Devri

Recherche 'beuz...' : 37 mots trouvés

Page 1 : de beuz-1 (1) à beuzin (37) :
  • beuz .1
    beuz .1

    s. Gain, victoire. cf. buz

    (11--) Clandev f° 164v°. Budic bud berhuc.

  • beuz .2
    beuz .2

    adj.

    I.

    (1) Fameux, excellent, extra.

    (1935) BREI 438/1b. hini stouvet, hini beuz [jistr]. ●(1939) KLDZgwal 38. mar kerez ez imp da dañva va sistr. Hini beuz eo. ●(1941) FHAB Mae/Mezheven 51. Beuz eo chistr Breiz ! ●(1942) GWAL 148-149/323. Beuz ano gwan : mat, dreist, eus ar c'henta. Implijet dreist-holl en eur gomz eus an evajou (Loperc'hed, Dirinon). Gantañ e trofen ar briz-c'halleg «extra» : hini beuz a vez lavaret alïes eus ar boesonioù ; an dra-se a zo beuz avat ! a c'hell beza lavaret koulskoude diwar-benn traou all. ●(1965) BREZ octobre 97/6b. eur bannah hini beuz. ●(1982) PBLS 49. (Langoned) un habitant de Langonnet était réputé dire souvent : amân a zo tri sort chistr : hini ‘beuz', hini mad ha hini etre an daou, tr. «ici il y a trois sortes de cidre : de l'extra, du bon et un entre les deux (sous entendu : je n'en fais pas de mauvais).»

    (2) (en plt d'un discours, d'un sermon) Bien senti.

    (1970) BHAF 112. sarmoniou beuz e-neus disahet dimp.

    (3) (au jeu de boules) (Boule) bien jouée.

    (1916) KZVr 167 - 14/05/16. Hounnez a zo beuz ! a vez lavaret gant ar c'hoarierien voulou evit : ar voul-ze a zo bet c'hoariet mat.

    II. Bezañ beuz : être capable.

    (1935) ANTO 131 (T) *Paotr Juluen. Eno eman an dalc'h. Tenn ha garo vo hor reuz, / 'Vit kas hon erv da benn, e vo ret beza beuz.

  • beuz .3
    beuz .3

    coll., interj. & adj.

    I. Coll.

    A.

    (1) Buis.

    (1499) Ca 21a. Beus. g. boix. ●(c.1500) Cb 25a. Beus. g. bouys. ●lignum buxi. b. prenn beus. ●(1633) Nom 104b. Buxus : buis : beus, guezen beus. ●123b. Buxeus : iaulne ou pasle comme buis : melen pe pal eguis beus.

    (1659) SCger 16a. bouis, tr. «beus.» ●132a. beus, tr. «buis.» ●(1732) GReg 108b. Bouis, ou, buis, petit arbre, tr. «Beuzen. p. beuz

    (1869) FHB 237/222b. eun dachennik c’hlaz, beuz ha lore en dro dezhi.

    (1904) DBFV 22a. beuzen, f. pl. beuz, tr. «buis.» ●(1912) MMKE 95. Eur bod beuz ’n e zornig.

    (2) Bodenn veuz : buisson de buis.

    (1941) FHAB Gouere/Eost 61a. ar vodenn veuz ma c’hourvezen dindani.

    (3) Gwezenn-veuz : buisson de buis.

    (1921) PGAZ 17. a ieaz da guzat en eur vezenn veuz.

    B. (religion) Sul ar Beuz : le dimanche des Rameaux.

    (1899) BSEc xxxvii 152 / KRL 17. de sul ar beuz, tr. «le jour du dimanche des Rameaux.»

    C. sens fig.

    (1) Reiñ beuz : frapper, donner des coups.

    (1920) KZVr 366 - 07/03/20. rei beuz, tr. «bâtonner, battre.» ●(1927) GERI.Ern 45. rei beuz, tr. «donner des coups.» ●(1951) LLMM 25/35. Kenderc’hel a ra da reiñ beuz d’e wreg ?

    (2) Kaout beuz : recevoir des coups.

    (1943) SAV 29/12. Chat’ta, mamouz, pe ho po beuz ganin-me !...

    II. Loc. interj. ; juron. Mil mallozh ar beuz ! : mille malédictions de buis !

    (1964) LLMM 107/411. Petra, Lizig ? Mil mallozh ar beuz ! C’hoazh e c’houlennez petra ?

