Recherche '"diluziañ"...' : 1 mots trouvés

• diluziañ / diluziiñ / diluz
  diluziañ / diluziiñ / diluz

  v.

  I. V. tr. d.

  A. Démêler.

  ●(1464) Cms (d’après GMB 171). Diluzyaff, démêler. ●(1499) Ca 63a. Diluziaff an bleau. g. desmeller cheueux.

  ●(1659) SCger 39a. depestrer, tr. «diluia.» ●40a. debrouiller, tr. «diluia.» ●143a. diluia, tr. «desembrouiller.» ●(1732) GReg 248a. Debrouiller, tr. «Diluzya. pr. diluzyet. diluya. pr. diluyet. Van[netois] diluyeiñ. dilouyeiñ.»

  ●(1914) DFBP 77b. débrouiller, tr. «Diluia.» ●(1924) SBED 18. Get ur grib hi ou diluiia [hé bléu]. (…) / Lausket mé d'hou diluiein d'oh.

  B. sens fig.

  (1) Se débarrasser (de).

  ●(1900) MSJO 131. Eun enkres a oa var he spered pell a oa, ha n'he doa morse gallet diluia.

  (2) Venir à bout de.

  ●(1902) LZBt Du 8. diez bras a oa dean dilua mad awoalc'h he notennou muzik.

  (3) Diluziañ a, eus : délivrer de.

  ●(1838) OVD 56. é ma requis d'oh dilouie hou calon a oll en inclinationeu-zé. ●57. eit dilouie hou ç'inean a bep sorte caranté d'oh er péhèd véniel. ●(1854) PSA II 67. ma vou dilouyet hun inean ag en tihoeldæt hi gronn bermen. ●(1856) GRD 135. pihue em dilouyou ag er horv-men a varhue ? ●(1861) BSJ 88. moès, m'hou tiloui ag hou troug.

  ●(1906) KANngalon Kerzu 279. Ra c'houlennint ta beza diluiet euz an oll drouk euz an amzer tremenet.

  (4) Solutionner, démêler.

  ●(17--) ST 74. Traou a dalvoudegez am euz da ziluia, tr. «j'ai des choses importantes à démêler.»

  ●(1889) SFA 154. Kement tra a zell ouc'h an Iliz hag ar relijion a zo d'eoc'h da ziluia.

  (5) Diluziañ ur/ar gudenn : solutionner, résoudre un problème.

  ●(1907) PERS 369. goude beza diluiet meur a guden, e teuaz a benn a bep tra. ●(1926) ARVG (niv 7 gouere) 147. Dre forz zonjal, am eus tapet diluia ar gudenn. ●(1939) MGGD 36. an tu da ziluzia ar gudenn-se.

  (6) Diluziañ udb. eus =

  ●(1939) MGGD 81. eo en em strobiellet va lost, n'ouzon dare penaos, e lagadenn eur benveg lugernus ha, kaer am eus bet ober ha dizober, n'oun ket bet gouest d'e ziluzia ac'hane.

  (7) Deviner (une devinette).

  ●(1933) DAGO 26. e vezo roet da C'huilcher eun divinadell da ziluia.

  II. V. intr.

  (1) Être démêlé, résolu.

  ●(1908) FHAB Gwengolo 287. Er Marok ne ket prest ar gudenn da ziluya.

  (2) (en plt de la langue de qqn) Se délier.

  ●(1913) AVIE 11. Kentéh é veg e zigor, é déad e ziloui ha ean e gonz.

  (3) (en plt de l'esprit) S'éclaircir.

  ●(1903) KZVr Du-Kerzu. Diluzia a ra neuze e damm spered. (d'après KBSA 21).

  III. V. pron. réfl. En em ziluziañ.

  (1) Se libérer de liens.

  ●(1867) MGK 19. E teu, hep re a boan, a-benn d'em zilusia.

  (2) Se démêler, se débrouiller.

  ●(1904) LZBg Gwengolo 207. Peb unan hum ziloui guellikan ma hel. ●(1908) PIGO II 133. Kevarek zo gwaz awalc'h 'vit 'n em diluian... ●134. lezel ar ganfarded da 'n em diluian.

  (3) En em ziluziañ a, diouzh : se sortir de.

  ●(1790) MG 94. Arlanné ean e hum gavas én ur fal affær , a béhani é haƒƒaias é oalh hum ziloui. ●429. Mæs pihue en dès larét deoh ne goustas nitra de Santès Madelèn hum ziloui ag er fal daicheu ag hé buhé treménét ? ●(1792) CAg 138. Hum ziloui à sclavage.

  ●(1838) OVD 4. hum zilouie doh er horromple ag er bed. ●68. mar hum arrestet d'hou tesirieu general, hui hou pou poén doh hum zilouie doh-t-hai. ●191. eit hum zilouie a hur vinceu.

  (4) En em ziluziañ a-vesk : se tirer de.

  ●(1896) HIS 135. lakeit en doé én é choñj penaus Jésus en devehé hum zilouiet a vesk en dud fal.