Recherche 'ahel...' : 6 mots trouvés
Page 1 : de ahel (1) à ahelin (6) :- ahelahel
m. –ioù, –où
I.
(1) Axe.
●(1499) Ca 6a. Ahel. g. laissel du ciel sur quoy le monde torne.
●(1792) HS 103. enn ahil brass à stèrn unn teissér.
●(18--) SAQ I 113. an douar a ioa diazezet var he ael.
●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. ahel an douar, tr. «pôle terrestre.»
(2) Axe de lame de couteau.
●(1879) ERNsup 145. ac'hel, m. (essieu) d'un couteau, clou qui attache la lame au manche ; Trév[érec]. èl, Pleudaniel et Langoat.
●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. Ahel, tr. «axe de la lame d'un couteau.»
(3) Essieu.
●(1659) SCger 53a. essieu, tr. «aël.»
(4) Pivot.
●(1931) VALL 563a. Pivot, tr. «ahel m. pl. iou.»
II. [en locution]
(1) War aheloù = (?) automatique (?).
●(1909) KTLR 137. En eun taol, evel pa vije bet var aelou, William a zavas.
(2) Bezañ sonn, start, dres war e aheloù = bezañ en e stad.
●(18--) SAQ II 257. Netra kaeroc'h var an douar, eget eun den kaer. Sounn ver (lire : var) he aelou, huel he benn, mont a ra e leac'h ma kar.
●(1909) FHAB Genver 30. Ha brema adarre a drugarez Clemenceau, ema ar Republik dres var he aelou. ●(1926) FHAB Here 375. Evit lakât adarre ar familhou breizad da veza start war o aelou, evel gwechall, eo red e vefent reizet evel gwechall, gant lezennou a furnez hag a justiz.
(3) Bezañ aes war he aheloù : être à l'aise, bien où on est, etc.
●(1922) IATA 30. Ha neuze ma nout ket eaz avalc'h var da aelou, ouspenn aman e vezo bara hag amann da zibri evit Goulc'han...
- ahel-bed
- ahel-karrahel-karr
m. ahelioù-karr, aheloù-karr
(1) Essieu.
●(1633) Nom 179b. Axis : essieu : vn haël car.
●(1732) GReg 25b. Aissieur de Charrette, tr. «Ahél Carr. p. ahelou Carr.» ●368b. Essieu, tr. «, aël-carr.» ●672a. On frotte les essieux &c avec du vieux oing, tr. «Gad lard coz ez lardér an aëlyou qarr &c.»
(2) (sport) Sevel an ahel-karr : lever de l'essieu.
●(1942) FHAB Du/Kerzu 223a. Sevel an ahel-karr, perchenna, dibrada ar c'hravaz. ●(1955) STBJ 23. War-lerc'h an oferenn-bred hag ar gousperou, e chome da zellout ouz gwella pôtred an tolead da blomma al lañsenn, da jacha ouz ar fun, da boka ar mên-pouez ha da zevel an ahel-karr.
►absol.
●(1499) Ca 6a. Ahel. g. aissel de charrete.
●(1732) GReg 368b. Essieu, tr. «Ahel. p. ahelyou, ahelou.» ●(1744) L'Arm 10b. Aissieu, tr. «Ahèle.. lieu. m.»
●(1849) LLB 1026. En ahel hoarn. ●1303-1304. en ahel e griou, / Édan ou beh ponner er rodeu e darhou. ●(1857) CBF 95. Ael ho karr a zo torret, tr. «L'essieu de votre charrette est cassé.»
●(1903) MBJJ 2. trei a ræ ar rojo gant an ahel 'vel eur ganel gant ar werzid.
- ahelañ / aheliñahelañ / aheliñ
v. tr.
I. V. tr. d.
(1) Mettre un axe à.
●(1879) ERNsup 145. ac'heliñ, emmancher ; Trév[érec] ; elañ, èliñ Pleudaniel et Langoat.
●(1904) KZVr 348 - 10/07/04. Aelan, lakaat eun ael. Da skouer : Poent eo aelan ar gontel-man. ●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. Ahel, tr. «axe de la lame d'un couteau ; ahelan, tr. «mettre cette pièce.» ●(1919) DBFVsup 1b. ahéliein, ahélein, v. a., tr. «mettre un essieu à, une rivure à (la charnière d'un couteau).»
(2) Lakaat da ahelañ : adapter.
●(1872) ROU 72b. Adapter, tr. «Lacaat da aela…»
II. V. tr. i. Ahelañ gant ub. : s'entendre avec qqn.
●(1872) ROU 72a. Je ne puis m'accommoder à son humeur, tr. «N'oun ket evit (en em) aela ganta.» ●89a. Incompatible, tr. «N'int ket evit aola an eil gant egile.» ●(1890) MOA 103b. S'accorder, tr. «aela (v. n.).»
●(1957) BLBR 101/14. «N'on ket evid ahela gand va breur kaer» (N'on ket evid en em gleved mad awalh gantañ).
III. V. pron. récip. En em ahelañ : s'accorder.
●(1890) MOA 103b. S'accorder, tr. «en em aela.»
●(1931) VALL 6a. S'accommoder à, tr. «en em ahela (gant).»
- ahelet
- aheliñaheliñ
voir ahelañ