    III. Adj.

    (1) Entêté.

    (1969) BAHE 61/37. ar C’houarnamant fallakr ha beuz.

    (2) Penn beuz : personne têtue, entêtée, tête de lard.

    (1877) EKG i 246. ar penn-beuz diskiant-man.

    IV.

    (1) Melen evel ar beuz : très jaune.

    (1868) FHB (L) G. Morvan 188/249a. He zivoc'h a so toullet ha melen evel ar beuz. ●(1874) (L) G. Morvan FHB 479/67a. Ar c'hlenvet a iea var voasaat; deut oan da veza melen evel eur bod beuz. (troidigezh).

    (2) Yac'h evel ar beuz : très sain.

    (1878) SVE 482. Iac'h evel ar beuz, / Kement mempr hen euz, tr. L.-F. Salvet «Sain comme buis / Dans tous les membres qu'il a.»

    (1909) LZBt Du 35 (T). Kerkent en em gavaz iac'h beuz. ●(1922) EMAR 74 I. Pikard. Sed aze an envor am eus / Eus eun den yac'h evel ar beuz.

    (3) En em glevet evel beuz : très bien s’entendre.

    (1928) BREI 54/1b (T). Hep kontan du-ze en em glevet holl evel ar beuz.

    (4) Reiñ beuz da ub. : faire les louanges, les éloges de qqu’un.

    (1732) GReg 584b. Louer, donner des louanges, tr. G. Rostrenenn «Rei beus da ur re.»

  • beuz .4
    beuz .4

    m.

    (1) Action de noyer, d'inonder.

    (1915) KZVr 109 - 04/04/15. Beuz, masc., tr. «action de noyer, d'inonder.»

    (2) Mervel dre veuz : mourir par noyade, par submersion.

    (18--) SAQ I 219. mez ec'hallit ive mervel dre veuz, dre laz.

    (3) Dour-beuz : inondation.

    (1868) FHB 197/328a. An doureier beuz o deus great cals distruch. ●(1868) FHB 198/330a. an douriou beuz. ●(1869) HTC 177. Dont a ra barrou-glao, barrou-avel, barrou-dour-beuz euz ar steriou. (1878) EKG II 23. an dour-beuz, o vont dre greiz [eun tamm douar], en deus great eno goueriou bian. ●(1893) IAI 36. pa zigueze (...) dour-beuz.

    (1927) GERI.Ern 45. dour-beu(z), tr. «inondation.»

    (4) Dour-beuz : déluge.

    (1962) EGRH I 15. dour-beuz m., tr. « déluge. »

  • beuz .5
    beuz .5

    m. –ed / beuzig m. beuzedigoù Grimaud, jeune écolier.

    (1890) MOA 229a. Jeune écolier (grimaud), tr. «beuzik, m. pl. pl. beuzedigou. On dit aussi : Beuz, pl. ed

    (1927) GERI.Ern 45. beuz, –ig m., tr. «Grimaud, écolier des basses classes.»

    IV.

    (1) Melen evel ar beuz : très jaune.

    (1868) FHB (L) G. Morvan 188/249a. He zivoc'h a so toullet ha melen evel ar beuz. ●(1874) (L) G. Morvan FHB 479/67a. Ar c'hlenvet a iea var voasaat; deut oan da veza melen evel eur bod beuz. (troidigezh).

    (2) Yac'h evel ar beuz : très sain.

    (1878) SVE 482. Iac'h evel ar beuz, / Kement mempr hen euz, tr. L.-F. Salvet «Sain comme buis / Dans tous les membres qu'il a.»

    (1909) (T) LZBt Du 35. Kerkent en em gavaz iac'h beuz. ●(1922) I. Pikard EMAR 74. Sed aze an envor am eus / Eus eun den yac'h evel ar beuz.

    (3) En em glevet evel beuz : très bien s’entendre.

    (1928) (T) BREI 54/1b. Hep kontan du-ze en em glevet holl evel ar beuz.

    (4) Reiñ beuz da ub. : faire les louanges, les éloges de qqu’un.

    (1732) GReg 584b. Louer, donner des louanges, tr. G. Rostrenenn «Rei beus da ur re.»

  • beuz-bleiz
    beuz-bleiz

    coll. (botanique) Fragon, Ruscus aculeatus.

