Recherche '"bouc'h"...' : 24 mots trouvés
Page 1 : de bouc_h-1 (1) à bouc_hus (24) :- bouc'h .1bouc'h .1
adj.
I. Attr./Épith.
A. (en plt de qqc.)
(1) Émoussé.
●(1879) ERNsup 149. bouc'h, qui ne coupe pas (d'un couteau), Trév[érec].
●(1920) KZVr 366 - 07/03/20. bouc'h, tr. «(instrument) émoussé, Treger.» ●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(lame) émoussée.»
(2) Difficile à entamer.
●(1879) ERNsup 149. bouc'h, dur (en parlant du pain), Trév[érec].
●(1920) KZVr 366 - 07/03/20. bouc'h, tr. «(objet) difficile à entamer.» ●bouc'h eo an douar gant an treuz-yeot a zo ennan. Treger. ●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(pain) dur.»
(3) (Marche) pénible.
●(1970) BHAF 169. bouh daonet eo or herzed. ●(1971) BAHE 68/9. ken bouc’h m’eo krav bourk Langoad.
(4) (Terrain) lourd.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(terrain) difficile à remuer.» ●(1962) TDBP II 57. An trêz a zo bouh da vale, tr. «le sable est mou pour y marcher (on marche difficilement dans le sable, car on s'y enfonce).»
(5) (temps) Lourd.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(temps) lourd.» ●(1982) PBLS 66. (Sant-Servez-Kallag) boc'h, tr. «lourd (temps).»
(6) (problème) difficile à résoudre.
●(1955) VBRU 3. ur gudenn all kalz bouc'hoc'h am boa da ziluziañ.
(7) (Liquide) trouble, louche.
●(1962) TDBP II 57. Eun tamm eo bouh liou ar chistr, rag gand amzer 'fall em-oa toullet ar varrikenn, tr. «la couleur du cidre est un peu trouble, car j'avais mis la barrique en perce par mauvais temps.»
(8) Bouc'h da droc'hañ : difficile à couper.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(blé) dur (da droc'ha, à cause des herbes).
B. (en plt de qqn)
(1) (Esprit) obtus.
●(1912) BUAZpermoal 252. Eur spered boc'h en devoa. ●424. ar sperejou ar muian boc'h.
(2) (Gens à l’esprit) obtus, frustre.
●(1963) LLMM 99/269. Fray Vincente a oa heñvel mik ouzh unan eus an dud-vouc'h a rede gwechall gozh er c'hoadoù, hervez ma krede da Baganiz.
(3) Bouc'h da zeskiñ : qui apprend difficilement.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «(enfant) lent (da zeski, à apprendre).
(4) Bezañ bouc'h : avoir perdu au jeu de cartes.
●(1879) ERNsup 149. beañ bouc'h, être perdu, pris ( propr. t. de jeu de cartes).
●(1927) GERI.Ern 60. C[ornouaille] boc'h adj., tr. «(être) perdu, battu à un jeu.»
(5) Bezañ bouc'h : être à quia.
●(1920) LZBt Meurzh 3. C'hoant ho peus da anaveout ar rezon a gement-ze ? Nan eus nemet eur respont : al levriou zakr a c'hourc'hemen an dra. Mes perak ? Aman e ver bouc'h breman. ●(1927) GERI.Ern 60. bouc'h adj., tr. «embarrassé, à quia).
(6) Chom bouc'h : rester court.
●(1933) MMPA 15. pa digoueze d'ezan chom bouc'h. ●(1961) BAHE 25/28. daoust dezhañ da vezañ pleustret ervat war holl gentelioù al levr e chome bouc'h, pa glaske lenn ur skrid bennak, dirak kudennoù ha ne gave dirouestl ebet dezhe.
(7) Ober bouc'h e =
●(1935) ANTO 134. Enebi ouz ar mor 'zo eun dra gwall ziaes. / Eur vicher d'ober bouc'h enni gwall alies.
