Devri

Recherche 'forn...' : 25 mots trouvés

Page 1 : de forn (1) à fornikater (25) :
  • Forn
    Forn

    n. de l. Ar Forn : Le Four (courant et phare).

    I. Ar Forn.

    (1877) EKG I 225. Ar c'habiten Jaouen a dle beza breman var dro ar Fourn. ●225-226. Ha dembrest goude, ar vagig vian a ruze var ar mor varzu ar Fourn.

    (1914) ARVG Mae 75. Re-vorennou, kas gante, a zo entre an ôd hag int : ar Forn, ar Fromveur, ar Raz.

    II. Proverbe.

    (2003) TRMOR 125. Pa vez an avel en he c'hornaouog / Pesked a-leizh er Vezhinog. ●note. « Ar Vezhinog est le nom d'une base de pêche au large du phare du Four, en face de Porspoder »

  • forn .1
    forn .1

    adj.

    (1) Cuit au four.

    (1922) FHAB Gwengolo 266. hervez madelez pe fallentez ar stripou hag ar fars-forn. ●(1924) DIHU 161/165. (Groe) Fars dorn, fars forn, fars sah, les trois espèces de far connues à Groix. ●(1941) FHAB Mae/Mezheven 49. eur pladad fars fourn. ●(1981) ANTR 29. Patatez dizeh, patatez plusk hag all pe patatez fourn.

    (2) Genoù forn : grand bouche.

    (18--) MILg 320. enn eur lakat neuze he c'hinou fourn a hed.

  • forn .2
    forn .2

    f. –ioù, ferniel, fernier

    I.

    (1) Four.

    (1499) Ca 86b. Forn. g. four. ●(c.1500) Cb 87a. Fornn. g. four. ●(1633) Nom 57a. Panis testaceus, artoptitius : tourteau, ou gasteau, pain cuit en four de terre : tourtel, pe gouastel, bara poazet è forn douar. ●134b. Furnus, clibanus : four : forn, fourn.

    (1659) SCger 59b. four, tr. «forn.» ●(c.1680) NG 1867. vr fourn goret. ●(1732) GReg 429b. Four, lieu ou cuire le pain, tr. «Fourn. p. fournyou. (ce mot est en tout Leon, & à la côte maritime de Van. Par tout ailleurs c'est : fôrn. p. fôrnyou.» ●Four à pain, tr. «Fourn vara. fôrn vara.» ●(1790) Ismar 230. Er-ré-zou chuget d'er fourn pé d'er velin.

    (1889) ISV 68. evel eur forn c'horet.

    (1907) FHAB Gouere 135. ferniel evit poazat ho friach. ●(1915) HBPR 166. toullou great var vaout evel ferniel. ●(1929) MKRN 98. ar fler a ta eus ar forn vras, tr. «l'odeur nauséabonde qui sortait du grand four.» ●(1973) LBFR 64. fars er vouarn.

    (2) Four de goémonier.

    (1960) GOGO 216. (Kerlouan, Brignogan) Le four, furn, ar vurn (forn ar forn) sert à brûler sur place le goémon destiné à la fabrication de l'iode.

    II. fam.

    (1) Bouche.

    (1924) LZBt Mezheven 35-36. pep hini a dap gant e vizied tammou yod (...) hag a gas an tammou-ze d'ar forn elec'h ma vent malet gant dent gwen ha yac'h tre. ●(1964) LLMM 107/421. dalc'hmat goret e forn.

    (2) Serriñ e forn : se taire.

    (1935) ANTO 160. a-boan ma oa d'ezi beza serret he fourn. ●(1947) YNVL 68. mont da lakaat hemañ da sarriñ e forn.

    III. (géographie) Intérieur de cratère.

    (1903) MBJJ 52. Forn heman, herve kreden ar baganed, a dalvee da govel da Vulkan. ●53. forn ar Stromboli (...) Heman eo tu toull-diskarg an mene-tan (...) tizout a ra bete geno ar forn.