    (1915) KZVr 105 - 07/03/15. Beunz-blei, tr. «petit-houx, ruscus (Pomerit-le-Vicomte, d'après le frère de Landrévarzec).» ●(1931) VALL 366b. petit houx, tr. «T[régor] beuz-blei(z).» ●(1982) TKRH 172. ur skubellenn vihan beuz-bleiz.

  • beuzadeg
    beuzadeg

    f. –où

    (1) Inondation, déluge.

    (1907) AVKA 259. En deio araog ar veuadeg, an dud a vije gan dibi, eva ha dimêi ken a oe da Noe bea êt en arc'h.

    (2) Noyade collective.

    (1927) GERI.Ern 45. beu(z)adeg f., tr. «noyade faisant plusieurs victimes.»

  • beuzadenn
    beuzadenn

    f. –où

    (1) Inondation.

    (1924) FHAB Eost 310. digas koun, d'an holl, eus a veuzadenn Ker-Is.

    (2) Noyade.

    (1878) BAY 13. baiaden, tr. «noyade.»

    (1904) DBFV 19a. béadenn, f. pl. –nneu, tr. «noyade.» ●(1927) GERI.Ern 45. beu(z)adenn f., tr. «une noyade.»

  • beuzadur
    beuzadur

    m. ­–ioù Noyade, action de noyer.

    (1931) VALL 501a. Noyade, action de noyer, tr. «beuzadur m.»

  • beuzañ
    beuzañ

    v. tr. d. (religion) Bénir avec une branche de buis.

    (1982) TKRH 85. Na trist e kavan-me gwelout ar boked beuz binniget chomet da weñviñ (...) hep n'en dije nikun nerzh-kalon a-walc'h da vont da veuzañ gantañ o douaroù.

  • beuzeg
    beuzeg

    m. Maladroit.

    (1904) DBFV 22a. beuzek, m., tr. «maladroit, nigaud.»

  • Beuzeg
    Beuzeg

    n. pr. Budoc.

  • Beuzeg-ar-C'hab-Sizhun
    Beuzeg-ar-C'hab-Sizhun

    n. de l. Beuzec-Cap-Sizun.

    I.

    (1) Beuzeg-ar-C’hab.

    (1990) GARG Beuzeg(-ar-C’hab).

    (2) Beuzeg-Kab-Sizun.

    (1732) GReg 125a. beuzec-cap-sizun.

    (1865) FHB 21/167b. Herri Ar Bras, eus a Veuzec-Cap-Sizun. ●(1876) BJM 123. er Pont hag e Beuzec-Cap-Sizun. ●(1890) MOA 19a. Beuzek-Kap-Sizun. (Beuzek-Kap-Sun).

    (1905) ALMA 64. Beuzek-Cap-Sizun. ●(1911) BUAZperrot 855. da Veuzek-Kap-Sizun, da Veuzek-Konk. ●(1930) FHAB Ebrel/125. ha da c'houde e Enez-Sizun Beuzek-Kap-Sizun. ●(1931) FHAB C'houevrer 48. Beuzek-Kap-Sizun.

    (3) Beuzeg-Kab.

    (1911) BUAZmadeg 834. Beuzec-Cap.

    ►Beuzeg.

    (1879-1880) SVE 172. Beuzek.

    (1910) MAKE 1. o chom en eur c’horn bennak eus ar C’hap (…) pe e parrez Goulien pe e hini Beuzeg. ●(1924) ZAMA 97. Kolaïg Dorndu a zo eur c'houeriad diwar ar meaz, o chom en eur c'horn bennak eus ar C'hap, n'em eus ket sonj mat a-walc'h mui pe e parrez Goulien pe e hini Beuzek. ●(1969) LLMM 137/428. Hent bras Beuzeg a gas da Veg-ar-Van.

    II. Habitants : voir Beuzegerien / Beuzekêrien.

    III. Blasons populaires : voir Pochoù gwinizh, Brugerien, Brugarded.

    IV. [Toponymie locale]

    (1969) LLMM 137/428. Kout a reer ivez e-kichen Beuzeg kêriadennoù anvet Treveuzeg, Kinnig-beuzeg, Lesveuzeg ha Kerbeuzeg. ●137/434-435. war-zu an Norz – pe an Hanternoz mar kirit – emañ bae Douarnenez, gant un nebeut traezhennoù bihan, ar Milier, Porzhperon, Lesven, Porlodeg (pe porzh Louedeg), ha Teolen.

  • Beuzeg-Kab
    Beuzeg-Kab

    voir Beuzeg-ar-C’hab

  • Beuzeg-Kab-Kaval
    Beuzeg-Kab-Kaval

    (ancienne commune, Plomeur).

