Recherche '"dispac'h"...' : 12 mots trouvés
Page 1 : de dispach-1 (1) à dispac_hus (12) :- dispac'h .1dispac'h .1
m./f. –où, –ioù
I.
(1) Agitation corporelle.
●(1659) SCger 144a. dispac’h, tr. «remuement de gens ou de terre.»
●(1821) GON 170a. Dispac’h s. m., tr. « Action de gratter. Remuement. Geste, mouvement du corps, des mains, des bras. » ●List hô tispac’h, tr. « laissez votre remuement. » ●Kalz dispac’hiou a ra pa gomz, tr. « il fait beaucoup de gestes en parlant. »
(2) [au plur.] Mouvements désordonnés.
●(1876) TDE.BF 147a. Ober dispac’hiou, tr. «faire beaucoup de gestes en parlant, comme un homme en colère ou un faiseur d’embarras.»
●(1909) FHAB Genver 6. al laboused, a zant an arne araog ma teu : an den ne c’hoar aliez ez eus erru amzer fall nemet war boues evesaat ouz ho dispac’hou.
II. [sens figuré]
(1) Émeute, sédition, révolte, etc.
●(1821) GON 170a. Dispac’h s. m., tr. « émeute. Sédition. Soulèvement. Révolte. Trouble. » ●Eunn dispac’h a zô bed diwar-benn ann éd, tr. « il y a eu une émeute au sujet du blé. » ●(1847) FVR 73. Kerkent e savaz dispac’h. ●(1872) ROU 76b. Boulversement, tr. «Dispac’h, dispac’hou.» ●(1877) EKG i 212. neuze, kerkoulz ha breman, pa vez trouz ha dispac’h er vro, pep hini a zalc’h tost d’he arc’hant. ●(1889) ISV 56. daoust d’hon dispac’hiou daoust d’hon holl reuziou.
●(1910) FHAB C’hwevrer 48. esperans o deuz da gaout eun dra benag pa zavo dispac’h. ●(1927) GERI.Ern 112. dispac’h, tr. «agitation, geste violent.»
(2) Révolution.
●(1877) BSA 86. Epad an derveziou a vrezel hag a zispac’h. ●(1889) ISV 94. En amzer an dispac’h braz.
●(1911) BUAZperrot 130. e savas eun dispac’h vras. ●(1912) MMKE xv. an de ma teuas an Dispac’h villiget. ●(1927) GERI.Ern 112. dispac’h, tr. «sédition, révolution.»
►special. (histoire) An Dispac’h : la Révolution.
●(1847) FVR 27. eur pevar bloaz goude e tistroaz da Blougiel, hag e talc’haz eno bete divez ann Dispac’h. ●63. Ne oe ger euz a vadou ann dudchentil, nag euz ar madou all gwerzet e pad ann Dispac’h. ●(1870) FHB 279/141a. ar Manac’h-ty-koz revinet pe da viana disneüet epad an dispac’h vraz. ●(1877) BSA 298. an dispac’h vras eus ar bloas 1793. ●(1878) EKG ii 311. Epad an dispac’h oa chomet kuzet er vro.
●(1910) ISBR 265. Breih épad en dispeah bras ha goude. ●(1912) BUAZpermoal 932. an Dispac’h a deuas, gant e vorzoliou dizakr. ●(1963) LLMM 99/268. a rank klask en koulz hag en amzer an tu d'en em ziwall diouzh an Dispac'h. ●(1956) LLMM 57/45. troidigezhioù diwar flemmganoù gallek a-enep an Dispac’h ez eus bet ur bern anezho hervez ar pezh a ziskouez an Dielloù.
III. [empl. par emphase avec un art. ind.] Un dispac’h : un désordre.
●(1909) KTLR 197. Hag e porz ar palez oa eur freuz hag eun dispac’h ma na oa guelet biskoaz.
- dispac'h .2dispac'h .2
voir dispac'hañ
- dispac'hadeg
- dispac'hadenn
- dispac'hadur
- dispac'hañ / dispac'hat / dispac'hdispac'hañ / dispac'hat / dispac'h
v.
I. V. tr. d.
(1) Disperser, étaler, remuer.
●(1659) SCger 144a. dispac'hat, tr. «remuer la terre.» ●(1732) GReg 249b-250a. Decheveler, decoëffer une femme par violence, tr. «dispac'ha bléau ur c'hrecq bennac.» ●313b. Écarter, disperser, tr. «Dispac'hat. pr. dispac'het.» ●801b. Remuer la terre, tr. «Dispac'hat an doüar.»