II. Loc. adv. Bouc'h-ha-bouc'h =
●(1979) HYZH 126/68. (Treboull) Traoù vie kavet en douar, e Keredek zo, ur vasin velen, arem vie lavaret deus an dra-se, ur vasin arem hag a oa kavet e-barzh ur vasinad delioù haleg, delioù haleg ha delioù derv, laket bouc'h-ha-bouc'h 'barzh an douar.
- bouc'h .2bouc'h .2
m. –ed, –ien
I. (zoologie)
(1) Bouc.
●(1499) Ca 24a. Bouch. g. bouc. ●g. pelu ou velu. b. bleuhec evel bouch. ●(c.1500) Cb 27b. g. petit bouc. b. bouchyc. ●27b-28a. puant comme bouc. b. fleryaff euel bouch. ●(1633) Nom 33a. Hircus : bouc : bouch.
●(1659) SCger 133a. bouc'h, tr. «bouc.» ●(1710) IN I 116. ur pen-dànvat e-unan etouez ur vanden bouc'het. ●(1732) GReg 105b. Bouc, le mâle de la chevre, tr. «Bouc'h. p. bouc'hed. boc'h. p. boc'hed.» ●(1744) L'Arm 33b. Bouc, tr. «Bouh.. hétt. m.» ●(1738) GGreg 33. bouc'h, tr. «bouc.»
●(1838) OVD 83. ur vanden bouhèd ha guivre. ●(1855) BDE 284. er bohèd hag el layeu. ●(1867) MGK 130. Ar bouc'hed hag ar gaoriged. ●131. Kaout baro bouc'h zo divalo. ●(1869) HTC 231. eur pastor a zisparti an deñvet dioc'h ar bouc'het. ●(1889) SFA 238. eun danvad e mesk eur vandenn vouc'hed.
●(1907) AVKA 263. en tu deô an danvadezet, en e du kle, ar vouc'hien. ●(1922) EOVD 87. ur vanden bohed ha gévr. ●(1923) KNOL 198. Ar bragez-se n'oa tam brao. Great oa gant ler bouc'h. ●(1923) KTKG 61. oaned, tirvi ha bouc'hed.
(2) Bouc'h par : bouc.
●(1984) HYZH 154-155/10. un (lire : ur) bouc'h-par a yoa ganto.
(3) Ober un taol-bouc'h = (?).
●(1959) BRUD 7/24. Ar gazeg koz a deue trankilig warlerh, nemed beb an amzer, pa dape eur votezad pe eun taol skourjez war he c'hroaz pe war he zalier. Neuze e ree eun taol bouh gant he fenn dislonket ha klañv.
(4) (ichtyonymie) (?) Petite chevrette / crevette noire ; cf. bouquet (?).
●(1904) DBFV 26a. boh, bouh, m. pl. ed, tr. «petite chevrette noire.» ●(1934) BRUS 255. Une crevette, tr. «ur boh –ed, m. (noire).»
II. enfant. Signe de bouderie.
●(1899) BSEc xxxvii 157 / KRL 22. Harzet (pe chabouset) ar boc'h diwar e gein. Se dit aux enfants qui boudent ; ou encore : Sell ! ar boc'h var e gein.
III.
A. (en plt de qqn)
(1) Champion, as.
●(1932) BRTG 174. nen don ket mé ur boh de zihustellat.
(2) Homme à femmes, débauché.
●(1732) GReg 521a. Impudique, qui a renoncé à la pudeur & à la chasteté, tr. «(par attribution, bouc'h.» ●(1792) BD 5312. goude da vrutalite bouch puant debordet, tr. «Après ta bestialité, bouc puant débauché.»
(3) Personne ignorante.
●(1921) PGAZ 65-66. ar re ne ouzont seurt, an azennet, ar bouc'het, a vezo lakeat e traon an iliz. ●66. mont da draon an iliz, e touez ar bouc'het hag an azennet.
(4) Bezañ ur bouc'h gant udb. : aimer beaucoup qqc.
●(1925) SFKH 15. er Hernèuad-men, èl lod kaer ag é ganbroiz e oé ur boh get er guin ardant.
B. Interj.
(1) [devant un subst.] Sacré.