    IV.

    (1) Bezañ tomm ar forn gant ub. : être ivre.

    (1878) EKG II 143 (L) L. Inisan. Er c'hiz-se e veze atao tomm ar fourn gant-ho hag e choment hanter-vezo.

    (2) Bezañ goret e forn : être ivre.

    (1964) LLMM 107/421 (T) J. Konan. Mannous e vouezhig-plac'h ha dalc'hmat goret e forn, ez eo dleet dit paeañ pep a vannac'h dimp holl.

    (3) Gorañ e forn : boire de l’alcool fort.

    (1939) RIBA 106 (G) Ian-Mari Heneu. gorein ou forn get hé « lagout ».

    (4) Teñval evel en ur forn : très sombre.

    (1889) ISV 376 (L) G. Morvan. Tenval oa evel en eur forn; ar pez a blije din avoalc'h.

    (1911) DIHU 72/267 (G) G. er Born. Tioél é en noz hinoah, èl ur forn.

    (5) Dont da boazhat da forn ub. : être convaincu par qqn, suivre son raisonnement.

    (1908) PIGO ii 33 (T) E. ar Moal. Koulskoude, mam a oa laouen bras o welet e oan deut da boac'hat d'he forn. ●(1935) BREI 425/1d. Ha kouslskoude, eur pennad so, ez eus c’hoant da rei da gredi o deus ar gomunisted laket dour en o gwin. Tud a urz a lavar, hiniennou : «Dont a refont da boac’hat d’hon forn… Terri a rei d’eze… Tremen a re d’eze…» ●(1942) VALLsup 2. Vous m'accorderez cela (dans une discussion), tr. F. Vallée «Dont a rit d'am fourn da boaza fam.» ●39. Être convaincu par qqn, se rendre à ses raisons, tr. «mont da boaza d'e forn fam.»

    (6) Mont da boazañ en hevelep forn : s’entendre, être d’accord.

    (1942) VALLsup 65. S'entendre, être d'accord, tr. F. Vallée «mont da boaza er memes fo(u)rn popul.»

    (7) Bezañ ar forn o c'horiñ : les choses sont en préparation.

    (1910) MBJL 159 (T) L. Le Clerc. Pac'h ouzer pesort kriadenno a deuio gante bremazonn, e c'heller laret eman ar forn o c'hori.

    (8) Ken bras ha forn Karaez : très grande (bouche).

    (1982) PBLS 570 (Ku) Langoned. Ur beg ken bras ha forn Karaes, tr. J.-Y. Plourin «(ouvrir) une bouche aussi grande que le four de Carhaix.»

    (9) Ken bras evel / Kement ha forn ar raz e Montroulez : très grand (en parlant de la bouche).

    (1889) CDB 174. Kement eo geno ma mestrez / 'Vel forn ar ra en Montroulez.

    (1962) TDBP Ia 41 (T). Te eo ken braz da henou 'vel forn-ar-raz e Montroulez, tr. J. Gros «ta bouche est aussi grande que le four-à-chaux à Morlaix.» ●(1994) HYZH 197-198/61. homañ 'zo ken bras he genoù evel (= ha) forn ar raz e Montroulez.

    (10) Bras evel forn-bastezioù Pontrev : très grand (en parlant de la bouche).

    (1970) TDBP I 41. Te eo ken braz da henou 'vel forn-basteziou Pontreñv (Lg).

    (11) Digeriñ evel dor ur forn : ouvrir largement, en grand.

    (1874) FHB 481/87b (L) *Dom Lan. He varc'h a zigore he fronellou evel dor eur fourn.

    (12) Digor evel ur forn-raz : grand ouvert.

