Devri

hep .1

hep .1

prép., adv. & conj.

I. Prép.

(1) Sans.

(1499) Ca 110a. Hep. g. sanz.

(1659) SCger 107b. sans, tr. «hep.» ●(c.1680) NG 1039-1040. Ha hemp repos / E hortosant.

(1869) HTC 252. chom a ra eno eb flach.

(2) Hep ket : sans aucun.

(c. 1501) Donoet 13-4. gant am[se]r hep quet acas, tr. « (par) temps, sans cas » ●(1650) Nlou 492. hep quet douetanc, tr. «sans aucun doute.»

(c.1680) NG 62. Ret du monnet, hem quet aruar.

(1727) HB 317. hepquet ar Goueliou al.

►Hep + substantif + ket

(14--) N 1628-1629. Mar car touet voar an fetou / Voar an relegou hep gou quet, tr. «Si elle veut jurer de ces faits, / Sur les reliques, sans mentir.» ●(1530) Pm 127 (Tremenuan). Sant thomas hep abaff quet, tr. « Saint Thomas, sans aucun doute. » ●(1650) Nlou 49d. Euel he quer map, hep goap quet, tr. « comme son cher fils, sans raillerie aucune. »

(3) Hep ket : sans rien du tout.

(1919) LZBl Genver 14. Mez buan e vint ingalet, hag e chomo c'hoaz kalz hep ket.

(4) Hep gouzout da : à l'insu de.

(1659) SCger 107b. sans y penser, tr. «hep gouzout dînme.» ●(1783) BV 530. goude da uout maguet un trimisues antier / hep gout Da den gannet dre clas (lire : cals) ves a miser.

(5) Chom hep : ne pas.

(1792) HS 100. chom hemp daibrein.

(1911) BUAZperrot 675. a hent all n'eo ket eur brao chom heb ober o lavariou ouz ar brinsed. ●(1941) FHAB Genver 16. Chom hep mont war raok a zo dont a-dre.

(6) Hep chom : sans s'arrêter.

(1472) Js ms latin BNF 1294 f°198. Gruet eu tom hep chom an comun goude dilun an suzun guen. / breman ez guellet guelet scler na gueu quet ter map an spernenn. tr. « Le commun (des saints) a été fait vivement, sans s'arrêter, après le lundi de la semaine blanche (des Rogations) ; / Maintenant vous pouvez voir clairement si le fils de l'Épine n'est pas expéditif. »

(7) Hep + verbe : ne pas.

(1840) EBB 24. ac dène elise hune déogheuve he péiême màd hèm gober gheuve, tr. « Nous devons payer scrupuleusement nos dîmes à l’église. »

II. Adv. Chom, tremen hep : se passer de.

(1908) FHAB Eost 238. ober ar c'helc'hou-studi : red int eta, ha keit ha ma ne vellaio ket an doare da skolia bugale Breiz n'hellimp mui tremen heb. ●(1944) VKST Genver 10. ar paour eo a rank chom hep.

III. Loc. conj.

(1) Hep e/ez : sans que.

(1575) M 3186. hep ez duy muy da nep heny diuez, tr. «Sans que vienne plus à chacun de fin.» ●3590. Hep ez galhe(t) caffout remet ledan, tr. « Sans qu’on puisse trouver rémission, au loin. »

(c.1660-1670) VEach 37. hep euoé gallet bizcoaz gouzout piou en deuisey lequet eno. ●38 [imprimé 58 par erreur]. hep euisé den auertisset.

(2) Hep ma : sans que.

(1907) PERS 349. an amzer a dremen heb ma c’houzer. ●(1942) VALLsup 155a. Sans que ne... peut se rendre par hep ma, au lieu de hep na, si la phrase est plutôt affirmative : (ce marché ne peut être conclu) (sans) qu'il ne soit présent hep ma vefe eno. Dans l'exemple français on peut supprimer «sans» : qu'il ne soit présent.

(3) Hep na : sans que.

(1942) VALLsup 155a. Sans que ne... peut se rendre par hep ma, au lieu de hep na, si la phrase est plutôt affirmative : (ce marché ne peut être conclu) (sans) qu'il ne soit présent hep ma vefe eno. Dans l'exemple français on peut supprimer «sans» : qu'il ne soit présent.