●(1906) DIHU 11/190. pe zigoehé get er boh pont-sé. ●(1942) DHKN 154. get er boh ki-sé !
(3) Bouc'h bidi !
●(1971) CSDC 45. Boc'h bidi !
C. (insulte)
(1) =
●(1935) DIHU 294/379. Rak d'en diskoarn é kargant, er bohed !
(2) Boc'h bidi : bouc à chèvres.
●(1978) MOFO 99. Il m'a traité de boc'h bidi.
D. (blason populaire) Bouc’h Kernev.
●(1876) TDE.BF 813. Bouc'h Kernaou / Staoter enn he graou. ●(1878) SVE 949. Bouc'h Kerneou / Staoter en he graou.
IV.
(1) (botanique) Teod-bouc'h : vipérine Echium vulgare.
●(1879) BLE 29. Vipérine. (Echium. T.) Téôd-bouc'h.
●(1931) VALL 785a. Vipérine, tr. «teod-bouc'h m.»
(2) (phycologie) Tali-bouc'h : algues Laminaria ochroleuca.
●(1968) NOGO 221. Laminaria ochroleuca. ta:li-buh, «tali de bouc» : Porz-Paol, Tremazan, Saint-Pabu.
V.
(1) Distreiñ gant ur bouc'h // kaout ar bouc'h // tapañ ar bouc'h : (revenir) bredouille.
●(1935) ANTO 68 (T) *Paotr Juluen. Tripal a raen gant ar joa. Ne zistrojen ket gant eur bouc'h (revenir bredouille) d'ar gêr. ●(1942) VALLsup 24. Revenir bredouille, tr. F. Vallée «distrei gand ar bouc'h, expression qui s'applique en Cornouailles à celui qui est en retard pour la moisson.» ●151. Revenir bredouille, tr. F. Vallée «moins exact, kaout ar bouc'h c'est être le dernier à faire la moisson.» ●(1968) LOLE 34 (T) *Roc'h Vur. Pegen eüruz e oe o kemenn da Jenovefa ne zistroe ket gand eur bouh. ●(1984) LPPN 865 (K-Poullaouen). Tapañ ar boc'h, tr. F. Favereau «être recalé, battu ou bredouille.»
(2) Aet ar bouc'h war lein an ti gant ub. : avoir le fou-rire.
●(1978) PBPP 2.1/89 (T-Plougouskant). Aet eo ar bouc'h ganeoc'h war lein an ti, tr. J. le Du «vous avez le fou-rire /lit. vous avez emmené le bouc sur le toit/»
- bouc'h .3bouc'h .3
f. Jeu de cartes.
●(1954) VAZA 29. en ur c'hoari kartoù : an «trois-sept», ar «vouc'h» al «luetez», ha me oar.
- bouc'h .4bouc'h .4
m. (domaine maritime) Mascaret.
●(1962) TDBP II 58. Bouh, tr. «mascaret, barre à l'embouchure d'une rivière.» ●Pa'h arrue ar bouh er rivier e vez bouc'hoh roeñvad, tr. «quand le mascaret arrive dans la rivière il est plus difficile de ramer.»
- bouc'h .5bouc'h .5
m. Charivari au dernier cultivateur à finir son battage.
●(1931) VALL 112b. Charivari au dernier cultivateur à finir son battage, tr. «bo(u)c'h C[ornouaille] m.»
- bouc'h-dimezioùbouc'h-dimezioù
m. Entremetteur de mariages.
●(1982) PBLS 61-62. (Langoned) bouc'h-dimezioù, tr. «entremetteur de mariages (Ce nom étrange s'explique lorsque l'on sait que la tradition voulait que l'entremetteur reste anonyme. Mais celui-ci tenait souvent à venir faire un tour à la noce. Il faisait donc son apparition le jour du retour de noces, masqué et affublé d'une peau de bique, sautant et gesticulant autour de la famille des jeunes époux.»
- bouc'h-gavrbouc'h-gavr
m.
(1) (zoologie) Bouc.