    (1955) VBRU 125 (T) *Jarl Priel. Anzav a rin e vanis gant va genou digor evel ur forn-raz. ●(1957) AMAH 155 (T) *Jarl Priel. Menel a ris gant va genou digor evel ur forn-raz ar wech kentañ ma welis va c'hanfard o vont en gouez.

    (13) Bezañ bet maget/desavet en ur forn :

    (1900) KRL 21 (Ku-Sant Trifin). En eur forn ema bet maget (pe disavet), tr. «Se dit de quelqu'un qui ne connaît pas les bienséances,... qui n'a rien vu, qui est par trop simple.»

    (14) Derc'hel forn : fumer (du tabac).

    (1877) FHB (3e série) 13/97b *Mik an Dourdu. Varlerc'h an tam e man ar c'hiz da ober eur c'horniad. Mari a zalc'he fourn. Clouarik ne oue ket gourd da zigeri he liassen.

    (15) Bezañ tomm evel ur forn/tomm-forn : être très chaud.

    (1936) BREI 441/4b (T). Leun-chouk ha tomm-forn. ●(1957) AMAH 84 (T) *Jarl Priel. An avel siroko ken tomm hag ur forn.

    (16) Bezañ ruz evel ur forn : être très rouge.

    (1935) BREI 396/2a (T). E zremm a veze ru-forn.

    (17) Gervel toaz d'ar forn : voir toaz.

    (18) Krial toaz d'ar forn : voir toaz.

    (19) Kouchañ toaz en e forn : voir toaz.

    (20) Mont e-barzh evel toaz er forn : voir toaz.

    (21) Kras evel dorn ur forn : voir dor.

    (22) Bout an alc'hwez forn gantañ : voir alc'hwez.

    (23) Krazañ e gerc'h en e forn : voir kerc'h.

    (24) Tommañ e gerc'h en e forn : voir kerc'h.

    (25) Difoeltrañ an ti d'ober ar forn : voir ti.

    (26) Bezañ bet e dorzh vara er penn pellañ eus ar forn : voir torzh.

  • forn-dalc'h
    forn-dalc'h

    f. fornioù-dalc'h Four banal.

    (1791) GErard B-29. délivrez-nous de la féodalité, des fours et moulins banaux, tr. «dilivrit ac'hanomp eus ar feodalc'h, eus ar fourniou ha milinou-dalc'h

  • forn-dan
    forn-dan

    f. =

    (1913) AVIE 111. hag ou hasou d'er forn-dan.

  • forn-deol
    forn-deol

    f. Four à briques.

    (1876) TDE.BF 213b. Fourn-deol, s. f., tr. «Four à briques, à tuiles.»

  • forn-raz
    forn-raz

    f. Four à chaux.

    (1732) GReg 158a. Chaffour, four à chaux, tr. «Fourn-raz. p. fournyou-raz

    (1866) SEV 88-89. mestr eur fourn raz. ●(1872) ROU 59. Forn raz, tr. «four à chaux (calcaria).»

  • forn-red
    forn-red

    f. Four libre.

    (1732) GReg 429b. Four libre, ou va cuire qui veut, tr. «Fourn-red. p. fournyou-red

    (1857) CBF 71. Abarz kas ann toaz d'ann ti-forn-red, pe d'ar forn-voutin, tr. «Avant de porter la pâte au four banal ou au four commun.»

  • forn-vanal
    forn-vanal

    f. Four commun.

    (1659) SCger 59b. four commun, tr. «forn banal

  • forn-voutin
    forn-voutin

    f. Four banal.

    (1659) SCger 59b. four commun, tr. «forn boutin.» ●(1732) GReg 185a. Four commun, tr. «Fourn boutin

    (1857) CBF 71. Abarz kas ann toaz d'ann ti-forn-red, pe d'ar forn-voutin, tr. «Avant de porter la pâte au four banal ou au four commun.»

  • forn-wir
    forn-wir

    f. Four commun.

    (1659) SCger 59b. four commun, tr. «forn guir

  • fornad
    fornad

    voir forniad

  • fornell
    fornell

    f. –où

    (1) Fourneau.

