Recherche '"c'hwit"...' : 25 mots trouvés
Page 1 : de chwit-1 (1) à chwitouz (25) :- c'hwit .1
- c'hwit .2
- c'hwit .3c'hwit .3
s. (jeu de boules) Cochonnet.
●(1879) ERNsup 150. ar c'houit, le but, le petit-maître, Trév[érec].
- c'hwit .4c'hwit .4
m. Vaurien.
●(1978) BRUDn 17/14. Pol a oa eur paotrig koant, bleo melen dezañ, eur mistik-grill, nompas foñgn, med eur c’hwit a glaske atao eun dro fall d’ober. ●20. c’hwit = lampon.
- c'hwitadenn
- c'hwitalc'hwital
v. intr. = (?) Siffler ; coquille pour : c'hwitellat (?).
●(1907) PERS 284. e klevet ar bouleji tan o c'hwital azioc'h da Bariz.
- c'hwitañ / c'hwitoutc'hwitañ / c'hwitout
v. intr.
(1) Mourir.
●(1879) ERNsup 150. c'houitañ, mourir (...) c'houited e, tr. «il est mort, Trég[or], Go[ello].»
●(1900) KZVr 105 - 18/02/00. (Lannuon) C'houita, mankout, a ve kemeret a-wechou da laret mervel. Da skouer : «C'houitet eo ma zad, pell zo.»
(2) S'effondrer, céder sous un poids.
●(1965) BREZ juin 93/6e. an estajerenn he-doa c'hwitet debret mik gand ar preñved.
(3) Cesser.
●(1857) HTB 147. Ne vevomp nemet diwar eur bension dister, hag a c'huito pa varvin.
(4) C'hwitañ d'ober udb. : manquer de faire qqc.
●(1907) AVKA 302. ma zud n'ho dije ket houitet da stourm. ●(1910) MBJL 20. ne c'hwitas ket da vont d'ober eun dro betek Bro-Arvor.
(5) Manquer, faillir, flancher (cœur).
●(1865) LZBt Gouere 5. Teir gwech e oa bet bourreviet, pa eo deut kalon da c'houitan d'ehan.
(6) Manquer, falloir.
●(1866) LZBt Ebrel 102. o welet e c'houite goad kristen d'ehan da skuil.
(7) (en plt de culture, d'un terrain) Ne pas produire, ne rien donner.
●(1866) LZBt Genver 79. Pa hon devoa ar muian eom, eo c'houitet d'imp hon liorz, hag a grenn, gant ar zec'hour. (...) Divezatoc'h hon deuz plantet ignam ni hon-unan ; mes c'houitan a rejont, dre na deuaz ket a c'hlao.
(8) (en plt de vivres) Manquer.
●(1866) LZBt Gwengolo 183. Darn euz hon tud a wele e oa ho bevans daro da c'houitan.
(9) Ne c'hwit ket : assez, passablement.
●(1659) SCger 155a. ne huit quet, tr. «il est passable.» ●(1790) MG 291. Bermen, trugairé Doué, ean em lausq tranquil ne huit quet.
●(1856) VNA 110. Elle se porte passablement bien, tr. «Gaillard-é ne huit quet.» ●118. tu parles français passablement, tr. «te gonz gallêc ne huit quet.»
(10) Ne c'hwit ket =
●(1732) GReg 83a. Son Procès baste bien, tr. «ne huyt qet e brocès.»
(11) Ne c'hwitan ket : je ne vais pas mal.
●(1855) TOB 3. Comment vous portez-vous ? Pas mal, tr. «Penoz ac'hanoc'h ? Ne c'houitann ket.»
●(1907) VBFV.bf 33a. ne huitan ket, tr. «je n'ai rien d'extraordinaire, je ne vais pas mal.»
(12) =
●(1910) MBJL 182. bean laket darn eus e venozio da c'houitan.
(13) Hep c'hwitañ : sans faillir.
●(1849) GBI I 280. Seiz taol pal, hep-c'houitan, hen eu d'ez-hi roet, tr. «Il lui a donné sept coup de pelle, sans faillir.»
●(1935) BREI 437/1b. elec'h ma tleez mont, bep sul, hep c'houita…
(14) (en plt de freins) Lâcher.
●(1936) BREI 453/4a. Penôs e teuas starderez ar wetur da c'houita ?