●(1984) EBSY 356. (Sant-Ivi) boc'h-c'havr, tr. «bélier (lire : bouc).» ●(1996) GESI 52. (Sant-Ivi) bouc'h. [box] g. par ar c'havr. Koulskoude e lavarer ivez bouc'h-gavr.
(2) Entremetteur de mariage.
●(1986) DPSB 131. (Rieg) bouc'h gaor, tr. «entremetteur de mariage (litt. le bouc de la chèvre.»
- bouc'h-gouez
- bouc'h-karrbouc'h-karr
m. Chambrière arrière de charrette à bœufs.
●(1919) DBFVsup 8b. boh-kar, tr. «chambière en forme de bâton à l'arrière d'une charrette à bœufs.»
- bouc'h-pilhoùbouc'h-pilhoù
m. Coureur de jupons.
●(1986) DPSB 131. (Rieg) un tamm bouc'h-pilhoù (S. F.), tr. «un coureur de jupons (litt. un bouc à chiffons.»
- bouc'haatbouc'haat
v. intr. (météorologie) Devenir plus lourd.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'haat v. n., tr. «devenir lourd (du temps).»
- bouc'haetbouc'haet
adj. (météorologie) Devenu plus lourd.
●(1879) ERNsup 149. bouc'heed, devenu plus rigide (du temps), Trév[érec].
- bouc'haj
- bouc'halbouc'hal
f. –ioù, –où, bouc'hili Hache.
I.
●(1499) Ca 24a. Bouhazl. g. coingnee. ●(c.1500) Cb 27b. Bouchazl. g. coingnee. ●(1633) Nom 196a. Securis : coignée : bouchal.
●(1659) SCger 64b. hache, tr. «boc'hal.» ●132b. boc'hal, tr. «coignée.» ●(1732) GReg 178a. Cognee, hache à long manche, tr. «Boc'hal. p. boc'halyou.» ●(17--) TE 227. bohal unan a nehai e zidroædas hac e gouéhas ér riviér.
●(1830) SBI I 4. va bouc'hal a zo didroad, tr. «ma hache a perdu son manche.» ●(1849) LLB 183. Ur vohel ar é skoé. ●(1860) BAL 207. E zad a c'hoarvezas ganta caout un taol bouhal en e c'har. ●(1870) FHB 277/125a. na tranch, na bac'h, na boühel, na falc'h. ●(1870) FHB 302/325b. falc'hou, boc'hilli. ●(1878) EKG II 42. arbel Katel Eukat a ioa diskopet a daoliou bouc'hal. ●(1895) GMB 149. On dit de même à Trévérec godey ourlet, et à Pédernec bouc'halh, hache, pour godel, bouc'hal, à cause des pluriel godeyo, bouc'halho.
●(1902) PIGO I 100. gant eur vouc'hal war e vrec'h. ●(1904) DBFV 26a. bohal, bohel, bouhal, bouhel, f. pl. eu, tr. «hache.» ●(1904) BOBL 8 octobre 3/1b. taoliou boual. ●(1907) AVKA 25. Ema ar vouc'haill ouz troad ar wec'hen. ●(1923) KNOL 262. an taoliou bouc'hal. ●(1976) LIMO 07 août. bohaleu, pigelleu, penneu-mar, strépeu, soheu, koutelleu-voem, é hortoz boud luemmet.
II.
(1) Reiñ un taol bouc'hal e Fromveur : donner un coup d’épée dans l’eau.
●(1989) RIGL 48 (Li) *Eusa. eun dro lavar a implijed en Eusa «(rei) eun taol bouhal e Froñveur» eno a zinifie ober eun tamm labour evid netra (cf. e galleg «coup d'épée dans l'eau», dres memestra.
●(2003) TRMOR 116. Reiñ un taol bouc'hal er Froñ Veur, tr. « donner un coup dépée dans l'eau ».
(2) Un taol bouc'hal en dour : un (coup pour) rien.
●(1868) FHB 172/127a (L) Goulc'hen Morvan. Priz eur soudard evit va faeron ne ve nemet eun taol bouc'hal en dour.
(3) Reiñ un taol bouc'hal en ur stank : un (coup pour) rien.
