Devri

Recherche 'butun...' : 23 mots trouvés

Page 1 : de butun (1) à butunlec_h (23) :
  • butun
    butun

    m. & interj. –où

    I. M.

    (1) (botanique) Plants de tabac.

    (1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 128. er gùé coton, er butum e za mad.

    (1927) FHAB Meurzh 68b. Ar plant butun hepken a rank kaout potas soufrek.

    (2) Tabac prêt à fumer.

    (1659) SCger 91b. petun, tr. «butun.» ●(c.1718) CHal.ms iii. petun, tr. «butun, tabac.» ●(1732) GReg 900a. Une prise de tabac, tr. «Ur banne butun ; Ur bannac'h butum.» ●(1790) MG 308. Me once butum. ●205. hou putum.

    (1838) CGK 12. He fri cam carguet a vutun. ●(1856) VNA 92. Vous m'apporterez du tabac, tr. «Hui e zégassou butum d'ein.» ●(1857) CBF 49. Breman e roinn d'id eur c'hornad butun, tr. «Maintenant je te donnerai une pique (lire : pipe) de tabac.» ●(1868) FHB 192/288a. gant ho moget butun. ●(1877) FHB (3e série) 24/193b. ha butun bouzar ouspen !

    (1909) BROU 209. (Eusa) Putum, tr. «Tabac A gardé le P du vieux français Petun.» ●(1904) DBFV 35b. butum, butun, m., tr. «tabac.» ●(1914) FHAB Gouere 205. n'eo ket ker krenv an eil butun hag egile.

    (3) Burev butun : bureau de tabac.

    (1868) FHB 199/343b. Ar re a zalc'h bureou butun. ●(1872) DJL 17. Kar prometet oa dezan eur bureo butun.

    (1938) SAV 10/30. a zalc'he d'an ampoent ar bureo butun.

    (4) Korn-butun : pipe.

    (1869) FHB 248/306a. Tenn eur bouil moget bennag euz ar c'horn-butun-ma.

    (5) Lakaat butun : faire une pipe.

    (1927) FHAB Gouere 141a. Deuit tre, ma fôtr paour, ha lakit butun.

    (6) Rikoù butun : nécessaire de fumeur.

    (1929) MKRN 20. Holl e rikou butun a gouez var an dachenn, tr. «toute sa batterie de fumeur roule à terre.»

    B.

    (1) Gwerzh-butun : pourboire.

    (1895) GMB 302. pet[it] tréc[orois] gwerz butun, en fr. du pays «de l'argent de tabac», pourboire.

    (1903) MBJJ 78. da laret eo eun tamm gwerz butun. ●(1908) PIGO II 72. bep nao bla 'n eve eur blavez gwerz-putun ! ●(1910) MAKE 47. Digasit d'in va den, hag ho peus gwerz-butun da gaout. ●(1926) BIVE 12. eun tamm gwerz-putun. ●(1941) FHAB Gouere/Eost 60a. da ginnig gwerz ar butun d'ezi. ●(1959) TGPB 187. ar gwerzh butun am boa bountet en he dorn.

    (2) Arc'hant ar butun, arc'hant butun : pourboire, argent de poche.

    (1870) MBR 176. Arc'hant ar butun a vezo da nebeuta digant ann denn-ma.

    (2005) SEBEJ 208. (Ar Yeuc'h) Pas de salaire, mais il fut sous-entendu que je pourrais bénéficier de quelque argent de poche, arc'hant butun.

    C. sens fig. Grabuge.

    (1889) SKG 13. Butun a vo, me gred, tr. «il y aura du grabuge, je crois.»

    D. (phycologie) Alaria esculenta.

    (1968) NOGO 219. Alaria esculenta. 'pytym, «tabac» : Porz-Paol (qui est «butun» en breton classique). ●'bytyn, id. : Porz-Gwenn en Plouescat.

    II. Loc. interj.

    (1) Fidambutun ! : foi de mon tabac ! : malediction de mon tabac ! Juron euphémique pour Feiz da'm Doue.

    (1929) MKRN 93. Fidenbutun ! Mari Baour, zoubenn an anduilhen, / Erru eo da goaz d'ar ger, gantan leun e gorkenn ! tr. «Nom d'une pipe !...»