(15) (en plt du gaz, etc.) Être l'objet d'une coupure accidentelle.
●(1935) ANTO 27. Deut 'oa a-dra-sur an tredan pe an aezenn-leski da c'hwita.
(16) (en plt d'un moteur) Avoir des ratés.
●(1920) MVRO 40/1a. An adjudant Bernard a zisklerias (…) e c'houitas ar motor, hag e oue red d'ezo douara war an taez (lire : traez).
(17) (?) C'hwitañ àr (?) =
●(1910) ISBR 49. Brieg e zigoéhas dehon bout étal é ganderù Rivoal pe ouit ar er marù anehon.
(18) C'hwitañ war e daol : manquer son coup.
●(1906) BOBL Mae. «C'houitet oun war va zaol,» emezañ d'in. (d'après KBSA 225). ●(1927) GERI.Ern 85. c'hwita(ñ) (war) e daol, tr. «rater son coup.»
(19) C'hwitañ da =
●(1857) HTB 150. ma c'huit da vean fidel d'ho koulen.
- c'hwitañs
- c'hwitell .1
- c'hwitell .2c'hwitell .2
f. & interj. –où
I. F.
(1) Sifflet.
●(1659) SCger 110b. sifflet, tr. «c'huitell.» ●136b. c'huitel, tr. «sifflet.» ●155a. huitel, tr. «siflet.» ●(1732) GReg 866b. Siflet, tr. «C'huytell. p. c'huytellou. Van[netois] huytell. p. éü.»
●(1876) TDE.BF 93a. C'hwitell, s. f., tr. «Sifflet, instrument pour siffler ; pl. ou.»
●(1907) VBFV.bf 33b. huitel, m. pl. eu, tr. «sifflet.» ●(1927) GERI.Ern 85. c'houitell, T[régor] c'houistell, V[annetais] huitell f., tr. «Sifflet, instrument.»
(2) Taol c'hwitell ; coup de sifflet.
●(1732) GReg 866b. Un coup de siflet, tr. «un taul c'huytell.»
●(1929) MKRN 84. eun taol c'huitall.
(3) (musique) Chalumeau de biniou.
●(1876) TDE.BF 93a. C'hwitell, s. f., tr. «On le dit aussi du chalumeau ; pl. ou.»
●(1961) BLBR 131/19. e vizied o redeg lijeroh eged biskoaz war ar c'hwitell !...
(4) Bec de cruche, goulot.
●(1878) SVE 34 §208. Ar pod dour pad eu en ti / Prest he c'houitell da bep-hini, tr. «Cruche qui rentre à la maison / A chacun prête son goulot.»
(5) Sifflement, action de siffler.
●(1888) SBI II 232. Na ma lere dre e c'huistel, tr. «Et il disait par son sifflet.»
(6) plais. Koll e c'hwitell : perdre la voix.
●(1940) DIHU 346/51. En hoh e skroénj huerù ha kri, kent kol é huitel.
(7) Pénis.
●(1997) HYZH 209/27b. Pénis, tr. «pidenn, kazh, c'hwitell (gerioù luc'haj dizonest) (T[regor]).»
(8) Redek ar c'hwitell : courir la prétentaine.
●(1931) VALL 164a. Courir la prétentaine, tr. «redek ar c'houitell popul.» ●(1957) AMAH 122. E koulz hag en amzer am boa gallet lammat e-maez ar c'havell, met goude va beaj Stolptzy e oa torret din ar c'hoant redek ar c'hwitell.
(9) (phycologie) Ascophyllum nodosum.
●(1850) HHO 74. Nodosus, tr. « Huitel. »
●(1927) GERI.Ern 85. c'houitell, tr. «sorte d'algue, fucus nodosus.» ●(1960) GOGO 558. à Houat, huitel, «sifflet» est le nom de l'Ascophyllum nodosum.
II. Loc. interj. C'hwitell gamm ! : sifflet tordu !
●(1919) BUBR 9/236. Ha koulskoude mar timezan d'eur brinsez, setu me e kroc'hen eur prins ive, ha c'hwitel-gamm ! pa vezin-me prins, me oar piou a zebro gwelloc'h frikou, ya-da !
III.
(1) Ober un taol c'hwitell : boire d’un trait. Cf. siffler un coup.