    (1790) MG 73. A pe ne gavét quet a dan ér fournèll.

    (2) sens fig. Foyer.

    (1856) VNA 235. la laine qui n'est pas tenue proprement est un foyer de maladie, tr. «gluan ne zalhér quet neèt ha prop e zou ur fournel a glinhuédeu.»

  • forner
    forner

    voir fornier

  • fornerez
    fornerez

    voir fornierez

  • fornez
    fornez

    f. –ioù

    I.

    (1) Fournaise.

    (1499) Ca 74a. [efornaff] vide in fornaes. ●86b. Fornes. g. fornaise. l. hec fornix / cis. ●(1633) Nom 134b. Fornax : fornaise : fournes.

    (1659) SCger 59a. fornaise, tr. «fournes.» ●59b. fornaise, tr. «fornés.» ●(1732) GReg 431a. Fournaise, tr. «Fournès. p. fournèsyou. fôrnès. p. fôrnèsyou.» ●(1792) HS 194. hac ar hou saüe-sonn, int e hum laquass de bourménn dré er fournéze.

    (1907) BSPD II 267. én ur fournéz ru poeh.

    (2) Foyer de forge.

    (c.1680) NG 895. houarn er fornais ruiet guet meguinieu, tr. « Like iron in the furnace blown red with bellows. » ●(1732) GReg 431a. Fourneau de forges, tr. «Fournès. p. fournèsyou. fôrnès. p. fôrnèsyou

    (1866) SEV 119. evel ann houarn ruz a ve e fournez eur c'hovel.

    II. Bezañ an tan er fornez : voir tan.

  • fornezad
    fornezad

    f. –où Fournaise.

    (1557) B I 356. en creis an tan / En un fournaesat gant Satan, tr. «au milieu du feu, dans la même fournaise que Satan.»

  • forniad / fornad
    forniad / fornad

    f. –où

    I.

    (1) Fournée.

    (1659) SCger 59b. fournée, tr. «fornat.» ●(1732) GReg 431a-b. Fournée, tr. «Fournad. p. fournajou. fôrnad. p. fôrnadou. fôrnyad. p. fôrnyadou.» ●431b. Une fournée de pain, tr. «Ur fournad bara.»

    (1869) FHB 227/143b. eur forniad vara.

    (1907) VBFV.fb 45b. fournée, tr. «forniad, m. (pl. eu).» ●(1923) KNOL 298. laerez ar forniad vara.

    ►sans compl.

    (1878) SVE 112 §765. eur fourniad poaz.

    (1924) FHAB Eost 316. Evit lakaat e fourniad, ar poder a ya er fourn hag eno e krog da renka ha da vernia e bodou.

    (2) De quoi faire une fournée.

    (1924) FHAB Eost 316. Pa vez fourniad awalc'h e vezont livet hag e vezont poazet [ar podou].

    II. par ext.

    (1) La pâte, le pain avant d'être enfournée.

    (1942) DHKN 286. ur voéz é kampen hé forniad.

    (2) Fabrication, cuisson de pain.

    (1910) DIHU 64/146. Pe vé bugad ha forniad.

    (3) Ober forniad : cuire du pain.

    (1697) CN 7. ha pa faut ober forniat, tr. «Et quand il veut faire une fournée (de pain).» ●(1787) BI 156. obér fourniat peb sadourn.

    (1839) BSI 111. ober forniat peb sadorn.

    III. sens fig. Fournée (de gens).

    (1910) MBJL 50. kentan forniad katolik, koulz laret, a deu e-mêz eus an Iliz anglikan.

  • forniañ
    forniañ

    v. tr. d. Enfourner.

    (1732) GReg 344a. Enfourner, tr. «fornya. pr. fornyet

    (1926) FHAB Mezheven 211. abenn eun eur goude ma vez bet fourniet e vez poazet ar gouign ! ●(1985) AMRZ 102. o weled fornia an torziou bara.