●(1962) TDBP Ia 41-42 (T). Eur garg teil en eur park braz a zo 'vel eun taol bouhal en eur stank : ne vez ket anavezet, tr. J. Gros «une charretée de fumier dans un grand champ, c'est comme un coup de hache dans un étang : cela ne se voit pas.»
(4) Bezañ bouc'hal didroad : être sans moyens d’existence.
●(1931) VALL 485. Être sans moyens d'existence, tr. F. Vallée «beza bouc'hal didroad fam.»
- bouc'haladbouc'halad
f. –où Coup de hache.
●(1921) GRSA 123. hag éan dibiein de zistag ur vohallad ar er barnour.
- bouc'halañbouc'halañ
v.
I. V. tr. d.
(1) Équarrir (du bois).
●(1699) Har 19. bouc'hala, tr. «doler.» ●(1732) GReg 363a. Equarir, ou équarrer, dresser du bois à angles droits, tr. «boc'hala coad-matery.»
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'hala v. a., tr. «équarrir.» ●(1931) VALL 269a. Équarrir, tr. «bouc'hala.»
(2) fam. Accabler.
●(1931) VALL 5a. Accabler, tr. «bouc'hala L[éon] fam.» ●le fermier est accablé par le mauvais propriétaire, tr. «bouc'halet eo ar merour gant ar perc'henn fall.» ●269a. bouc'hala, tr. «presser injustement qqn L[éon].»
II. V. intr. Travailler avec ardeur.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'hala v. n., tr. «travailler avec ardeur.» ●(1931) VALL 269a. bouc'hala, tr. «travailler avec ardeur.»
- bouc'haler
- bouc'halerezhbouc'halerezh
m. Charpenterie.
●(1931) VALL 113a. Charpenterie, art du charpentier, tr. «bouc'halerez m.»
- bouc'halet
- bouc'haliañ
- bouc'halig
- bouc'hañbouc'hañ
v.
I. V. intr.
(1) Rester court, s'arrêter (en lisant).
●(1918) LZBt Gouere 34. Len a reas e skrid, en galleg, mes bouc'han res aliès, rak ar galleg zo dies da len evit bugale ar Gabon. ●(1927) GERI.Ern 60. bouc'ha, boc'ha(ñ) v. n., tr. «s'arrêter.» ●(1931) VALL 247b. T[régor] bouc'hañ, boc'hañ, tr. «devenir embarrassé.»
(2) Se fâcher.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'ha, boc'ha(ñ) v. n., tr. «se fâcher.» ●(1931) VALL 289b. se fâcher, être froissé, peiné, tr. «bouc'ha.»
II. V. tr. d.
(1) Émousser.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'ha, boc'ha(ñ) v. a., tr. «émousser.»
(2) Embarrasser.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'ha, boc'ha(ñ) v. a., tr. «embarrasser.» ●(1931) VALL 247b. T[régor] bouc'hañ, boc'hañ, tr. «rendre embarrassé.»
(3) Blouser, duper, berner, tromper.
●(1934) MAAZ 86. pet kuéh éh onn bet mé é vouhein Marion Tralala. ●90. Deusto m'é ma er Meillouz tré dein-mé d'obér en erùen fourchek hag en Dralalaen d'obér er velin aùél, mé ou bouh-mé ha mé ou meuta-mé ken ne vleijant genein. ●(1939) RIBA 156. Digaréieu e glaskè hag e dennè d'é voéz ha d'hé zri hemenér aveit ou bohein. ●(1955) VBRU 176. e stage da gontañ din dre ar munut e zoare da vouc'hañ an adjudanted pa oa soudard yaouank.
- bouc'hiñbouc'hiñ
v. tr. d. Fixer (sur charrette) sur chambrières.
●(1919) DBFVsup 9a. bohein, v. a., tr. «rosser, fixer une charrette sur les chambrières.»
- bouc'husbouc'hus
adj. Difficile à manier.
●(1927) GERI.Ern 60. bouc'hus, boc'hus adj., tr. «peu maniable, rude.»