●(1975) YABA 17.05 (Gi) J. Jaffre. Med ne gomzam ket mui a draou sord-sé, ha groam un taol huitell d'en tasad gwin-man.
(2) Herrus evel un taol c'hwitell : très rapide.
●(1941) DIHU 357/230 (G) *Ab Bébé. Un tad-ahoé, en devéhan ag er blé, merhat, herrus èl un taol huitel, e dremen én ur vourboutal, hag e ia d'en em-gol én amzér.
(3) Kas da foar ar c'hwitelloù : voir foar.
- c'hwitell-ar-gouzougc'hwitell-ar-gouzoug
f. (anatomie) Trachée-artère.
●(1876) TDE.BF 94b. C'huitell-er-gouk, s. f. V[annetais], tr. «Trachée-artère.»
- c'hwitellad
- c'hwitelladegc'hwitelladeg
f. Ensemble de coups de sifflet.
●(1963) EGRH II 116. c’hwitelladeg f., tr. « enemble de coups de sifflet. »
- c'hwitelladennc'hwitelladenn
f. –où
(1) Coup de sifflet, sifflement.
●(1732) GReg 866b. Un coup de siflet, tr. «ur c'huytelladenn. p. ou.»
●(1876) TDE.BF 93a. C'houitelladenn, s. f., tr. «Coup de sifflet avec un sifflet et non avec la bouche ; pl. ou.» ●(1878) BAY 13. huitelladen, tr. «grand coup de sifflet.»
●(1909) BLYA 132. c'houistelladennou hir. ●(1909) FHAB Even 182. eur c'huitelladen skiltrus. ●(1935) ANTO 55. eur c'houitelladenn skiltrus. ●(1974) TDBP III 206. Frommet e oant bet o klevet ar c’hwitelladenn-ze e-kreiz an noz, tr. « ils furent effayés en entendant ce coup de sifflet au milieu de la nuit »
(2) Ober ur c'hwitelladenn : donner un coup de sifflet.
●(1869) KTB.ms 14 p 21. ober gant-hi [ar c'houitell] ter c'houitelladenn.
(3) Courte distance.
●(1857) CBF 20. Eur c'houitelladen ac'hann, e korn ar c'hoat, tr. «A une portée de sifflet d'ici, au coin du bois.»
(4) En ur c'hwitelladenn : en un rien de temps.
●(1980) HYZH 136/58. (Treboull) setu c'hwi erruet en ur c'hiwtelladenn aze 'giz 'barzh ar fritur. Bremañ an dud n'ouzont ket mui bale anezho.
- c'hwitellat / c'hwistellatc'hwitellat / c'hwistellat
v.
I. V. intr.
(1) Siffler.
●(1659) SCger 110b. siffler, tr. «c'huitellat.» ●137a. c'huitellat, tr. «siffler.» ●155a. huitellat, tr. «sifler.»
●(1840) SBI II 162. canan ha c'huistellad, tr. «chanter et siffler.» ●(1845) GBI I 354. Hen a c'houistelle sklezr gant he biffer arc'hant, tr. «Il tirait des sons clairs de son fifre d'argent.» ●(1876) TDE.BF 93a. C'houitellat, v. n., tr. «Siffler avec un sifflet.»
(2) (en plt d'un instrument de musique) =
???●(1923) FHAB 149. ur pochig binieu (...) e huitell ker spiz el orglézeu en Iliz.
(3) (en plt du vent) Souffler en sifflant.
●(1907) DIHU 30/471. En aùel e huitelle ér gué. ●(1923) DIHU 142/243. Huitellat e hré er glaù hag en aùél arnehé, ha ruein e hré er mor.
II. V. tr. d.
(1) Siffler (un air).
●(1906) DIHU 9/153. kañnein ur soñnen pé huitellat un ton benak. ●(1908) KMAF 21. en eur c'hwitellât ton «ar Pilhaouer.». ●(1909) FHAB C'hwevrer 48. hag e c'houitello eur zoun hudur bennag. ●(1910) MAKE 83. e kan hag e c'hwitell, bep eil tro, eur ganaouen. ●(1980) EBSB 30. (Ar vro vigoudenn) futellañ, tr. «siffler.»
(2) Jouer de la flûte.