    (2) Korn-butun ! nom d'une pipe !

    (1890) MOA 347. Morbleu ! Interj. En mauvaise humeur, tr. «korn butun

    (3) Mil korn-butun ! : mille pipes !

    (1924) YAYA 37. Mil gorn butun ! Koumprenn a ran an traou, erfin. ●(1932) TUML 25. Mil korn butun ! Pebez levenez ! Pebez dudi !

    (4) Sac'h ar butun ! : sac à tabac ! : Juron euphémique pour Sakredie.

    (1935) ANTO 74. Sac'h ar butun ! 'me Job Itrig.

    (5) Mallozh ma butun !: malédiction de mon tabac ! : Juron euphémique pour Mallozh Doue.

    (1904) BOBL 8 octobre 3/2c. Malloz ma butun, me n'on ket falloc'h den vid eun all, mez c'houllan ket boud laket var ar journaliou. ●(1905) BOBL 25 mars 27/1b. Petra, mallez ma butun ? Eul listen em eneb !

    III.

    (1) Pouezañ butun : osciller de la tête.

    (1877) FHB (3e série) 9/67b (L) *Karanteg. Ia, aotrou Persoun, emezhi, en eur boeza butun, rag mad eo caout mignoned e peb leac'h.

    (2) Pouezañ butun : piquer du nez.

    (1869) FHB 241/252a. Rag me vel eun daou pe dri o poeza butun.

    (1958) ADBr LXV-4 517 (K-An Ospital Kammfroud). Pouez butun, tr. Ch. ar Gall «Laisser tomber la tête quand on lutte contre le sommeil.» ●(1984) LPPN 524. (Poullaouen) Pouesañ butun, tr. F. Favereau «piquer du nez (commencer à s'assoupir sur sa chaise, par ex.)

    (3) Sevel butun etre : se chamailler.

    (1929) MKRN 95-96 (K) P. Martin. Eno e te Fanchonn Frilouz da néo he gloan ru pe zave butun etre he hin-koz hag hi.

    (4) Ober butun gant ub. : réduire qqn en bouillie, le passer à tabac.

    (1928) FHAB Kerzu 448 Y.-V. Perrot. Ha ne voe ket eun netra evit ober e «jeu» ouz potr tramor, ouz Fish, graet en dije butun gantan, egiz ma lavare va zad koz. ●(1973) BRUD 43-44/39 (L) *N. Rozmor. O ! E peleh emaint 'ta ma vezo greet butun ganto.

    (5) Bezañ butun gant ub. : être solide et capable.

    (1857) CBF 54 (L). Doare zo butun gant-han, rak derc'hel a ra soun hag huel e vruched, tr. Troude/Milin «Il paraît être un solide gaillard, car il porte la tête droite et haute.» ●(1890) MOA 155 (L). Non capable, tr. J. Moal «n'euz ket a vutun gant-han

    (1923) KNOL 29 (L) K. Jezegou. Dougen a rea an dra-ze ken eas, da welet, hag un duilh lin. / - Kre mil borgnon ! eme Ian. Hen-ma zo butun gantan avad. Hen-ma, dre e nerz, 'zo re bar d'in-me.

    (6) Na dalvezout ur chik butun : ne rien valoir.

    (1962) TDBP II 70 (T). Hennez na dalv ket eur chék-butun, tr. J. Gros «il ne vaut pas une chique.»

    (7) Bezañ en e vutun : être à son aise.

    (1936) IVGA 73 (Ki) Y. Drezen. Lakaet e oa bet Kili da ren paotred ar jimnas, hag en e vutun en em gave ganto. ●(1947) YNHL 146 (Ki) Y. Drezen. En e vutun e tle bezañ va eontr Morio. ●(1952) LLMM 32-33/73 (Ki) Y. Drezen. Ha n'en em gavas ket va zad-kozh en e vutun pa chomas e-unan er saloñs.

    (8) Hir evel un deiz hep butun : une très longue journée. Cf. hir evel ur sizhun hep bara.

    (1964) LLMM 107/440 (K) Y. Gwernig. Dont a reas an eil-maer daveti, e zremm hir evel un deiz hep butun, ha galleg leizh e c'henou.

    (9) Pep hini e vutun : les bons comptes font les bons amis.