  • fornier / forner
    fornier / forner

    m. –ion

    (1) Fournier en charge de la cuisson du pain, boulanger.

    (1464) Cms (d’après GMB 242). fornnier, fournier. ●(1499) Ca 86b. Fornier. g. idem.

    (1659) SCger 59b. fournier, tr. «forner.» ●(1732) GReg 431b. Fournier, tr. «Fourner. p. fournéryen. fôrner. p. yen. fôrnyer. p. yen.» ●(17--) ST 452. Me zo eur fornier simpl euz a vourk Pluzunet, tr. «je ne suis qu'un simple fournier du bourg de Pluzunet.»

    (1839) BESquil 415. aveit gout guet er fournour hac ean en doé groeit peb tra èl ma fauté. ●(1857) CBF 71. kerz da c'houlen digant ar fornier ha goret mad eo he forn, tr. «va demander au fournier si son four est bien chauffé.»

    (1964) BAHE 38/35. Ar fornerion a brize ar balan d'ober gor.

    (2) Fornier raz : fournier de four à chaux.

    (1925) BUAZmadeg 431. Kea breman da gaout ar fournerien raz.

  • fornierez / fornerez
    fornierez / fornerez

    f. –ed Fournière en charge de la cuisson du pain, boulangère.

    (c.1500) Cb 87a. [fornier] Jtem hec clibanaria / e. g. forniere. b. fornieres. ●Jtem hec furnaria / e. g. fournieresse. b. fornieres.

    (1732) GReg 431b. Fourniere, tr. «Fournerès. p. fourneresed. fornyerès. p. fornyeresed

    (1970) GSBG 192. (Groe) fornourez (f.) pl. fornourezed, tr. «femme s'occupant du four qui servait à tout le village à cuire le pain.» ●(1974) TDBP III 206. N’am-eus ket bet ar bouezadenn digand ar fornierez, tr. « je n’ai pas reçu la pesée de la boulangère (la boulangère ne m’a pas donné la pesée) »

  • forniez
    forniez

    f. Fournaise.

    (18--) SAQ II 394. taolet e forniez an deuzerez.

    (1906) KANngalon Kerzu 280. evel eur fourniez tan guest da domma an oll dud. ●(1907) KANngalon C'hwevrer 332. Kalon Jezuz, fourniez a garantez. ●(1907) KANngalon Du 539. fourniez ar purkator.

  • fornigell
    fornigell

    f. –où

    (1) Fourneau.

    (1934) BRUS 241. Un fourneau, tr. «ur fornigel –leu, f.»

    (2) Coin du foyer.

    (1732) GReg 431a. Fourneau dans la cheminée, ou mettre la cendre chaude, & la nuit le reste du feu, tr. «fôrniguell. p. fôrniguellou

    (1908) PIGO II 18. mouezig eur skrilh o kanan dibreder e-unanik penn en korn ar fornigell.

    (3) Creuset.

    (1732) GReg 431a. Fourneau, sorte de petit four, ou l'on fait du feu de charbon, tr. «fôrniguell. p. fôrniguellou

    (1878) BAY 14. fournigel, tr. «creuset.»

    (4)

    (1963) LLMM 99/262. hag aner e veze d’an douraerien loeniñ evit stourm ouzh ar fornigell ifern-se.

  • fornikasion
    fornikasion

    f. Fornication.

    (1464) Cms (d’après GMB 242). Fornicacion, fornication. ●(1499) Ca 86b. Fornication. g. idem. ●(1612) Cnf 39. Caffout da ober gant guisty, ha pautreset fall ha publicq so pechet maruel hanuet fornication.

  • fornikater
    fornikater

    m. –ion Fornicateur.

    (c.1500) Cb 87b. g. celuy qui fait fornication. bri. fornicateur.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...