●(1907) AVKA 95. C'houistellet on deus, ha danset n'oc'h eus ket.
(3) Appeler (à l'aide d'un sifflet).
●(1863) GBI II 74. Ur c'huitel arc'hant alaouret, / 'Wit c'huitellad ma mignoned ! tr. «Un sifflet d'argent doré, / Afin de siffler (d'appeler) mes amis.»
III. V. tr. i. C'hwitellat da ub. =
●(1932) BRTG 160. Ha tuchant, hemb arvar (…) é tei hentadeu goazed, groagé, de dorrein me fen dein (…) én ur huitellat dein é vè diañnez ag ou sahadeu gunéhtu ha segal.
IV.
(1) Dont da c'hwitellat en-dro da ub. : chercher querelle à qqn.
●(1912) (K) MELU XI 374. Dont da c'houistellat en-dro da unan bennak, tr. E. Ernault «Aller siffler autour de quelqu'un, lui chercher querelle. Corn[ouaille] (Ab[bé] Besco).»
(2) Kas da c'hwitellat : envoyer promener, se faire voir.
●(1910) E. Crocq MAKE 113. Ya, o vont da zimezi, me lavar ! Kerz da c'hwitellat, pôtr paour, mar sonj d'it. ●(1957) P.-J. Helias BRUD 1/93. Kerzit da hwitellad gand ho Lan-Wilhou ! ●(1958) P.-J. Helias BRUD 5/58. Kerzit da hwitellad.
(3) Kanañ ha c'hwitellat war un dro : voir kanañ.
(4) Kas da c'hwitellat kioc'hed : voir kioc'hed.
(5) Kas da c'hwitellat kioc'hed d'an dour-sav : voir kioc'hed.
(6) Kas da c'hwitellat kioc'hed war gribell Menez Are : voir kioc'hed.
(7) Kas da c'hwitellat mouilc'hi da Venez Are : voir mouilc'hi.
- c'hwitelleg
- c'hwitellennc'hwitellenn
f. –où Coup de sifflet.
●(1908) PIGO II 26. e kleves o tremen e biou d'it an hent-houarn gant e c'houitellen sklintin. ●Chileo hirie c'houitellen an tren.
- c'hwitellerc'hwiteller
m. –ion
I.
(1) Siffleur.
●(1732) GReg 866b. Sifleur, celui qui sifle avec un siflet, tr. «c'huytellèr. p. yen. Van[netois] huytellour. p. yon, yan.»
●(1907) VBFV.bf 33b. huitellour, m. pl. –erion, tr. «siffleur.» ●(1908) PIGO II 5. ar zaoud hag an denved na reont ket a van ouz ar c'houiteller.
(2) (?) Importun (?).
●(1913) FHAB Genver 29. Hano veze gantan aliez d'euz eur c'huiteller, pe daou zoken.
(3) C'hwiteller-noz : apparition nocturne fantômatique.
●(1996) VEXE 50. Fañch Bihan ar Histillig raconte avoir croisé sur son chemin le siffleur de nuit (ar c'hwiteller noz).
II. (Blason populaire) C’hwitellerion : surnom des habitants de Pluvigner. Cf. Laeron.
●(1911) DIHU 73/282. Ne houian ket man dint ataù laeron é Pleuignér. Guéharal ou doé en téch-sé péchans p'en-dé-guir é ma reit morhanù-sé dehé. Huitellerion int eùé.
- c'hwitellerez
- c'hwitellerezh
- c'hwitellus
- c'hwitezc'hwitez
s. Redek ar c’hwitez : courir la prétentaine.
●(1963) EGRH II 116. c’hwitez ●redek ar c’hwitez, tr. « courir la prétentaine. »
- c'hwitoc'henn
- c'hwitoc'hennañ
- c'hwitouzc'hwitouz
m. –ed
(1) Avorton, petit bonhomme, foutriquet.
●(1868) FHB 165/68b. eur c'houitouz a vevel, eur mevellik a c'houezek vloaz. ●(1868) FHB 165/69b. Hag ar c'houitouz a fouet er meaz evel eul luc'heden.
(2) (ornithologie) Troglodyte.
●(1931) GWAL 136-137/427. (kornbro Perroz, Treger-Vras) Fitouz (ivez : c'houitouz) : troc'han (gourel ; liester : –ed).