Recherche 'ampar...' : 12 mots trouvés
Page 1 : de ampar-1 (1) à ampartiz (12) :- ampar .1ampar .1
adj.
I. (en plt de qqc.)
(1) Impair.
●(1499) Ca 7b. Ampar. g. non per. l. hic et hec et hoc impar. aris.
(2) (en plt d'une qualité humaine) Incomparable.
●(17--) SP II 427. ho madelez impar. ●(17--) EN.ap 65. e gourag ampar, tr. «son courage sans pair.» ●(1783) BV 51/1273. …ma gourahg sou impar.
●(1850) MOY 169. va c'houraj impar.
(3) (en plt d'un membre malade) Sain, bien portant.
●(1879) BMN 308. Rag n'en doa bet nemed ober sin ar groas var ar gar glanv, hag hi ractal ampar evel biscoas.
(4) Sans égal, sans pareil.
●(1854) MMM 261. Eun ners impar ên dalc'h tachet e leac'h eus ê dourmant. ●(1866) SEV 130. poaniou ann ifern (...) ken impar dre ar boan a reont da c'houzanv. ●(1866) LZBt Gouere 171. neventio impar ann Europ.
II. (en plt de qqn)
(1) Sans pareil, sans égal.
●(1838-1866) PRO.tj 178. Ag en dachenn, impar evit dansal.
●(1920) KZVr 366 - 07/03/20. ampar, tr. «sans pareil, Treger.» ●(1922) IATA 17. Te vo ampar, va faotric-me, ma pakez ac'hanon.
(2) Bezañ ampar diouzh udb. : être compétent dans qqc.
●(1922) IATA 18. Ne pezo ket izoum da ober kig-ha-fars : n'out ket c'hoaz gwall ampar diouz an an dra-ze.
- ampar .2ampar .2
m. Empan.
●(1941) FHAB Gwengolo/Here 89. (Tregon ha tro-dro) Ampar = g. an hirder etre ar meud hag ar biz-yod, pa vuzulier, e c'hoari an deñv. Galleg : empan ?
- amparaatamparaat
v. pron. réfl. En em amparaat : (?) améliorer son savoir-faire (?).
●(1869) FHB 210/1b. ha caout a ra deoc'h-hu e vezo gouizieg (...) ar micherour iaouank (...) ma na glask ket en em amparaat eur vech deut euz a di he vestr.
- amparailhoù
- amparfal .1amparfal .1
adj.
I. (en plt de qqn)
(1) Lourdaud, maladroit.
●(1847) FVR 216-217. Gwech all ho peleien a oa ken amparval / M'evjac'h d'he boutaliad, ho tinac'hent raktal. ●(1867) FHB 115/87b. Ah ! den sot hag imparfall ! ●(1867) FHB 141/291b. an dud clanv hag amparfall. ●(1868) FHB 183/213a. e n'em velet a ran dija imparfal. ●(1869) FHB 218/72b. evel eun den ampafal.
●(1905) IVLD 112. Penaoz e rin-me pa'z inn d'ar baradoz ? Na me a vezo balouard, amparfal eno ! ●170. Eun den iaouank divar ar meaz, balouard, hag amparfal a zo bet guelet aliez e kichen ar Grott. ●(1927) GERI.Ern 16. amparfal, ampafal adj., tr. «Lourdaud, maladroit.» ●(1928) LEAN 11. Danset am eus gand eun amparfal a ofiser. ●(1931) VALL 433. Lourdaud, adj., tr. «amparfal.»
(2) Bezañ amparfal war udb. : être maladroit en, dans qqc.
●(1928) FHAB Ebrel 150. Eur medisin yaouank (…) amparfal c'hoaz war ar brezoneg.
(3) Impotent.
●(1905) BOBL 28 janvier 19/1a. n'euz ken nemed unan goz arru amparval.
(4) Troublé.
●(1575) M 3506. Hac amparfar an trugar bet nary, tr. «Et troublée impitoyablement à jamais.»
II. (en plt de la démarche de qqn) Lourde, maladroite.
●(1959) BRUD 7/18. Eur bale kamm moarvad, pe jorgell, pe imparfall.
- amparfal .2amparfal .2
m. –ed Lourdaud, maladroit.
●(1906) KPSA 176. Eun deiz e velaz unan euz e boltrejou hag ioa lakeat warnezo gant eun imparfal bennag, en traon, e vantel chaloni... ●(1909) FHAB Gwengolo 266. Petra zonjfac'h eus eun amparfall hag a deufe, heb anaout na goakol na kleür... ●(1913) KZVr 29 - 21/09/13. Amparfal, tr. «homme lourd, maladroit, qui est toujours embarrasé. ●(1926) FHAB Mezheven 220. ha me ne d'oun ha ne vezin nemed eun amparfal ! ●(1927) GERI.Ern 16. amparfal, ampafal m., tr. «Lourdaud, maladroit.» ●(1931) VALL 433b. Lourdaud, tr. «amparfal pl. ed.»
- amparfalekamparfalek
adj.
(1) (en plt d'un membre) Engourdi.
●(1873) FHB 23 Eost. Da zaouarn a zo ampafalek, / Ha da zivesker gravazek.
