Devri

Gwengamp

Gwengamp

n. de l. Guingamp.

I. Gwengamp.

(1450) Dag 147. Ariff eu gant Guengamp he guez.

(1607) OLLI 225. Cantic nevez voar un exempl daou croüadur, daou mab a voa desobeissant, à pares Loquirec, é quichen Goengamp. ●(1687) MArtin 1. enterret en S. Miquel tost da Guengamp. ●8. En Ilis S. Miquel tost da Vengamp. ●(1716) PEll.ms 644. Gwengamp. ●(1732) GReg 191a. Un Historyan guinidicq a vreiz a raport penaus ez eus bet dalc'het ur sened ebarz en prioldy sant Herve, var lein menez Bre, èntre Guëngamp ha lanvyon. ●481b. Guëngamp. Goëngamp. Eus a vengamp eo. eus a oëngamp eo. ●(c.1790) SD 109. Ar général a Brigad Danican d'an habitantet dimeus distrigou Rostrenen, Loudeac ha Guengamp.

(1825-1830) AJC 47. men na moa nemed dousec vla pa guitais guengamb.65. guenin da vond da voengamb da dennan dar billed. ●(1838) CGK 148. Pa ve troët un da Voengamp var zu Brest ve eguile. ●(1847) FVR 70. euz hini ann Itron Varia Gwir-Zikour Gwengamp. ●(1849) EDC III [titre]. En Goengamp. ●(1849) GBI I 34. P'oa o retorn euz ker Gwengamp, / 'Tigwezout gant-hi 'n den iaouank. (…) Me zo retorn euz ker Wengamp. ●(1849) GBI II 292. Na en Gwengam hag en sant Briek. ●(1851) PENdast 160. eun orfreber iaouank deus a Guengamp. ●165. Da c'houarnerez da Wemgamp (…) me iel da Wengamp de goelet. ●(18--) MILg 123. Kichen goengamp, en couent Graç. ●(1857) CBF 131. Gwengamp.(1863) GBI I 464. Me well 'tont Ervoanik Prigent, / Hag 'r charreterien a Wengamp. ●(1863) ST 6. Pempoul, Guengamp, Callac, Hennebont hag Alre. ●(1865) FHB 7/55b. Etre Brest ha Guengamp ez eus 118 kilomestr, pe kart-leo. ●26/204a. An aotrou Tremaria a glanvaz e Guingam. ●(1867) BBZ III 224. Na deomp-ni da Wengamp da gaout ma aotro-me. ●(1867) TELrem 8. Itron Wir-Zikour enn Gwengam, / Am euz meulet a neve-flamm. ●(1869) TDE.FB xviiib. Gwenngamp, Guenngamp. ●(1876) TDE.BF 267a. Gwengamp. ●(1877) EKG I 38. Erru oa an abardaez pa edomp dirak kear Guengamp, ha poent oa d'eomp klask hor lojeiz enn tu-bennag. ●40. na deomp ket da Vuengamp 'ta. ●79. soudardet euz a Vengamp hag euz a Lannion. ●(1883) BSM 80. evel da bardon Remengol, ar Folgoat, ar Yeaudet, Guengam pe santez Anna-Vened. ●122. eus Guengam, eus Pempoull ha Pontreo. ●(1883) MIL 122. eus Guengam, eus Pempoull ha Pontreo. ●(c. 1890) CFB 42b. Guengam. ●(1896) SBW 2. war lez ar ster hanvet ann Trew, hag a dremen dre Wengamp, Pontrew ha Lezardrew. Madok a savas he hini enn Fri-ann-daou-dour, 'lec'h en em vesk al Leff gant ann Trew, hag Alan a zavaz, enn tu-all d'ann dour, hini Roc'h-Ugu. ●(1898) BRE 92. Chetu ar c'har-post a Wengamp.

(1902-1905) LARB 146a. Rezé he devo er bonheur Doué de chomel ér gér / Rezé iei oah de barrez Guingamp léh ma mant bet gueharal. ●(1904) SKRS I 136. Guengamp. ●(19--) OLLI 530. Curunamant ann Itron Varia-Guir-Sicour. e Gouengamp. ●(1910) EGBT 131. dont a reont ketek (lire : betek) Gwengamp ha Benec'h. ●(1927) GERI.Ern 203. Gwengamp. ●(1930) GUSG 40. Ar mañnéieu Guengamp, ar mañnéieu Guengamp, / É hes un dénchentil iouank 'zezir d'er réjimant. ●(1930) TLK III V. e Gwengamp. ●(1935) BREI 433/3d. e Gwengamp, Perwenan, Landreger. ●(1977) TDBP II 401. Gwengamp a zo pell ahann.

II.

(1) Devise de la la Frérie blanche de Guingamp.

