Recherche '"boulc'h"...' : 17 mots trouvés

• boulc'h .1
  boulc'h .1

  adj.

  (1) Entamé.

  ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'h, adj., tr. «Ce mot signifie entamé.»

  ●(1927) GERI.Ern 61. boulc'h adj., tr. «entamé, non intact.»

  (2) Qui a un bec-de-lièvre.

  ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'h, adj., tr. «Ce mot signifie entamé, et semploie pour désigner une personne qui a ce qu'on appelle un bec de lièvre, c'est-à-dire une grosse fente à la lèvre en naissant.»

  ●(1931) VALL 62b. Bec-de-lièvre adj., tr. «boulc'h.»

  (3) Dorn boulc'h : main à laquelle on a perdu des doigts.

  ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'h, adj., tr. «Ce mot signifie entamé. On l'emploie encore en parlant d'un individu qui a perdu quelques doigts de la main. Dorn boulc'h, à la lettre main entamée.»

• boulc'h .2
  boulc'h .2

  m. & adv. –où

  I. M.

  A.

  (1) Entame.

  ●(1659) SCger 22a. chanteau, tr. «boulc'h.» ●51b. entamure ou chanteau, tr. «boulc'h.» ●(1732) GReg 350b. L'entamure du pain, de la tourte, tr. «Boulc'h bara. ar boulc'h eus ar bara. ar boulc'h eus an dorz. ●(1744) L'Arm 135b. Entamure, tr. «Boulh.. heu. m.»

  ●(1872) ROU 83a. Entamure, tr. «Boulc'h.» ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'h, s. m., tr. «Entamure d'un pain, brèche faite à un pain.»

  ●(1904) DBFV 28a. boulh, m. pl. eu, tr. «entamure ; brèche à un pain.» ●(1927) GERI.Ern 61. boulc'h m., tr. «entamure.» ●(1980) MATIF 76. A[r] Boulc’h, Anna, evid eur bevien !, tr. « L’entame, Anna, pour les pauvres ! »

  (2) Dorn boulc’h : main qui a perdu un ou plusieurs doigts.

  ●(1732) GReg 299a. Qui a perdu quelque doigt de la main, tr. «dôrn-boulc’h.»

  (3) Balafre.

  ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc’h, s. m., tr. «par extension, balafre à la figure.»

  ●(1927) GERI.Ern 61. boulc’h m., tr. «balafre.»

  (4) Bec-de-lièvre.

  ●(1927) GERI.Ern 61. boulc’h m., tr. «bec-de-lièvre.» ●(1931) VALL 62b. Bec-de-lièvre subs., tr. «boulc’h pl. ed.»

  (5) (géographie) Brèche.

  ●(1659) SCger 17a. breche, tr. «boulc’h.»

  ●(1904) DBFV 28a. boulh, m. pl. eu, tr. «brèche.» ●(1973) SKVT ii 43. boulc’h ur stankenn.

  B. sens fig.

  (1) Brèche, ponction (dans une somme d’argent).

  ●(1865) LZBt Here 64. pe a dra da stouvan ar boulc’h a oufemp ober enn hon ialc’h.

  ●(1905) BOBL 14 octobre 56/3a. grit c’hoaz eur boulc’h en ho yalc’h. ●(1910) FHAB C’hwevrer 51. Eur boulc’h brao dija en e c’hounidegez.

  (2) Début.

  ●(1905) MRPL 62. D’an neb a varv e boulc’h an hanv. ●(1925) FHAB Gouere 258. e boulc’h an oferenn. ●(1943) VKST Here 367. an aon eo boulc’h ar furnez.

  (3) Néophyte.

  ●(1868) FHB 158/12b. n’oz peuz nemed ar penn kenta euz ar furnez, n’ez-oc’h nemed eur bolc’h kristen mad.

  (4) Mont ar boulc’h gant ub. :

  ●(1908) PIGO ii 79. a-boan ma’z eo êt ar boulc’h ganin.

  (5) Partie non exécutée de qqc.

  ●(1874) POG 34. kenavo d’ar goler, d’al leou-doued, d’ar gevier, d’ar c’hannou, d’an teodadou ; kenavo d’ar boulc’hou ebarz ma deveriou.

  (6) Lakaat ul labour e boulc’h : commencer un travail.

  ●(1966) BRUD 22/4. pa vo gwelet (…) pegement a labouriou e-noa lakeet e boulh.

  (7) Chom e boulc’h : rester inachevé.

  ●(1918) LILH 3 a viz Du. Mar achiù er brezél é chomo é boulh er labour dereùet én hon doar.

  (8) Ar boulc’h kentañ : la primeur.

  ●(1912) MMKE xx. hep digeri al levr, ma chomo ar boulc’h kentan anezan gant e rakprenerien niverus. ●(1947) YNVL 24. Deoc’h e vo ar boulc’h kentañ, Maria ! ●39. Ar boulc’h kentañ en deus bet c’hoant da gaout.

  (9) Bezañ war ar boulc’h kentañ : être débutant, à son premier essai.