    (1984) LPPN 520. (Poullaouen) pep-heni i vutun, tr. F. Favereau «les bons comptes font les bons amis.»

    (10) Kemer e vutun : à quoi tu marches ? (trivial : qu’est-ce que tu fumes ?). Cf. prenañ e sistr.

    (1935) BREI 392/3b. Petra, emezon, eus a belec'h e kemerez da vutun ive ? Ne vije ket aezetoc'h d'it tanfoeltri ar velc'houdenn alese evit êsaat chench plas d'an iliz ? !... ●(1994) HETO 26. (Batist) Sell ! dalh mad aze ha me a hwezo. (Jul) Petra ? Kleo, deuz a beleh e kemerez da vutun ? ●67. Alo ? alo, Aotrou Mêr, deuz a beleh e kemerit ho putun ? ●(1996) GRVE 82. Petra Pipi, euz a beleh e kemerez da vutun ivez ? Me gred kentoh e oas en servij Doue hag en ez servij da-unan.

    (11) Reiñ ludu e-lec'h butun : voir ludu.

    (12) Na dalvezout ludu ur c'hornad butun : voir kornad.

    (13) Ober e gorniad diouzh e vutun : voir kornad.

  • butun-beg
    butun-beg

    m. Tabac à chiquer.

    (1876) TDE.BF 84a. Butun-bek, s. m., tr. «Tabac à chiquer. A la lettre, tabac de bouche.»

    (1904) DBFV 35b. butun beg, tr. «tabac à mâcher.»

  • butun-chaok
    butun-chaok

    m. Tabac à chiquer.

    (1876) TDE.BF 84a. Butun-chaok, s. m., tr. «Tabac à chiquer.»

    (1929) PSAB 10. Butun chaok ha butun moged. ●(1931) VALL 98b. Carotte de tabac, tr. «butun-chaog

  • butun-chik
    butun-chik

    m. Tabac à chiquer.

    (1967) LIMO 08 décembre. Petra é guel genoh, paotr iouank, butun fri, butun chik ?

  • butun-fri
    butun-fri

    m. Tabac à priser.

    (1876) TDE.BF 84b. Butun-fri, s. m., tr. «Tabac à priser. A la lettre, tabac de nez.»

    (1920) MVRO 48/1c. podou gwen skrivet warno : butun korn, butun-fri. ●(1920) FHAB C'hwevrer 247. eiz realad butun-fri. ●(1929) PSAB 10. Ar butun fri, m'hen tou, merc'hed / A zo mat evit ar yec'hed. (1967) LIMO 08 décembre. Petra é guel genoh, paotr iouank, butun fri, butun chik ?

  • butun-frizet
    butun-frizet

    m. =

    (1902) PIGO I 12. tri gornad butun frizet.

  • butun-gwenn
    butun-gwenn

    coll. (botanique) Ellébore.

    (c.1718) CHal.ms ii. hellebore, tr. «butun güen

  • butun-karot
    butun-karot

    m. Tabac à chiquer.

    (1872) DJL 13. neur galviat he dam butun karrot.

    (1902) PIGO I 12. eur c'hornad butun karot. ●(1924) ZAMA 205. Hag eur werennadig «trilonk» a ziskargas va zad d'an tontonTomaz, enaouet a-benn neuze, o frapa war dan butun-karot e gorn-pri berr, pouaf ! pouaf ! ●(1942) DADO 21. Erru eo gwall voan da yalc’h vutun, emberr pa’c’h in d’ar bourk e prenin evidout eun tamm brao a vutun. ●(1974) SKVT III 52. paotr ar butun karot.

  • butun-korn
    butun-korn

    m. Tabac à pipe.

    (1876) TDE.BF 84b. Butun-korn, s. m., tr. «Tabac à fumer. A la lettre, tabac de pipe.»

    (1904) DBFV 35b. butun korn, butun moged, tr. «tabac à fumer.» ●(1920) MVRO 48/1c. podou gwen skrivet warno : butun korn, butun-fri.

  • butun-malet
    butun-malet

    m. Tabac à priser.

    (1876) TDE.BF 84b. Butun-malet, s. m., tr. «Tabac à priser.»

    (1904) DBFV 35b. butun malet, tr. «tabac en poudre, à priser.» ●(1935) NOME 90. he c'hafe hag he butun malet.

