11. Bezomp fur, foultr an diaoul, hag an traou a zeuio da vad. ●(1932) TUML 28. Sellit 'ta ! Ha perak, foultr an diaoul, perak ?

(3) Foeltr gar da ... =

(1909) TOJA 11. Inosant ? N'e ket, foeltr gar d'ei ! Houman a ouie mat petra re ! ●17. N'in ket, foeltr gar d'in ! ●(1934) YANB 8. Tapet ne vin ket, foeltr gar d'in !

(4) Mallozh ar foeltr ! : malédiction de la foudre !

(1911) RIBR 77. Malloz ar foueltr ! emezan.

(5) Tamm ar foeltr : gibier de la foudre.

(1878) EKG II 158. lavaret a ri, tamm-ar-foultr, eme ar c'habiten (…) lavaret a ri ?

(6) Boued ar foeltr ! : gibier de la foudre !

(1943) SAV 29/7. gortozit, boued ar foeltr, pep hini en devo e lod…

V.

(1) C'hoari e foeltr : faire son mauvais garnement. Cf. le trégorrois ur paotr a foeltr forzh et EN 1619, 1637, foeld cos, « vieux garnement », 1639 ar foeld, « la foudre ».

(17--) EN 1403 (Go). Me hoareiou ma foeld, pariuin en arme, tr. G. Dottin «Je ferai mon mauvais garnement quand j'arriverai à l'armée.»

(2) Kas gant ar foeltr : envoyer au diable.

(1931) VALL 215. Va au diable ! tr. F. Vallée «kea gand ar foeltr.» ●(1970) BHAF 152 (T) E. ar Barzhig. Tud evel-se, pratikou evel hennez, eo réd kas anezo da drei bili d'an aod, ya kas anezo gant ar foeltr.

(3) Dont evel ar foeltr : arriver très vite, très rapidement.

(1868) KTB.ms 14 p 194 (T). Eo, gwelet a ran unan hag a deu evel ar foeltr.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...