  ●(1972) SKVT i 128. Da c’hortoz, ha peogwir e oa e brud e nerzh ha war ar boulc’h kentañ, e oa bet fiziet ennañ gant an Aotrou Person paotredigoù ar c’hatekiz.

  (10) Lezel ur boulc’h bras : laisser un grand vide.

  ●(1906) BOBL 13 octobre 108/3d. e varo a lezo eur boulc’h braz e-mesk e vreudeur-labour.

  II. Loc. adv.

  (1) Ag ar boulc’h : de première qualité, de premier choix.

  ●(1932) BRTG 26. ur blankad «deur» ag er blein, ag er boulh...

  (2) E boulc’h : entamé.

  ●(1872) ROU 83a. Entamé, tr. «e boulc’h.»

  ●(1962) EGRH I 73. e-boulc’h adv., tr. « entamé. »

• boulc'had
  boulc'had

  m. -où Partie entamée.

  ●(1962) EGRH I 18. boulc’had m. -où, tr. « partie entamée. »

• boulc'hadenn
  boulc'hadenn

  f. –où

  (1) Entamure.

  ●(1919) DBFVsup 9b. boulhaden, tr. «entamure.»

  (2) Brèche (dans une somme d'argent).

  ●(1913) FHAB Kerzu 379. an oll a zalc'h sonj e rankaz ar Frans rei 5 milliard d'ar Prus er bloaz 1871, hag e reaz an dra-ze eur voulc'haden e fortun ar vro.

• boulc'hadur
  boulc'hadur

  m. Entamure.

  ●(1914) DFBP 120b. entamure, tr. «Boulc'hadur.»

• boulc'hañ / boulc'hiñ
  boulc'hañ / boulc'hiñ

  v.

  I. V. tr. d.

  A.

  (1) Entamer (du pain, etc.).

  ●(1659) SCger 51b. entamer, tr. «boulc'ha.» ●133a. boulc'ha, tr. «entamer.» ●(1732) GReg 350a. Entamer du pain, tr. «Boulc'ha bara.» ●(1744) L'Arm 135b. Entamer, tr. «Boulhein.»

  ●(1869) FHB 226/133a. Araôg bolc'hi eun dorz vara. ●(1872) ROU 83a. Entamer, tr. «Boulc'ha.»

  ●(1904) DBFV 28a. boulhein, v. a., tr. «entamer.» ●(1976) BAHE 91/9. kement a gonfituriou a oa (...) ma ne ouien ket petore pod boulc'hañ.

  ►[empl. comme subst.]

  ●(1909) FHAB Eost 238. Rag-se e oue great dioc'htu eur boulc'ha mad d'ar voutaill.

  (2) Ébrécher.

  ●(1732) GReg 313a. Ébrecher, casser une petite partie d'une chose, tr. «Boulc'ha. pr. boulc'het.»

  ●(1907) VBFV.fb 33a. ébrécher, fig., tr. «boulhein.»

  (3) Boulc'hañ ar fas : balafrer.

  ●(1904) DBFV 28a. boulhein er fas, tr. «balafrer.»

  B. sens fig.

  (1) Commencer, démarrer (un travail, la journée, une histoire, etc.).

  ●(1877) BSA 109. Dre ar beden e voulc'hent an dervez. ●279. Er mare ma'z an da voulc'ha an histor-man. ●(1877) MSA 210. Er mare ma'z an da voulc'ha an devez.

  ●(1907) KORN 11. rak pa groger en eul labour ken santel ha ken talvoudek hag an hini ho peus boulc’het, eo red kenderc’hel. ●(1908) FHAB Gwengolo 280. o voulc'ha eur vuez nevez. ●(1909) MMEK 225. Start e voue kaout eur micherour evit boulc'ha al labour. ●(1911) BUAZperrot 834. fellout a reas d'ezan boulc'ha e vicher a visioner var al lestr her c'hase d'ar broiou pell. ●(1913) FHAB Mae 151. boulc'ha al labour. ●(1913) ARVG Eost 197. Laouig, ar mevel bras, / A voulc'h an troc'h kentañ, / Hag ar filc'hier didrue / A diskarr ar bleuniou, / En eur vernian a-goste / Ar foen a restennou. ●(1934) FHABvug Du 22. evit boulc'ha ar gentel.

  (2) Engager (la conversation).

  ●(1909) NOAR 55. Ha sant Yan dioc'htu da voulc'ha ar gaoz.

  (3) Entamer.

  ●(1910) MBJL 33. n'ê ket boulc'han fe an Iliz Roman a rejont, mes he didamman.

  II. V. pron. réfl. (en plt de pains qui ont une baisure) En em voulc'hañ : s'entamer.

  ●(1857) CBF 72. Ar bara pa vez afedet en em voulc'h, tr. «Les pains qui ont des baisures s'entament.»

  III.

  (1) Boulc'hañ an dorzh : voir torzh.

  (2) Boulc'hañ an erv : voir erv.