    (1732) GReg 125a. beuzec cap-caval.

    ►Beuzeg.

    (1997) CHBI 94. Eur plah yaouank doh a Veuzeg [noté [bø:zεg]], (bis) / 'Neus eur millouer argantet.

  • Beuzeg-Kab-Sizun
    Beuzeg-Kab-Sizun

    voir Beuzeg-ar-C’hab

  • Beuzeg-Konk
    Beuzeg-Konk

    n. de l. Beuzec (Concarneau)

    (1) Beuzeg-Konk.

    (1732) GReg 125a. beuzec-concq.

    (1830) LED.bailloud 31. Person eus a barres Beuzec-Conq. ●(1865) FHB 3/24a. Eul labourer douar eus a Veuzec-Conc. ●36/288b. so hanvet vikel e Beuzec-Cong. ●(1890) MOA 19a. Beuzek-Konk. (Beuk-Konk).

    (1905) ALMA 18. an aotr. Crân, mear Beuzek-Konk, republikan disleal. ●(1911) BUAZmadeg 834. Beuzec-Conk. ●(1911) BUAZperrot 855. da Veuzek-Kap-Sizun, da Veuzek-Konk. ●(1921) PGAZ 106. persoun Beuzec-Conq.

    ►Beuzeg.

    (1855) FUB 84. Ann hini Beûzek louzouer. ●(1878) SVE 965. Personn Beuek a zo lanner.

    (2) Dictons.

    (1855) FUB 84. Person Kong a zô peskéter, / Ann hini Beûzek louzouer, / Ann hini Melven mestr-préegher.

    (1878) SVE 965. Personn Beuek a zo lanner. [Voir DDPB 509-510/3359-3360].

    (3) [Toponymie locale]

    (1996) GESI 252. Penker Langoad ['lãgŏat] zo e parrez Beuzeg [bø:k].ŏ

  • Beuzegerien / Beuzekêrien
    Beuzegerien / Beuzekêrien

    pl. Habitants de Beuzec-Cap-Sizun.

    (1969) LLMM 137/428. Budog a zo deut ivez da vezañ un anv-badez douget gant kalz a Veuzegerien. ●(1990) GARG Beuzekêrien.

  • beuzek
    beuzek

    adj. Qui a pensé se noyer (fausse étymologie de Grégoire de Rostrenen).

    (1732) GReg 658b. Qui a pensé se neïer, tr. «Buzocq. beuzocq. budocq. buzeucq. beuzeucq. beuzecq

  • Beuzekêrien
    Beuzekêrien

    voir Beuzegerien

  • beuzel
    beuzel

    m.

    I.

    (1) (De la) bouse de vache.

    (1659) SCger 16b. bouse, tr. «beusell.» ●132a. beuzel, tr. «bouse.» ●(1697) CN 9-10. Epeléch bemdé et rincer / Rac'h er polefart abouzel, tr. «Dans laquelle tous les jours on rince / On gratte le quart de la bouse.» ●(1723) CHal 16. Bousil seut, tr. «bouze de vache.» ●(1732) GReg 111b. Bouse, fiente de beufs & de vaches, tr. «Beuzeul. beuzel. bouzel. Van[netois] bouzil-seüt.» ●La bouse est propre contre les piqueures des mouches à miel, & pour resoudre les apostumes, tr. «Ar beuzeul a so mad ouc'h flemmadur ar guënan ; hac evit lacqât ar gorou da darza.» ●410b. Fiente de vaches, etc. tr. «Beuzeul. bouzel. cauc'h saud.» ●(1744) L'Arm 36a. Bouse, tr. «Bouzile.. eu. m.» ●156b. Fiente (...) De vaches, tr. «Bouzile

    (1829) CNG 86. ur hardi lein a vouzel. ●(1868) FHB 170/109b. c'houez an teil, ar bezel ho d'euz bresset en hor c'hreier.

    (1904) DBFV 29b. bouzil, bouzél, beuzel, m. pl. eu, tr. «de la bouse (de vache).» ●(1904) LZBg Mae 124. bouzil diséhet. ●(1932) BRTG 117. bouzèl léieu ha kauh moh. ●(1985) ADEM 58. (An Arradon) Lakaet oa ar bousilh da sec'hiñ en ur pradig.

    (2) Bouses de vache séchées servant de combustible.