●(1913) KZVr 29 - 21/09/13. Ampafalek, tr. «engourdi.» ●(1927) GERI.Ern 16. amparfalek, ampafalek adj., tr. «engourdi, embarrassé.»
(2) (en plt de qqn) Lourdaud, maladroit.
●(1931) VALL 433b. Lourdaud, adj., tr. «amparfalek.»
- amparfaletamparfalet
adj. (en plt de qqn) Troublé.
●(1530) Pm 112 (Tremenuan). Eual tut an conar ezoent amparfaret, tr. «Comme des gens (pris de) rage ils étaient troublés.»
- amparletamparlet
voir emparlet
- ampartampart
adj.
I.
(1) Habile.
●(1866) FHB 82/235a. tud kré hag ampart. ●(1890) MOA 106b. Adroit, tr. «Ampart (ampert ; – apert).»
●(1925) FHAB Mezheven 237. En tu-hont ma' z eus anezan eun taolenner piz hag ampart. ●(1926) FHAB Mezheven 205. Buan, evit doare, e teuas da veza ampart. ●(1927) GERI.Ern 16. ampart adj., tr. «Dispos, agile, adroit.» ●(1931) GUBI 213. Béléan vat eué, apert, lan a furnéz. ●(1936) DIHU 295/5. Kenlabourerion ampert hon es ha ne chomeint ket de boéz. ●(1936) BREI 442/1b-c. An Ao. Joanno, ken gouiziek, ken ampart, ken antrin ha ma oa, a c'houeze buhez a bep sort dre lec'h ma tremene. ●(1954) BGUE 32/4. ul liùour ampert ha gourdon.
(2) Bezañ ampart da (+ v.) : être capable de.
●(1839) BSI 26. un den ampart, înginus ha dilô da ober un dra.
●(1906-1907) EVENnot 6. (Priel) Apart int d'ober ar labour oc'h unan hep kad tud all da sikour ane, tr. «Capable, de taille, à même.» ●(1909) FHAB Ebrel 124. ha da c'hoari c'hap 'oan ive eus ar re amparta. ●(1922) FHAB C'hwevrer 40. ampart oa da skeulia.
(3) Bezañ ampart da (+ subst.) : être habile à.
●(1932) BRTG 63. ampert d'el labour guel eget dén.
(4) Bezañ ampart diouzh udb. : bien savoir faire qqc.
●(1922) IATA 18. Ne pezo ket izoum da ober kig-ha-fars : n'out ket c'hoaz gwall ampar diouz an dra-ze.
(5) Bezañ ampart war udb. : bien connaître qqc.
●(1932) BSTR 3. O daou e oant ampart var o micher. ●(1934) FHABvug Meurzh 102. ampart evel ma'z eo war e vicher, ne voe ket pelle vit dizelei ar wirionez. ●(1942) GWAL 146-147/111. anezo tud ampart war yez o bro.
(6) Bezañ ampart e : être habile à, dans qqc.
●(1839) BSI 83. E vélet a ree bepret stryvant hac ampart el labour.
(7) Indemne.
●(1878) EKG II 52. Daou zervez araok edo ganeomp-ni e Kergidu, ampart ha skaon he c'har.
●(1906) BOBL 09 juin 90/3a. Ar verc'h vihan ne oa ket koulskoude ampart tre : he c'har hag he dorn kleiz a zo bet bronduet holl.
(8) Travailleur.
●(1968) BAHE 58/26. laouen hag ampartik e veze bepred ha prest da farsal gant an holl.
(9) Corpulent.
●(1659) SCger 129a. Ampart, tr. «corpulent.»
II. (en plt de qqc.) (Coup) adroit.
●(1922) LZBt Gwengolo 39. ober eun tol apart.
III. Ampart evel un drein : voir drein.
- ampartaatampartaat
v. tr. d. Rendre apte.
●(1942) GWAL 146-147/165. traou hag a denn da binvidikaat ha da wellaat ar Yez, d'hec'h ampartaat d'an deskadurez ha d'ar sevenadurez.
- ampartizampartiz
f.
(1) Adresse.
●(1890) MOA 106b. Adresse, tr. «Ampartiz.» ●(1891) AGB 19. dispaka he holl ampartiz.
●(1939) MGGD 53-54. Diskouezet en devoa e ampartiz. ●66. ampartiz ar micherour. ●(1942) FHAB Gwengolo/Here 197a. en em fougeal eus nerz ha gwevnder o c'horf, eus o ijin, eus o ampartiz. ●199a. ampartiz war ar vicher.
(2) Taol ampartiz : coup, manœuvre habile.
●(1926) FHAB Genver 35. Aotrou persoun Lanuon a c'hell bezan laouen gant an taol ampartiz en deus grêt. ●(1935) BREI 401/3b. Taol ampartiz kristenien Montabot a fuloras framasoned ha tud dizoue ar vro.
(3) Force de l'âge.
●(1957) DSGL 64. a ziar treuzeu me ampertiz, tr. «du seuil de l'âge mûr.»
(4) E-kreiz e ampartiz : dans la force de l'âge.
●(1906) DIHU 8/143. É kreiz me anpertiz merùel e vou ret d'ein... ●(1939) RIBA 25. ur verh koant, é kreiz héh ampertiz.