• boulc'hast
  boulc'hast

  interj. cf. moulc'hast

  (1) Boule de putain !

  ●(1924) LZMR 5. «Boulc'hast ! a yud ar Beuzeg, kouezet oun en eur poull ! ●(1938) WDAP 2/86. Roit d'in ar banne-se, boulc'hast ! ●(1947) YNVL 149. Boulc'hast ! Tapit din va dilhad ! ●158. Ha tostaat a raimp, boulc'hast !...

  (2) Loc. interj. Boulc'hast ar gurun ! : boule de putain du tonnerre !

  ●(1936) IVGA 243. Boulc'hast ar gurun ! Eur fri bigoudenn he do, an taol-mañ ! ●(1973) SKVT II 35. Mont a reot d'ar skol, boulc'hast ar gurun !...

• boulc'heg
  boulc'heg

  m. Homme qui a un bec-de-lièvre.

  ●(1927) GERI.Ern 61. s. m. boulc'heg, tr. «homme qui a un bec-de-lièvre.»

• boulc'hek
  boulc'hek

  adj.

  (1) Entamé.

  ●(1876) TDE.BF 66b. Boulc'hek, adj., tr. «Entamé.»

  (2) Qui a un bec-de-lièvre.

  ●(1927) GERI.Ern 61. boulc'hek adj., tr. «homme qui a un bec-de-lièvre.» ●(1931) VALL 62b. Bec-de-lièvre adj., tr. «boulc'hek.»

• boulc'henn .1
  boulc'henn .1

  f. –où

  (1) Brèche, trouée, percée (dans une haie, etc.).

  ●(1944) DGBD 31. ur voulc'henn er strouezh. ●37. digeriñ boulc'hennoù eeun dre wask ar gwez.

  (2) (géographie) Brèche.

  ●(1955) STBJ 10. etre diou draonienn zon, hini ar Yeun a-gleiz hag eur voulc'henn a-zehou. ●(1955) SKOL 3/17. boulc'henn gg. –où, tr. «brèche, passage.»

• boulc'henn .2
  boulc'henn .2

  voir poulc'henn

• boulc'het
  boulc'het

  adj.

  (1) Entamé.

  ●(1903) MBJJ 68. eun dorz vara voulc'het. ●(1977) PBDZ 715. (Douarnenez) ur bara lur bolc'het, tr. «un pain d'une livre entamé.»

  (2) (Travail) commencé.

  ●(1929) MANO 91. al labour boulc'het. ●(1935) BREI 418/1b. da zizrei war al labour boulc'het. ●(1936) IVGA 35. echui eul labour boulc'het. ●(1963) LLMM 99/265. abalamour ma virent outañ kas da benn ul labour boulc’het gant kement a verv.

  (3) sens fig. Écorné.

  ●(1911) SKRS II 103. eur feiz boulc'het ha goal voulc'het dija gant an douetansou a zalc'her a ratoz vad var ar spered.

• boulc'higenn
  boulc'higenn

  f. –où Baisure.

  ●(1931) VALL 55a. Baisure (du pain), tr. «boulc'higenn f.»

• boulc'higennet
  boulc'higennet

  adj. (Pain) qui présente une baisure.

  ●(1931) VALL 55a. (pain) qui a une baisure, tr. «boulc'higennet.»

• boulc'hiñ
  boulc'hiñ

  voir boulc'hañ

• boulc'huig
  boulc'huig

  interj.

  (1) =

  ●(1959) BRUD 10/74. Boulhuig ! eme Yann, koulskoude en ostaliri he-doa karget din ar zelvied a aour hag a arhant !

  (2) Loc. interj. Mil boulc'huig ! =

  ●(1925) FHAB C'hwevrer 45. Pera ? mil boulc'huik ! a lavar Gaït.

• boulc'hurun
  boulc'hurun

  interj. ; juron.

  I. Interj. Boule de tonnerre !

  ●(1910) MAKE 41. Buhan ac'halen, boulc'hurun ! Aman ne roër ket d'ar beorien. ●94. Boulc'hurun ! Ar zod a rez ac'hanoun ? ●(1924) BILZbubr 42/978. Eur c'hoz marmouz fall evel hennez, stigna lasou en koad an ôtrou !... Bilzig !... Boulc'hurun ! Daonet 'vo kroc'hen kurunou va ene !... ●(1935) NOME 28. Boulc'hurun ! ar peoc'h a vo pe ne vo ket ? ●(1958) BRUD 5/63. Koulskoude, boulhurun, e kav din on beo awalh.

  II. Loc. interj.

  (1) Kant boulc'hurun ruz ! : cent boules de tonnerre rouge !

  ●(1910) MAKE 44. N'eo ket me ar mestr, kant boulc'hurun ruz ?

  (2) Tri mil c'hast ar voulc'hurun kac'het gant revr an diaoul ! : Trois mille putains de la boule de tonnerre chiées par le cul du diable !

  ●(1936) IVGA 283. – Gast ! gast ! gast ! tri mil c'hast ar voulc'hurun kac'het gant revr an diaoul !