Recherche 'diwall...' : 7 mots trouvés
Page 1 : de diwall-1 (1) à diwallerez (7) :- diwall .1diwall .1
adj. À l'abri.
●(1949) LLMM 17/21. hag evel-se e vin diwall eus n'eus forzh peseurt kerseenn.
- diwall .2diwall .2
m. –où
(1) Garde, protection.
●(1847) FVR 30. A bep tu e klaskann ha diwall, ha skoazel. ●165. dindan diwal eur Zant pe eur Zantez bennak. ●(1872) ROU 86a. Nous en avons la garde, tr. «Ni on d-euz an diouall anezo.»
(2) Kemer e ziwalloù : prendre ses précautions.
●(1957) AMAH 115. Aliet e voen bet da gemer va diwalloù.
(3) Bezañ e(n) diwall : être à l'abri.
●(1867) LZBt Gouere 313. hag e oamp zo-kaeroc'h e-diwall enn hon c'hujadel.
(4) Bezañ en diwall ouzh ub. : être à l'abri de (l'attaque de) qqn.
●(1865) LZBt Gouere 5. o kredin e vijenn eno muioc'h enn diwall ouz enebourien ar fe.
(5) Bezañ war ziwall ub. : garder, surveiller qqn.
●(1872) ROU 86a. Il faut le garder continuellement, tr. «Dalc'h-mad e ranker beza var ziouall aneza.»
(6) War ziwall / àr an diwall : sur ses gardes.
●(1824) BAM 38. An deiz diveza (...) a so cuzet oc'h an dut, evit ma vint atau var zioual.
●(1974) YABA 07.09. E vamm Maïna, e oè ar en dihoall. ●14.09. Choch e vezè atao ar en dihouall.
►[form. comb.]
S3f àr he diwall
●(1928) DIHU 203/70. ha hi um laka ar hé dihoal.
P3 àr o diwall
●(1921) GRSA 239. soudarded roué Nohomberland ha ne oent ket ar ou dioal.
- diwall / diwallañ .3diwall / diwallañ .3
v.
I. V. intr.
(1) Faire attention, prendre garde.
●(1612) Cnf 6b. rac se diualhet pep vnan.
●(1856) VNA 119. prends garde, souris, tr. «Dihoal, logoden.» ●(1878) EKG II 105. Mez me, ho mestr, a rank sellet a-bell ha diouall a bep tu.
●(1908) PIGO II 182. a greiz ma huche d'imp diwall.
(2) Diwall ouzh udb. : prendre garde à, se garder de qqc.
●(1612) Cnf 42b. da dyuallaff ouz an trasé hon aduertis an Profoet royal.
●(1792) BD 1360. diuoallet bepret ous an dentation, tr. «Prenez toujours garde à la tentation.»
●(1825) COSp 299. hur brassa sourci durant hun buhé e zeli bout de zihoel doh-t'hou, hac é special doh er péhet marhuel. ●(1889) SFA 70. diouall a raint, a spered hag a gorf, ouz pep pec'hed. ●(18--) SAQ II 360. ni ziwallo ouz an afeil.
●(1907) AVKA 183. diwallet deus ar brasoni.
(3) Diwall rak : se garder de, du.
●(1894) BUZmornik 278. diouallit rak an dra-ze. ●587. Diouallit eta dreist peb tra rak ann ourgouill.
●(1903) MBJJ 343. dioall rakan. ●(1915) MMED 101. ha diouall a rit rak an daou bec'het-se da viana ?
(4) [devant un v.] Diwall a, da : se garder de.
●(1857) HTB 49. diwallet a goll kouraj. ●(1861) BELeu 75. dihoallamb ag hi hol. ●(1891) MAA 134. Diwallit avad da ober re a vrassouniou.
●(1900) MSJO 23. Diouallit da gemeret avi ous an dud pinvidik. ●(1902) MBKJ 103. Diouallomp da veza dievez, avelet. ●(1907) AVKA 26. Diwallet a walla hag a laerez. ●67. a vrema, diwall a bec'hi. ●254. diwallet a sponta, d'anoazi na zoken da gaout doan.
(5) Diwall udb. a-enep ub., ub. a-enep ub. =
●(1877) EKG I 188. d'hen diouall a enep livrasted kear.
●(1910) FHAB Here 307. mil c'hoari d'ezo diouall o douarou a enep o amezeien.
II. V. tr. d.
(1) Diwall ub. rak ub., udb. : précautionner qqn contre qqc.
●(1900)) MSJO 114. sant Joseph en doa diouallet anezho rag al laëron.
(2) Diwall ub., udb. diouzh, ouzh, , a udb. : garder qqn de qqc.
●(18--) SAQ I 217. Evit kaout eost mad en eur park, e ranker (…) he c'hoennat pa zeu ar mare hag hen diwall a zroug.
