Recherche '"c'hwezhañ"...' : 1 mots trouvés

• c'hwezhañ / c'hwezhiñ
  c'hwezhañ / c'hwezhiñ

  v.

  I. V. intr.

  (1) (en plt du vent) Souffler.

  ●(1499) Ca 114a. Huezaff. g. souffler.

  ●(1659) SCger 112b. souffler, tr. «c'hueza.» ●(1732) GReg 301b. Le vent donne, il souffle, tr. «C'huëza a ra an avel.» ●369a. Le vent est d'Est, le temps sera beau, tr. «avel reter a c'huëz, amser gaër hor bezo.» ●879a. Soufler, parlant du vent, tr. «C'hueza. pr. c'huezet. Van[netois] huehein. huehal. pp. huehet.» ●Le vent soufle bien fort, tr. «C'hueza caër a ra an avel. crê ez c'huez an avel.» ●(17--) TE 15. Ean e ras d'un ahuél spealhus huéhein.

  ●(1878) EKG II 134. An avel a c'houeze a dreuz-vor.

  ●(1902) PIGO I 164. an delien distag a ya war bouez an avel 'tresek e lec'h ma c'houe. ●(1903) MBJJ 339. hag-eñ eo ken drouk an aotro «keravel» pa c'houe a benn, ha pa c'houe a goste. ●45. da viret ouz an avel-benn da c'houean warnomp. ●(1905) RNDL 66. aùél er méz e huéh, tr. «le vent du large souffle.» ●(1911) SKRS II 166. An avel, pa c'houez, (…) a stlap ar boultren a bep tu.

  (2) (en plt de qqn) Souffler (dans, sur qqc.).

  ●(1818) HJC 376. ion e hüéhas ar nehé. ●(1856) VNA 102. Soufflez le feu, tr. «Huéhet ar en tan.» ●(1857) CBF 2. c'houeza enn hor biziad, tr. «souffler dans nos mains.» ●(1884) MELu III 185. Unan deuz ar jandarmet a c'houé er pif raktal, tr «Et l'un des gendarmes souffle aussitôt dans le sifflet.»

  ●(1902) PIGO I 110. Ar goleier-ze a welez o flamminan a bep tu, betek lec'h ma par da zaoulagad, eo bueo an holl dud a zo war an douar. Darn a zo hirr, darn a zo berr; dre ma c'houeïn, an dud war an douar a varvo.» / Ha Per, eun tamm anken d'ean a zonje : « Betek na c'houeo ket war ma hini !» ●(1903) MBJJ 242. benvio muzik en o daouarn, a c'hortoz ar mare ma vo laret d'ê c'houean ebarz.

  ►absol.

  ●(1633) Nom 196b. Follis : soufflet à souffler : soufflet euit huezaff.

  (3) =

  ●(1860) BAL 91. kelliez a binitant all, a zo ive paded ar c'heuz ganto keit ha ma c'hoeze alan en o c'hreiz.

  (4) =

  ●(1907) AVKA 249. Rak David, e-unan, gan ar Spered Santel o c'houea dehan, a ra anean e aotro.

  II. V. tr. d.

  (1) C'hwezhañ e anal : souffler.

  ●(1790) MG 283. Er Belêg e huéh tair-gùéh é henal ar face er hroaidur.

  (2) C'hwezhañ ar fri : se moucher le nez.

  ●(1659) SCger 81b. moucher, tr. «c'hueza e fri.»

  ●(1803) MQG 5. Ret eo crànchât, passât, ha c'hoeza nêt va fri. ●(1834) SIM 179. c'hoeza ar fri gant ar biziet. ●(1856) VNA 89. mouchez-vous, tr. «huéhet hou fri.» ●(1857) CBF 85. C'houeza a ra he fri gant he bisiad ; hudur eo andra-se, tr. «Elle se mouche avec les doigts ; cela n'est pas propre.»

