Recherche '"gourc'he"...' : 15 mots trouvés
Page 1 : de gourc_he (1) à gourcheotenn (15) :- gourc'he
- gourc'heañ
- gourc'heekgourc'heek
adj. Ladre.
●(1499) Ca 98b. Gourhe. g. mesellerie de pourceaux. l. hec lunies / ei. vnn luniosus / a / um. b. gourheec.
- gourc'heet
- gourc'hemenn .1gourc'hemenn .1
m./f. –où
I.
A.
(1) Commandement.
●(1464) Cms (d’après GMB 284). gourchement, commandement. ●(1499) Ca 40b. Comande. vide in gourchemenn. ●(1612) Cnf 33a. Nep na obeis de tat, ha dé mam, ha do gourchemennou.
●(1659) SCger 151b. gourc'hemen, tr. «commandement.» ●(1790) MG 233. Chom a ra hoah dihue a hourhæmeneu Doué. ●246. er ourhæmèn-ze.
●(1849) LLB 1070. revé gourhemen Doué. ●(1856) VNA 159. observer les Commandements de Dieu, tr. «mirèt Gourhemeneu Doué.»
●(1924) BILZbubr 38/841. a-enep urz ha gourc'hemenn e vamm.
(2) Terriñ ur gourc'hemenn : enfreindre un ordre, un commandement.
●(1650) Nlou 498. Maz torras gourchemen, doue'en tat, tr. «car elle viola le commandement de Dieu le père.»
●(c.1680) NG 1468. terin gourhemeneu Doué.
●(1849) LLB 29. Rak me heus, e mé Doué, toret men gourhemen.
●(1907) AVKA 78. Neb a dorro (…) an hini distera deus ar gourc'hemeno.
(3) Mirout gourc'hemennoù ub. : observer les commandements de qqn.
●(1911) BUAZperrot 467. An neb am c'har a vir va gourc'hemennou
(4) War c'hourc'hemenn ub. : sur ordre, sur commandement.
●(1911) BUAZperrot 135. Eucher, var gourc'hemen, a zizroas d'e vro. ●839. var gourc'hemenn Elias.
(5) Kas ur gourc’hemenn : lancer un ordre.
●(1916) KANNlandunvez 63/457. Goal c’hlazet, d’an 23 Gouere 1916, en eur gas eur gourc’hemenn, en deus en em ruzet var zaou c’hant metr.
B. Religion.
(1) Gourc’hemennoù ar reizh / An dek gourc’hemenn ar reizh : les (dix) commandements de la loi.
●(c.1500) Cb 57a. g. cest le liure ou sont les dix commandementz de la loy. b. en leff maz edy dec gourchement an reiz. ●(1575) M 664. Da teriff en bet man, gourchemennou an Rez, tr. «A violer en ce monde les commandements de la Loi.» ●(1612) Cnf 33b. an articlou an feiz, hac dec gourchemen an reiz.
(2) Dek gourc’hemenn Doue : les dix commendements. cf. Gourc’hemennoù ar reizh.
●(1576) H 53. An dec Gourchemenn a doue en Brezonec, tr. « The ten Commandments of God in Breton. »
(3) Gourc’hemennoù an Iliz : les commendements de l’Église.
●(1576) H 53. Gourchemennou hon mam an Ilys.
II. [au plur.]
A.
(1) Compliments.
●(1641) Missirien 1. Ma gourhemennou dam moezrep Louisa.
●(1732) GReg 188a. Compliments, civilité de parole, ou d'action, tr. «Gourc'hemenn. p. gourc'hemennou.»
(2) Ober gourc'hemennoù ub. da ub. : faire ses compliments à qqn.
●(1732) GReg 188a. Faites-lui mes compliments, tr. «Grit va gourc'hemennou dezâ, ou, dezi.»
●(1834) SIM 121. Arça, pa veli da dad, na vanq qet da ober va gourc'hemennou dezàn. ●(1857) CBF 40. Grit va gourc'hemennou d'ho tad, tr. «Faites mes compliments à votre père.» ●(1878) EKG II 86. Grit d'ezho va gourc'hemennou.
●(1903) MBJJ 56. dilezet gante o labour dre m'o deuz c'hoant d'ober d'imp o gourchemenno. ●(1910) MBJL 103. hag he deus laret d'in ober d'ac'h he gourchemenno.
(3) Kaout gourc’hemennoù eus : recevoir des compliments de.
●(1834-1840) BBZcarn I 118a. bonjour d’or hu, den yaouank, heurvat dorch a laran / a gourchemenou peus demeus o mestres, tr. « Bonjour à vous, jeune homme, je vous souhaite le bonjour / Vous avez les compliments de votre maîtresse ».
(4) [au plur. ; par antiph.] Gourc'hemennoù brav : insultes.