    (1970) GSBG 204. (Groe) buzeil (coll.) sg. bouzelenn, tr. «bouses de vaches séchées (servant de combustibles).»

    (3) Kouign-beuzel : bouse de vache séchée servant de combustible.

    (1867) FHB 151/370b. Goude e oa tolet diou pe deir gouign bêzel en taan ha kerkent e oa an holl en dro d'an oalet.

    (4) Douar-beuzel : bouse mêlée de terre séchée servant de combustible.

    (1988) TIEZ II 203. Les bouses, et le crottin pour ceux qui disposent d'un cheval, sont soigneusement recueillis pendant l'hiver et accumulés en tas séparés du fumier. Au début de la belle saison, ils sont étalés, arrosés et malaxés de manière à fournir une pâte homogène (douar-beuzel). (…) Dans le Cap-Sizun le douar-beuzel est ensuite chargé sur une charrette et porté en un lieu approprié : an tirienn ; il est réparti en petits tas qui sont roulés dans la balle d'avoine.

    (5) par ext. Fèces animales.

    (1856) GRD 314. bet-ind bet beta sellèt èl ou doué bousil el loennèd.

    II. (entomologie)

    (1) C'hwil-beuzel : bousier.

    (1870) FHB 294/262a. ar re anvet c'hwiled-bouzel pe kaoc'h.

    (2) Bleiz-beuzel : bousier.

    (1919) DBFVsup 8a. blei bouzel (Gr[oix]), tr. «bousier.» ●(1931) VALL 78a. Bousier, tr. «bleiz-bouzel m. (d'après V[annetais]).» ●(1934) BRUS 246. Un bousier, tr. «un huil-kaoh; ur blei-bouzel, pl. huiled... et bleidi...»

  • beuzelat / beuzeliñ
    beuzelat / beuzeliñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Bouser.

    (1974) SKVT III 127. da droazhañ fonnus (...) goude-se, da veuzelat.

    (2) fam. Rester avachi dans un fauteuil à ne rien faire.

    II. V. tr. d. Couvrir de bouse.

    (1904) DBFV 29b. bouzilein, tr. «couvrir de bouse.»

  • beuzelenn
    beuzelenn

    f. –où

    (1) (Une) bouse de vache.

    (1499) Ca 19a. Beauselenn. g. fiente de beste mue.

    (1868) FHB 159/23a. eur veuzeulenn zec'h.

    (1904) DBFV 29b. bouzilen, f., tr. «une bouse.» ●(1932) BRTG 139. astennet (...) ar bouzélenneu moustret.

    (2) spécial. Bouse de vache séchées servant de combustible.

    (1970) GSBG 204. (Groe) buzeil (coll.) sg. buzǝlen, tr. «bouses de vaches séchées (servant de combustibles).»

    (3) sens fig. Personne sans énergie, inactive ; mollasson.

    (1915) KZVr 109 - 04/04/15. Beuzelen, tr. «(bouse) personne peu dégourdie, un empoté, Pontcroix.» ●(1952) LLMM 31/55. (Douarnenez) Beuzeulenn gg. plac'h tev ha dinerzh. ●(1982) HYZH 147/34. (Treboull) «Mell skouell !» vie lavaret d'an hini a chom aze da…, da zigor e veg kreiz an hent, peotramant ur veuzelenn vie lavaret ivez, pa vie ur vaouez.

  • beuzeliñ
    beuzeliñ

    voir beuzelat

  • beuzenn
    beuzenn

    f. –où

    (1) Buissaie, buissière.

    (1732) GReg 109a. La boüissure, lieu plein de boüis, tr. «beuzenn. ar veuzenn

    (2) (arbre) Buis.

    (1732) GReg 108b. Bouis, ou, buis, petit arbre, tr. «Beuzen. p. beuz.»

    (1904) DBFV 22a. beuzen, f. pl. beuz, tr. «buis.» ●(1927) GERI.Ern 45. beuzenn f., tr. «Plant de buis.»

    (3) Branche de buis.

    (1927) GERI.Ern 45. beuzenn f., tr. «brin de buis.»

  • beuzenneg
    beuzenneg

    f. –i Buissaie, buissière.

    (1876) TDE.BF 49a. Beuzennek, s. f., tr. «Lieu planté de buis.» ●(1890) MOA 144b. Boissière, tr. «Beuzennek, f.»

    (1927) GERI.Ern 45. beuzenneg, f., tr. «lieu planté de buis.»