  (3) C'hwezhañ tan : allumer, activer du feu.

  ●(c.1718) CHal.ms ii. Il faut souffler le feu, pour le faire flamber, tr. «red é huehein en tan, eit ma flammou.»

  ●(1857) CBF 8. C'houezit ann tan, tr. «Allumez le feu.» ●(1878) EKG II 279. c'houeza eun tantad mad a dan enn oaled. ●280. c'houeza an tan. ●(18--) SBI II 12. C'houeza 'n tan ha troc'ha zoup, tr. «qui souffle le feu et taille la soupe.»

  ●(1911) BUAZperrot 656. c'houezet e oue eun tantez evit he devi. ●(1919) LZBt Du 7. c'houezan tan aman ha du-hont. ●(1933) MMPA 100. Eun elvenn dan a zo nebeut a dra ha koulskoude ez eus enni trawalc'h a nerz evit c'houeza eun tân-gwall.

  (4) par ext. Allumer (une bougie).

  ●(1924) BILZbubr 41/951. da c'houeza e c'houlaouenn-lutig.

  (5) sens fig. Insufler.

  ●(1936) BREI 442/1b-c. An Ao. Joanno, ken gouiziek, ken ampart, ken antrin ha ma oa, a c'houeze buhez a bep sort dre lec'h ma tremene.

  (6) =

  ●(1911) BUAZperrot 95. Ar stourmad a c'houezas ne badas nemed daou vloaz, mes n'oa bet gwelet c'hoaz hini ebed ker goaz.

  (7) Souffler (une réponse).

  ●(1924) BILZbubr 41/946. Jarlig koz a c'houezas d'ean : – Ar prad ar reor touzet, ar waz ar jilgamm.

  (8) C'hwezhañ pennadoù en ub. (enep ub.) : monter la tête à qqn (contre qqn).

  ●(1910) ISBR 205. Tro-ha-tro dehon ne oé nameit Sauzon e zalhé de huéhein pennadeu énnon enep de Vreih. ●206. Sauzon é huéhein pennadeu é Jili.

  ►absol.

  ●(1910) ISBR 219. Ur bochad Fransizion hum lakas énni, memb er ré e oé ur prantad kent é huéhein é Loeiz

  (9) C'hwezhañ trubuilh : fomenter des troubles.

  ●(1907) AVKA 301. An den-ze on deus kavet anean o c'houeza trubuill er vro, o tifenn paea an truajo da Zézar, hag o kemer evithan an hanto a roue. ●301-302. Elec'h c'houeza trubuill, e roe 'vid gourc'hemen n-am garet. ●303. Digaset oc'h eus an den-ma d'in war digare e c'houeze trubuill er vro : Setu em eus klasket anehan, ha n'am eus kavet lec'h ebed d'e gondaoni diwarben an tamallo a ret dehan.

  (10) C'hwezhañ an drailh : fomenter le désordre, la révolution.

  ●(1905) BOBL 16 décembre 65/1b. ar re a ia euz an eil kear d'eben evit c'houeza an draill. ●(1906) BOBL 08 décembre 115/1b. ne reont netra nemed c'houeza an draill.

  (11) =

  ●(1861) BSJ 217. en diaul bremen feahet ha disarmet e huéhou é fallanté ér bed-cé.

  III.

  (1) C'hwezhañ en e drompilh : voir trompilh.

  (2) C'hwezhañ en e soubenn : voir soubenn.

  (3) C'hwezhañ evel ur morhoc'h : voir morhoc'h.

  (4) C'hwezhañ evel ul louz : voir louz.

  (5) C'hwezhañ e fri : voir fri.

  (6) C'hwezhañ e fri da ub. : voir fri.

  (7) C'hwezhañ an tan etre : voir tan.

  (8) C'hwezhañ e tu an avel : voir avel.

  (9) C'hwezhañ e teod ub. : voir teod.

  (10) C'hwezhañ e vourroù : voir mourroù.