●(1909) KTLR 34. Hag ho daou e kozeent, kewred, d'ober gourc'hennou brao an eil d'egile.
B. Terme de formule de politesse.
(1) Reiñ e c'hourc'hemennoù da ub. : faire ses compliments à qqn.
●(1856) VNA 97. Je vous prie de leur faire mes compliments, tr. «Mé hou péd de rein men gourhemeneu dehai.»
(2) Gourc'hemennoù a gengañv : condoléances.
●(1915) KZVr 118 - 06/06/15. Hon gourc'hemennou a genganv a gasomp da dud an aotrou Pennhoat. ●(1929) DIHU 211/207. dégemér hur guellan gourhemenneu a genganv. ●(1943) DIHU 384/276. Dehon ha dé hoér é kasamb hor gourhemenneu a genganveu. ●(1935) BREI 402/4b. hon gourc'hemennou kalonek a genganv kristen.
(3) Gourc'hemennoù a zoujañs : sentiments respectueux.
●(1910) MBJL 102. e felle d'in kinnig d'ean ma gourc'hemenno a zoujans.
- gourc'hemenn / gourc'hemennañ .2gourc'hemenn / gourc'hemennañ .2
v.
I. V. tr.
A. V. tr. d.
(1) Commander, ordonner.
●(1464) Cms (d’après GMB 114). gourchemen. ●(1499) Ca 75a. Empalazr hac empalazres in gourchemenn sunt. ●98a. Gourchemenn. g. commander. ●(1576) Cath p. 16. an tirant carguet a furor agourchemenas ez vihe diuisquet ha gand scourgezou fouetet, tr. «le tyrant plein de fureur ordonna qu'elle fût dépouillée de ses vêtements et fouéttée de verges.» ●22. maz gourhemenas ez vihe punisset ha tourmantet an goardou, tr. «il ordonna qu'on punît et qu'on tourmentât les gardes.» ●30. hac ez gourhemenas ez vihe dipenet, tr. «et il commanda qu'elle fût décapitée.» ●(1612) Cnf 49b. Pechiff à gra maruelamant an heny pe-heny à gra heuelep domaigiou, à gourchemen ho ober.
●(1659) SCger 151b. gourc'hemenn, tr. «commander.» ●(1732) GReg 183a. Commander, ordonner, tr. «Gourc'hemenn. pr. gourc'hemennet.» ●214b. La correction fraternelle est commandée par l'Evangile, tr. «an avyel vénniguet a c'hourc'hémenn deomp courrigea hon hentez gant carantez vras, èntre Douë ha ny.»
►absol.
●(1557) B I 158. Me ya oarse hep dale quet, / Eualhenn pan gourchemenet, tr. «Sur ce, je vais sans délai, puisque vous l'ordonnez ainsi.»
(2) Recommander.
●(1911) BUAZperrot 287. Va Doue, etre ho taouarn e c'hourchemennan va ene.
(3) (grammaire) Doare-gourc'hemenn : impératif.
●(1944) GWAL 163/175. Koulskoude e klevet ober gant «stronka» ha «gleuri» en doare-gourc'hemenn.
B. V. tr. i. Gourc'hemenn war ub. : commander qqn.
●(1939) MGGD 27. ar c'habiten a c'hourc'hemenne war ar c'hedourien.
II. V. pron. réfl.
(1) En em c'hourc'hemenn da : se recommander à.
●(1728) Resurrection 640. Goude enem gourchemen desan ha de guir tat.
●(1838) OVD 268. A pe santehet enta un taul néhance benac, hum hourheménet de Zoué.
(2) En em c'hourc'hemenn ouzh : se recommander à.
●(1659) SCger 102a. se recommander, tr. «en em gourc'hemen ouz.»
- gourc'hemennañgourc'hemennañ
voir gourc'hemenn .2
- gourc'hemennaouiñgourc'hemennaouiñ
v. intr. Complimenter.
●(1979) BRUDn 28/17. a lakfe va hamaradezed da grevi gand ar warizi hag ar vestrez d’am gourhem[e]nnaoui ?
- gourc'hemennapl
- gourc'hemenner
- gourc'hemennerezgourc'hemennerez
f. –ed Celle qui commande.
●(c.1500) Cb 98b. [gourchemenn] Jtem imperatrix / cis. g. commenderesse / empereuse. b. gourchemennerez / pe empalazreres.
- gourc'hemennet
- gourc'hemennidigezhgourc'hemennidigezh
f. Commandement.
●(c.1500) Cb 98a. [gourchemenn] Jtem hec inditio / nis. g. indition / annunciation / ou dit. b. gourchemennidiguez.
- gourc'hemennusgourc'hemennus
adj. De recommandation, qui recommande.
●(c.1500) Cb 98a. [gourchemenn] vnde commendaticius. g. commendatif. b. gourchemennus.
- gourc'heotenngourc'heotenn
voir aourc'heotenn