IV. Loc. adv.

(1) Hep mar (ket) : sans aucun doute.

(1532) Pmof 9. da conquerif an breiz man hep mar quet, tr. « Afin de conquérir cette Bretagne-ci, sans aucun doute »

(2) Hep ket a var : sans aucun doute.

(c.1660-1670) VEach 25. oc'h é conseilj da ober vn nauet en hé Chapel, ha hep quet à mar è receuuse ar iec'het dre ar memes dourn pehini en deuaeff blesscet.

►[paradigme]

S1 hepon / hepzon / hepzin / hepdon

(1818) HJC 323. hemp zeign n'èle quet gober nitra. ●(1862) JKS 381. kaout hep-zoun holl vadou an douar. ●(1870) MBR 344. a-walc'h zo hep-d-oun. ●(1879) MGZ 165. rag hebdoun-me ne c'hellit ober netra.

(1907) AVKA 280. evid hep on, netra na c'hallet. ●(1910) MBJL 115. kanet e vo hepon.

S2 hepout / hepdout / hepous

(1829) IAY 124. a so cresquet hep out. ●(1841) IDH 306. Hemb-ous ne vou jamæs peah. ●(1838) OVD 300. Hemb ous er mad, en droug (…) e zou carguet a néhance. ●(1894) BUZmornik 864. p'e guir em euz selebret hebdout gouel Nedelek.

(1912) BUAZpermoal 177. a varvo hep-out.

S3m hepañ / hepzañ / heptañ

(c. 1501) Donoet 2-5. hepzaff hanaue, tr. « sans (lui il re)connaît.

(1710) IN I 119. Hepzàn ne deo ar repos nemet lesireguez. ●(1792) CAg 109. Hem-zou é-hon é poenn.

(1818) HJC 6. ac hemb zon ne üehai quet bet groeit nitra. ●(1861) BSJ 3. hag hemb-z-hou n'en dès bet groeit nitra. ●(1874) POG 182. netra n'en d-eo bet great hep-z-an. ●(1879) MGZ 49. ne d'eo bet great heb d'hen. ●166. Hebdan ne c'hellomp ober netra.

(1909) NOAR 93. n'hellomp ket bevan hebzan. ●(1912) BOEG 138. me zi e zou iein ha tioél hembzon. ●(1923) LZBt Gouere 35. eur mestr gant breved pe hepan.

S3f hepi / hepzi / hepti

(1727) HB 62. N'allan netra hepzi.

(1821) SST i. Hemp d'hi ne hueler lom. ●(1841) IDH 264. Hemb-z-hi n'en dès na gùir joé... ●(1862) JKS 323. Hep-z-hi ann den ne d-eo ket evit gounid.●(1879) GDI 1. hemb-z-hi n'en dé quet possibl hum salvein.

(1925) DIHU 165/240. Petra e iè d'arriù getè hembzi ? ●(1933) MMPA 45. n'eo ket evit beva hep-i. ●75. Hep-hi, n'hallfomp ket plijout da Zoue.

P1 hebomp

(1854) PSA II 155. Doué, péhani en dès hur hrouéet hemb omb, n'hur salvou quet hemb omb.

P2 heboc’h / hepzoc’h / hepdoc’h

(1710) IN I 451. hepzoc'h ar mad a so droug.

(1849) LLB 12. Mar labourer hemb oh. ●(1862) JKS 341. Peleac'h ounn-me bet eaz hep-z-hoc'h.

(1912) BOEG 158. Rak hemb zoh, chonjet mat, hem zoh hui. ●(1942) DRAN 128. Daoust hag aon ho poa n’achufe ar brezel hepdoc’h ?

P3 hepe / hebe / hepzo / hepze

(1841) IDH 73. penaus hum bassein hemb-z-hai. ●(1862) JKS 137. c'houi hep-ken a hell hep-z-ho va deski e doare. ●(1866) LZBt Genver 78. pe dremen hep-he. ●(1867) BUE 56. e tremene hep-ze.

(1903) MBJJ 75. n'heller ket bean hepe eur gwir gristen. ●(1912) BUAZpermoal 391. heb-e, ar poaniou a vije diêsoc'h da zougen. ●(1937) DIHU 310/251. obér nitra hepzé.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...