  • beuzer .1
    beuzer .1

    m. –ion

    (1) Homme qui se noie.

    (19--) KZRV ?. Beuzer, fém. -ez, tr. «celui qui se noie, Estienne.» ●Eun neuer kaer, Eur beuer kaer, tr. «un beau nageur, Un beau noyeur.» ●(1927) GERI.Ern 45. beu(z)er m, tr. «celui qui se noie.»

    (2) Noyeur.

    (19--) KZRV ?. Eun neuer kaer, Eur beuer kaer, tr. «un beau nageur, Un beau noyeur.» ●(1962) EGRH I 15. beuzer m. –ien, tr. « noyeur. »

  • beuzer .2
    beuzer .2

    adj. Noyeur.

    (1962) EGRH I 15. beuzer a., tr. « noyeur. »

  • beuzerez
    beuzerez

    f. –ed Femme qui se noie.

    (19--) KZRV ?. Beuzer, fém. -ez, tr. «celui qui se noie, Estienne.»

  • beuzerezh
    beuzerezh

    m. –ioù

    (1) Noyade, action de noyer.

    (1869) SAG 273. Ar pillaj, al lazerez, ar beuzerez, ar c'hillotin.

    (1931) VALL 501a. Noyade, action de noyer, tr. «beuzerez m.»

    (2) Submersion.

    (1904) DBFV 19a. béereh, m. pl. eu tr. «submersion.» ●(1927) GERI.Ern 45. beu(z)erez m., tr. «inondation.»

  • beuzet
    beuzet

    adj.

    I. Noyé.

    (c.1500) Cb 25a. g. noyes. b. beuzet.

    (c.1825-1830) AJC 2056. evel dou den beuet. ●(1834) SIM 128. an dud beuzet. ●(1847) GBI I 126. Ur vagad tud a zo beuzet, tr. «Une embarcation pleine de monde s'est perdue.» ●(1867) MGK 141. Ar c'hrek veuzet.

    II. par ext.

    (1) (en plt d'un bateau) Qui a coulé.

    (1904) LZBg Meurzh 86. en treu chomet él lestr béet.

    (3) (Terre) engloutie, submergée.

    (1939) MGGD 57. eun enezenn veuzet o tioueledi.

    III. sens fig.

    (1) (en plt des yeux) Beuzet gant ar c'housked : noyés de sommeil.

    (1913) AVIE 307. rak béet e oé ou deulagad get er housked.

    (2) (en plt du cœur) Noyé, plongé dans la douleur.

    (1904) DBFV 19a. béet, tr. «(cœur) plongé (dans la douleur).»

    (3) (en plt d'un lieu) Envahi.

    (1912) BUAZpermoal 373. kêr a oe beuzet gant ar belerined.

    (4) (en plt de la lune) Noyée dans le brouillard.

    (1962) TDBP II 45. Beuzet eo al loar, tr. «la lune est noyée dans le brouillard.»

  • beuzetat
    beuzetat

    v. intr. Être oisif.

    (1904) DBFV 22a. beuzetat, v. n. part. et, tr. «être oisif.»

  • beuzid
    beuzid

    f. Endroit planté de buis, buissière.

    (1499) Ca 21a. g. boissiere. b. beusit.

    (1732) GReg 109a. La boüissure, lieu plein de boüis, tr. «Beuzid. ar veuzid.» ●(1744) L'Arm 35a. La bouissiere, tr. «Er vouizitt

    (1927) GERI.Ern 45. beuzid, f., tr. «lieu planté de buis.» ●(1931) VALL 86b. lieu planté de buis, tr. «beuzid f.»

  • Beuzid-Konogan
    Beuzid-Konogan

    n. de l. Beuzit-Conogan (entre Saint-Thonan et Landerneau, ancienne commune).

    (1869) FHB 243/268b. Tost d'ar Palud, e kichen Landerne, ez eus bet eun ilis parrez hag a zouge he hano ; ar barrez a hanvet Beuzit-Conogan.

  • beuzidigezh
    beuzidigezh

    f. Noyade.

    (1931) VALL 501a. Noyade, action de noyer, tr. «beuzidigez f.»

  • Beuzig
    Beuzig

    n. pr. Budic.

    (11--) Clandev f° 164v°. Budic bud berhuc.

  • beuziñ
    beuziñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) (en plt de qqn) Se noyer involontairement.