  • butun-marmouz
    butun-marmouz

    m. Chatons des châtaigniers que fument les enfants.

    (1955) STBJ 146. gwez-kistin, goloet an douar dindano gant ar butun marmouz pe ar bleuñ gweñvet kouezet diouto.

  • butun-moged
    butun-moged

    m. Tabac à fumer.

    (1904) DBFV 35b. butun korn, butun moged, tr. «tabac à fumer.» ●(1929) PSAB 10. Butun chaok ha butun moged.

  • butun-poultr
    butun-poultr

    m. Tabac à priser.

    (1847) FVR 189. laket gwirio / War butun poultr hag andoulien.

  • butun-roll
    butun-roll

    m. Carotte de tabac à chiquer.

    (1931) VALL 98b. Carotte de tabac, tr. «butun-roll

  • butunalenn
    butunalenn

    f. –où (habillement) Bavette, pièce de tablier.

    (1890) MOA 139a. Haut du tablier des capagnardes, tr. «brutunalenn (T[régor]).»

    (1931) VALL 557b. Piècette de tablier, tr. «butunalenn f. T[régor]» ●723b. le haut du tablier, tr. «b(r)utunalenn T[régor] f.»

  • butunat / butuniñ
    butunat / butuniñ

    v. tr. d. Fumer (du tabac).

    I.

    (c.1718) CHal.ms iii. petuner, tr. «butunein, tabaguein.»

    (1904) DBFV 35b. butumein, butunein, butunat, v. n. et n., tr. «fumer.»

    ►absol.

    (1897) EST 20. eit butumein. ●(18--) KTB.ms 14 p 29. hag a em lakaas da vutunad.

    (1908) PIGO II 43. gant e gorn o vutunat. ●(1919) BUBR 9/242. pa c'hellont butunat.

    II.

    (1) Mont da vutuniñ e gorn en oaled sant Pêr : voir korn.

    (2) Butuniñ e segalenn ziwezhañ : voir segalenn.

  • butuneg
    butuneg

    f. –i Terrain planté de tabac.

    (1983) LLMM 218/172. o kuntuilh an delioù-butun e butunegi an Ontario.

  • butunenn
    butunenn

    f. –où

    (1) Brin de tabac.

    (1922) FHAB Ebrel 114. gant aon na vefe kouezet eur vutunen bennak war he zavancher seiz...

    (2) Cigarette.

    (1967) BAHE 53/44. Prenet em eus ur pakad a 100 butunenn.

  • butuner
    butuner

    m. –ion

    (1) Fumeur.

    (1732) GReg 442b. Fumeur, qui fume du tabac, tr. «Butuner. p. butuneryen. butumer. p. yen. Van[netois] butunour. butumour. pp. yon, yan.» ●(1744) L'Arm 167b. Fumeur, tr. «Butumérr.. merion

    (1869) FHB 212/23b. Ar vutunerien hag ar vutunerezet.

    (1904) DBFV 35b. butumér, butumour, butunour, m. pl. –merion, tr. «fumeur, celui qui use de tabac.» ●(1910) MBJL 143. e sal ar vutunerien. ●(1914) FHAB Gouere 205. Ar vutunerien a ya divemor buhannoc'h ha stankoc'h eget ar re all.

    (2) Homme qui tiens un bureau de tabac.

    (1919) DBFVsup 11b. butumér, m., tr. «préposé d'un bureau de tabac.»

    (3) Homme qui fait du tabac.

    (1931) VALL 723a. butuner, tr. «celui qui fait du tabac.»

    (4) Homme qui use de tabac d'une manière ou d'une autre.

    (1919) MVRO 2/c. Ar vutunerien, mogederien dreist-holl.

  • butuner-fri
    butuner-fri

    m. Priseur.

    (1931) VALL 593a. Priseur, tr. «butuner-fri

  • butunerez
    butunerez

    f. –ed Fumeuse.

    (1904) DBFV 35b. butumeréz, f. pl. ed, tr. «fumeur, celui qui use de tabac.»

  • butuniñ
    butuniñ

    voir butunat

  • butunlec'h
    butunlec'h

    m. –ioù Fumoir.

    (1931) VALL 323b. Fumoir, tr. «butunlec'h m. pl. iou

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...