(1859) GUIn I 2-3. Fun trineud a vec'h ez torrer, tr. « un triple câble n'est pas facile à rompre ». ●note de l’auteur : « Ce triple câble, c'était l'emblême des trois ordres, le clergé, la noblesse et le peuple, dont l'union fraternelle faisait seule la force de cette chère et héroïque Bretagne, que le fer étranger trouvait impénétrable comme son granit ».

(2) Étymologie populaire.

(1859) GUIn I 14-15. On dit que des vignes nombreuses mûrissaient autrefois sur ces coteaux, et c'est de là que viendrait le nom de Guin-camp, champ du vin.

(3) Étymologie populaire.

(1859) GUIn I 96-97. Le nom de Porz-Anquen, Place de l'angoisse, donné au foubourg et à la chapelle, vient de ce que c'était là le chemin par où l'on conduisait les condamnés au gibet, élevé au haut d'une prairie, derrière les enclos de l'Hôpital et de Montbareil.

(4) Dicton.

(2005) HYZH 244/40. En Tregrom 'mañ an diaoul o chom, / Er C'houerc'had 'mañ o kac'hat (pe 'neus gloazet e droad), / En Plouared 'mañ war an oaled, / En Bulien eo kouezhet er vouilhenn, / En Plourec'h 'neus torret e vrec'h, / En Plouilio 'mañ 'c'hoari 'r c'hilhoù, / En Ploubêr eo bet tomm d'e lêr (pe d'e rêr), / En Tonkedeg eo kroget da redek, / En Plûned 'mañ o vutunet, / En Bear 'neus torret e c'har, / En Gwengamp eo manet kamm. / Hag en Burtuled eo marv gant an anoued.

III. [Toponymie locale]

(1687) MArtin 5. Enff a recouvras ar vuhé / Da daou Buguel à Sante-Croy.

(1825-1830) AJC 2619. neuse etistrois da dond da santecroé / ous nem rentin grasou dar voerhes a dan autro doué. ●2641. henf a houlas diganin huÿ e Conan dives a santecroè. ●6810. hac an dut voar blas quer [= Place du Centre]. ●6818. voar blasen ar valÿ.(1827-1829) VSA 1479. dabaty santecroe eteuas da houl bean loged. ●(1830) EN.introduction 37-38note2. bea a zo breman c'huézec vla a tri-uguaint – a boe ma voan ganet en Zanté-Croa Guengamp. ●(1847) FVR 70. euz hini ann Itron Varia Gwir-Zikour Gwengamp. ●113. en abatti Karmez, e Gwengamp. ●(1859) GUIn I 168note. Les tuyaux de conduite passaient par la rue de Montbareil, et la continuation de cette rue, à l'intérieur des murs, en a pris le nom de rue de la Pompe; en breton : rû feunteun ar blumen, rue de la Fontaine de plomb. ●(1867) BBZ III 259. Itron Varia-Gwir-zikour. ●261. War borz Mikel oa ar Zaozon, / Ann Allamanted war borz Roazon ; / War borz ar Bloumen oa ann Irlanted, / Hag eleac’h-all ar Flamanked. ●(1867) BUE 55. Eur manac’h euz a gouend San-Fransez Gwengamp. ●(c.1870) GBI II 40. War bors Mikêl 'oa ar Saozon, / Ann Allmanted war bors Roazon. // War bors Treger 'oa 'r Flamanted, / War bors 'r blomenn, ann Irlanted. ●(1877) EKG I 40. Edomp o vont abiou Sante-Kroaz – e gallek Sainte-Croix. ●(1894) BUEr 92. tad-abad kouent Zante-Kroe Gwengamp. 102 hag a roaz ar c'hloc'h braz d'an Itron-Varia-Wir-Zikour. ●104. Gwengamp a nevoa ive chapel ha ru Zant-Ervoan, ar ru a doug bepred he hano.

(1902) PIGO I 6. ar ster a gasaz ane war êun da Zante-Kroë.7. Daoust pegement a c'hoant an nevoa Yan da bôz eun tammik war ar Vali.(1903) MBJJ 294. mar geo gwell gant Gwengampiz, Sante-Kroe. ●(1925) ARVG Genver 9. e skeud iliz Itron-Varia-Wir-Zikour. ●(1930) TLK III V. Hanvet e voe da gelenner er skolaj Itron-Varia Wir-Sikour. ●(1931) FHAB Gwengolo/336. Evelse e vezed digemeret (...) el Leon-Aour, e Gwengamp. ●(1933) BREI 319/4a. an Ao. Firmin Herry, eus Kastel-Pik. ●331/4b. Kas ar profou d'an Ao. Couloigner, tenzorer kevredigez ar skolaerien goz, ru Sant-Erwan, pe da Rener Skol Sant-Leonard. (...) Dilun, e oa bet eureujet, en iliz an Itron-Varia Wir-Sikour. ●(1935) BREI 410/4a. tud Sante-Kroë.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...