    (1499) Ca 21a. Beuziff. g. noyer.

    (1834) SIM 129. hac e coezas er rivier, elec'h ma voe beuzet. ●(1862) BSH 42. Er mor don ma unan, evo red din beuïn. ●(1870) FHB 304/342a. red eo mont dre greis pe chom en diascrenn ; red eo neun pe veuzi.

    (2) (marine) Sombrer.

    (18--) SBI I 268. Evel eur pesketer ve he vag o veuzi, tr. «comme un pêcheur dont la barque sombre.»

    (3) Être submergé.

    (1878) SVE 164 §997. Pa ziveuzo Is / E veuzo Paris, tr. «Quand des flots Is émergera / Paris submergé sera.»

    II. V. pron. réfl. En em veuziñ : se noyer volontairement.

    (1732) GReg 658b. Se neîer à dessein, tr. «En hem veuzi. pr. èn hem veuzet. Van[netois] him veëiñ.» ●(1790) MG 185. n'en dès hanni a hanah e garehai hum vèein. ●343 hac é hehèn-mé é creis er mor de hum vèein. ●(17--) ST 136. Me ia d'en em veuzi, tr. «je vais me noyer.»

    (1849) GBI I 352. Pe me em veuz, pe me na rinn ? tr. «Me noierai-je ou ne le ferai-je ?» ●(1867) MGK 67. D'en em veuzi er mor, pe d'en em laza.

    (1904) DBFV 19a. hum véein, tr. «se noyer (volontairement).» ●(1912) MMPM 98. e lakeaz en he fenn en em veuzi.

    III. V. tr. d.

    A. Noyer (qqn).

    (1499) Ca 178a. g. sac a noier maulfaicteurs. brit. sach da beuziff mesfaeteryen. ●(1530) Pm 113. he beuzif en dour, tr. «le noyer dans l'eau.» ●(1580) G 489. An mor yuez o beuzo un dro, tr. «La mer sauvage les noiera un jour.» ●(1642) CAntiquou 51. Gouzout à gret erfat, penaus ez ruinas [ar pec'hed], / Ar beth vniuersal, ha penaus er beuzas, / Gant vn delug à dour : euit è pechedou, / Nemet Noe gant seiz, ne echap an ancou.

    (1659) SCger 83b. noier, tr. «beuzi.» ●(1790) MG 24. é vehai rét ou baiein.

    (1838-1866) PRO.tj 176. Ar c'henta banac'h a lonquan zo vit beuï ar prenved. ●(1856) VNA 186. en les noyant de suite dans une ou deux pintes de vin, tr. «doh ou baiein quentéh én ur pintad gùin pe deu.» ●(1869) FHB 216/50a. ez euz erru eul livaden d'hon lonka, d'hor beuzi. ●(1895) GMB 65. beuvein «noyer» en petit trécorois.

    B. par ext.

    (1) Submerger, engloutir.

    (1732) GReg 658b. Noier, inonder, submerger, tr. «Beuzi. pr. beuzet. Van[netois] Beein. beuëeiñ. ppr. et.» ●La mer a noïé 300 villages, tr. «Ar mor èn deus beuzet try c'hant kær.» ●(1744) L'Arm 201b. Inonder, tr. «Baiein ur hanton gued unn dichale brass à zeure ou gued ur remoul ou hrissque brass à zeure.»

    (1904) DBFV 19a. béein, beuein, v. a., tr. «noyer, submerger.» ●(1910) EGBT 31. Ar glao a walch (lire : walc'h) an douar, a garg ar gwajo, a veu ar vro. ●(1911) BUAZperrot 445. ar mor a groze spountus, en eur veuzi an tiez, an dud hag al loened. ●(1955) BLBR 85/6. Dizale e voe barradou ken gwas ma veuzent (…) an heñchou hag ar c'harroñchou.

    (2) (en plt des larmes) Emplir les yeux.

    (1925) BUAZmadeg 317. an daelou a veuze neuze he zaoulagad.

    C. sens fig. Noyer (son chagrin, etc.).

    (1868) FHB 198/331b. da veuzi he vezadenn en eur bannac'h chigoden.

    (1909) HBAL 46. m'en deuz ranket beuzi e c'hlac'har en eur eva eur c'hart hini melen. ●(1925) FHAB C'hwevrer 47. eur chopinad all evit beuzi e abofder.

    IV. Bezañ etre beuziñ ha neuñviñ : voir neuñviñ.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...