●(1900) MSJO 33. diouallet ac'hanon dious an afeil.
(3) Garder, surveiller.
●(1847) MDM 377. skrutatourien (...) evid diouall ar pod, e pehini e vez taolet ar billejou. ●(1867) FHB 139/280b. o tioual va chatal corn ! ●(1877) EKG I 291. Micher ar merc'hed eo aoza boued er gear, diouall ar vugale. ●(1889) ISV 483. ar gardou a zioualle an or bors.
●(1905) MPRL 2. O tiouall va banden zaout var ieod ho letounen. ●(1909) KTLR 202. eur plac'hik a ziwalle he denved. ●(1911) BUAZperrot 210. o tiouall an denved. ●432. He lez-vamm (…) her c'hase bemdez da ziouall al loened.
►[empl. avec la prép. «da»] Garder.
●(1862) JKS I (approbation). Bretoned ar brovins, lezet ganeomp da ziwall.
(4) Protéger, défendre.
●(1659) SCger 37b. defendre quelqu'vn, tr. «dihoall vre benac.»
●(1915) HBPR 175. Ar zoudardet a rankas diambroug anezhan da vond d'he di da chom, zoken, d'he ziwall. ●(1932) ALMA 108. Doue ra'z tiwallo, va mignoun !
(5) Diwall (evezh) ma, na : se garder de.
●(1824) BAM 187. diouallit na duac'h d'en em bompadal. ●(1847) MDM 243. E fin holl e ranker dioual evez mad na dafet da c'houlenn aviz-kusul amañ hag aount. ●(1862) JKS 80. diwallit na rafac'h hevelep tra. ●252. ho pezet sonj atao euz ann Aotrou Doue ha diwallit na rafac'h dael na klemm.
●(1907) AVKA 259. Diwallet (...) na gouefe an de se warnoc'h a grelz (lire : greiz) tôl.
(6) Nettoyer.
●(c.1718) CHal.ms i. eschardonner oter les chardons, tr. «diloscalein et a sarzeau dihoualein, nettat en doüar es en hoscal, dihoüasquelein.»
III. V. pron. réfl. En em ziwall.
(1) Prendre garde.
●(1878) EKG II 1. Dont a rejomp ive-ta enn dro dre an hent braz, oc'h en em ziouall evelato hag o sellet piz enn dro d'eomp.
(2) En em ziwall diouzh, ouzh : se protéger, se garantir (du froid, etc.).
●(1862) JKS 83. Ann hini n'en em ziwall ket dioc'h ar pec'hejou bihan. ●(1866) FHB 73/165a. Ret eo deomp eta en em zioual ountan [ar c'hlenved].
●(1906) KANngalon Mae 111. An iliz 'zo sarret kloz evit en em ziouall ouz ar riou. ●(1911) SKRS II 112. ma lakeas he boan divar neuze d'en em ziouall diouz he dech fall. ●(1963) LLMM 99/268. a rank klask en koulz hag en amzer an tu d' en em ziwall diouzh an Dispac'h.
(3) En em ziwall da (+ v.) : s'empêcher de.
●(1910) MAKE 64. bec'h d'ezan en em ziouall da c'hoarzin.
V. Interj. Attention !
●(1869) EGB 130. diwall ! tr. «gare !»
VI.
(1) Diwall al loar eus ar bleiz : voir loar.
(2) Lakaat dek da ziwall unan : voir dek.
- diwallañdiwallañ
voir diwall .3
- diwallchañsiñ
- diwallerdiwaller
m. –ion
(1) Pâtre, pasteur.
●(1859) MMN 139. an dioualleur denvet lojet en e gabanenn plous. ●(1860) BAL 205. ur c'heaz dioualler denved. ●(1866) HSH 27. ho tiouallerien dênved. ●(1883) IMP vii. un divoaller denved.
●(1925) FHAB Ebrel 128. dioualler-moc'h eus e vicher. ●(1955) STBJ 36. pôtr-saout, pe diwaller lôned-korn.
(2) Protecteur.
●(1912) MMPM 112. Ne velan en dro d'in na diwallerien na mistri ginet.
►[empl. comme épith.]
●(1903) MBJJ 201. An Tad dioaller.
(3) Gardien.
●(1939) RIBA 32. Hag en dioallour sellet dre dorikel en nor dâl.
(4) Gardien de prison.
●(1915) HBPR 116. En despet d'an diouallerien, ec'h esaont mond, er zal, dre an nor. ●(1924) FHAB Du 177. merc'h dioualler ho prizon. ●(1928) BFSA 21. n'en doa nemet komzou kasaüs ouz e ziwallerien.
- diwallerezdiwallerez
f. Gardienne (d'animaux).
●(1877) BSA 290. d'ar paour keaz diouallerez denved euz Domremi.