●(1857) CBF 93. Dizoura al lin (…) He zispac'ha da graza, tr. «Retirer le lin du routoir (…) Le sécher au soleil.»
●(1927) GERI.Ern 112. dispac'ha, dispac'hat, tr. «fouiller, fourgonner, brouiller, mettre en désordre, écarter, disperser.»
(2) spécial. Dispac'hañ an tan : détiser, tisonner le feu.
●(1732) GReg 280a-b. Detiser, ôter les tisons du feu. tr. «dispac'hat an tan.»
●(1876) TDE.BF 147a. Dispac'hat ann tan, tr. «tisonner le feu.»
●(1935) CDFi 5 octobre. en eur zispac'ha an tan dindan ar gaoter.
(3) Révolutionner.
●(1914) DFBP 290a. révolutionner, tr. «Dispac'ha.»
II. V. intr.
(1) Se révolter.
●(1821) GON 170a. Dispac’ha, tr. « se soulever, se révolter. » ●Rèd eo miroud out-hô na zispac’hint, tr. « il faut les empêcher de se révolter. » ●(1847) FVR 25. War gement-se ar Vretoned a welaz e oa mad d'ez-ho dispac'ha. ●74. Ar Vretoned a zispac'haz dre ma lamet digant-ho ho beleien hag ho Relijion.
(2) Remuer, bouger, s'agiter, se débattre.
●(1889) ISV 392. Ar forban a ioa o tispac'hat e creiz ar ster.
●(1910) MAKE 51. Kaer o doa ar ronsed gwinkal ha dispac'ha. ●(1935) NOME 7. Ehana a ri pelloc'h dispac'ha ha termi ?
(3) Se livrer à des ébats sexuels agités.
●(1834-1840) BBZcarn I 50. ha ié monet da zispac'h didan an bout lauré.
III. V. pron. réfl. En em zispac'hañ.
(1) S'agiter vivement.
●(1876) TDE.BF 147a. En em zispac'hat, tr. «se démener.» ●(1890) MOA 109b. S'agiter vivement, tr. «en em zispac'hat.»
(2) Se démener pour faire aboutir qqc.
●(1732) GReg 263b. Se demener, se tremousser pour faire réüssir quelque affaire, tr. «hem dispac'hat. pr. hem dispac'het.»
●(1927) GERI.Ern 112. en em zispac'ha, en em zispac'hat, tr. «se démener.»
(3) En em zispac'hañ (ouzh) : se révolter (contre).
●(1893) IAI 32. An iliz a rankas derc'hel penn alies d'he bugale he-unan a en em zispac'he outi.
●(1927) GERI.Ern 112. en em zispac'ha, en em zispac'hat, tr. «se révolter.»
- dispac'hatdispac'hat
voir dispac'hañ
- dispac'her .1
- dispac'her .2dispac'her .2
m. –ion Révolutionnaire.
●(1847) FVR 232. eunn dispac'her bennak evel Marat. ●371. ann dispac'her braz Karnot. ●(1867) FHB 138/267b. clevet dispac'herien o crial a enep cador Sant Per ? ●(1877) EKG I 43. ne c'houie ket oa dispac'herien er vro. ●(1877) BSA 299. D'ar mare-se e oa bet guerzet ar japel (1796), a jomas etre daouarn an dispac'herien betec ar bloas 1810. ●(1891) AGB 16. ann dispac'her Marat.
●(1909) NOAR 132. Truez ! Truez ! eme an dispac'her. ●(1925) FHAB Ebrel 152. Di e c'hellont en em jacha arôk an dispac'herien. ●(1926) FHAB C'hwevrer 56. an dispac'her rus Jeanbont-Saint-Andre. ●(1955) VBRU 36. An dispac’herien, ar c’hwiblerien a bep seurt ne vezent ket pell o kavout ibil da stouvañ an toull-se.
- dispac'herezhdispac'herezh
m.
(1) Agissements de fauteurs de troubles.
●(1911) BUAZperrot 99. great drouk d'ar relijion gant dispac'herez ar zaozon digristen. ●(1962) EGRH I 64. dispac’herezh m., tr. « agitation. »
(2) Action de, gratter, fouiller, disperser, etc.
●(1732) GReg 470a. L'action de gratter, tr. «dispac'hérez.»
●(1927) GERI.Ern 112. dispac'herez, tr. «action de fouiller, fourgonner, brouiller, mettre en désordre, écarter, disperser.»
- dispac'het
- dispac'hus