Devri

Recherche 'gwel...' : 96 mots trouvés

Page 1 : de gwel (1) à gwelet-2 (50) :
  • gwel
    gwel

    m., adv. & prép.

    I. M.

    A. (domaine de la vision)

    (1) Vue (de qqc.).

    (c.1500) Cb 102a. [guelet] Jtem hic visus / sus / ui. g. regard. b. guel.

    (1727) HB 171. Ar guel eus va phec'hejou. ●(1732) GReg 957b. Veue, ou vûe la faculté de voir, tr. «ar güell. Van[netois] er güel

    (1849) LLB 1360-1361. Er guél ag er mameu e zariw ou goehiad. ●1711. Dalhet guél ar nehai. ●(1852) MML 6. mar deu ar oel deus hon fec'hejo d'hon spouronnin. ●(1877) EKG I 48. ar guel euz a gement-all a grizder ! ●(1889) ISV 112. ar guel anezho.

    (1903) MBJJ 33. koulskoude 'vefomp pell hep koll an douar a wel.

    (2) Na gaout pe wel war udb. : n'avoir rien à voir, à dire sur qqc., ne pas être concerné.

    (1869) SAG 192-193. Evit ar c'horf, an diaoul ne hell ober droug ebet dezhan, abalamour, eme-ven, eur speret ne deuz pe-vell var eur c'horf. ●(1877) EKG I 10. var he garg a eskop, tud ar bed-man n'o doa pe vel.

    (3) Apparence.

    (1872) ROU 74. Elle paie moins d'apparence, de mine, tr. «nebeutoc'h a vel e d-euz.»

    (4) Vue, vision (sens).

    (1727) HB 155. Ar pemp skiant natural eo / ar c'huez, ar vlas, ar guel ar c'hleo, / An touich pe an atouchamant.

    (1854) PSA I 11. ha dré ne hellant quet, guet ur gùél bèr avel ou dès, difforh nitra.

    (5) N'eus ket a wel dezhañ : on ne peut le voir.

    (1982) LIMO 23 juillet. Ne oe ket a wel dehon, tr. «invisible.»

    (6) Koll (ar) gwel : perdre de vue.

    (1849) LLB 646. Hemb kol guel ag en aud.

    (1906-1907) EVENnot 15. (Landreger) En dro-gorn aze em euz kollet ar well anean, tr. « je l'ai perdu de vue.»

    (7) Ober ur gwel da : rendre une visite à, jeter un coup coup d'œil à.

    (1889) ISV 455. Pa gave he dro ez ea da ober eur guel d'an tenzor-ze.

    (1933) DIHU 261/226. Guél, tr. «(s. m.) visite.» ●Éh an d'obér ur guél d'em fradeuiér.

    B. (agriculture) Fil (d'une faux).

    (1931) VALL 77b. Fil d'une faux, tr. «gwel, V[annetais] gwil m. (comme dremm).»

    II. Loc. adv.

    (1) Diouzh, evit ur gwel : au premier aspect, en apparence.

    (1869) HTC 86. den a zoare evit eur guel, mes bugel dinatur. ●(1879) BMN 243. Great a zanvez groz, poud ha bian a spered, evit eur guel, ne ouie netra nemet cass an alar.

    (1907) BSPD II 78. eit en eil guel. ●(1911) SKRS II 43. en eun ti disterik avoalc'h evit eur guel. ●(1941) FHAB Du/Kerzu 93. ar c'horfou maro ha n'int, diouz eur gwel, nemet breinadurez euzus.

    (2) Hervez ar gwel : en apparence.

    (1907) VROJ Even 52. ne vanke netra d'o eürusted, hervez ar gwel da viana.

    (3) Evit ar c'hentañ gwel =

    (18--) SAQ I 123. mar teu, evit ar c'henta guel, an holl d'en em fazia.

    (4) War-wel : en vue.

    (1939) MGGD 11. e-lec'h ne oa kristen ebet war wel.

    (5) Na war wel : ni à approcher.

    (1939) MGGD 53. ne gav gwaz ebet par d'ezi na war wel zoken.

    (6) A-hed-gwel : aussi loin que la vue porte.

    (1909) BROU 230. (Eusa) à perte de vue. A Ouessant : Koll-gwel. S'il s'agit d'en-deçà : A-hed-gwel, ou a hed wel, aussi loin qu'on peut voir.

    (7) Mont koll-gwel : aller à la perte de vue.

    (1909) BROU 215. (Eusa) Ar bagou a zo eat koll-gwel, tr. «les bateaux sont allés à perte de vue. Le deuxième élément est accentué.» ●230. à perte de vue. A Ouessant : Koll-gwel.

    (8) War-hed-gwel : à portée de vue.

    (17--) EN 1460. mes voar red guel dean, tr. «mais pour ne pas le perdre de vue.» ●2608. bepred voair red guel evit o protegin, tr. «toujours à portée de vue pour vous protéger.»

    (1924) FHAB C'hwevrer 43. hag a lak anezan war hed gwel d'an den.

    (9) Diwar wel : hors de vue.

    (1964) ABRO 136. ha, nebeud war-lerc'h, e oant aet diwar wel.

    III. Loc. prép.

    (1) War-wel ouzh : en vue de.

    (1902) PIGO I 9. Pipi ha Yan a arruaz war wel euz ar C'Hastel.

    (2) Er gwel da : dans le but de.

    (1911) RIBR 49. Ar plac'h yaouank a zizavas d'ezan e benn er gwel d'hen diboania eun tamm bennak.

    (3) Er gwel a, eus : dans la perspective de.

    (1866) FHB 56/30b. Er guel eus ar barados. ●(1877) EKG I 238. ec'h en em garet er guel a Zoue. ●(1878) EKG II 141. Ar pez am boa great a ioa, er guel a Zoue. ●(1888) SAQ I 35. red karet an nesa er guel a Zoue.

    (4) Er gwel a : à la vue de.

    (1953) BLBR 57/1. ar c'henteliou kaer a gavent er gwel anezi [ar groaz].

  • gweladeg
    gweladeg

    f. –où

    (1) Visite en vue de mariage.

    (1922) BUBR 20/262. eiz dervez araok kimiadi diouti oa bet ar weladeg ha pell zo e vijemp bet dimezet panefe ar brezel-man.

    (2) (domaine militaire) Revue de troupes.

    (1931) VALL 659b. Revue ; de troupes, tr. «gweladeg

  • gweladell
    gweladell

    voir gweledell

  • gweladenn
    gweladenn

    f. –

    (1) Visite.

    (1903) MBJJ 121. Achu ganin gweladen ar Be Sakr. ●319. ar weladen a reaz aman an Itron Varia d'he c'hinitervez. ●(1911) BUAZperrot 111. Er pemzeg gweladen-ze, Mamm Doue a lavaras da Vernadetta : (…). ●885. Gweladen ar bastored. ●(1931) VALL 786a. Visite, tr. «gweladenn f.» ●(1947) YNVL 85. A ! Ur weladenn all ?... Kato, it da zigeriñ !...

    (2) Vision.

    (1879) MGZ 138. na lezint ket enoud mean var vean, o veza ma n'hec'h euz ket anavezet an amzer ouz ar veladen ec'h euz bet.

    (1921) GRSA 317. Poéniet bras é bet spered Gaanor d'é uéladen. ●(1931) VALL 785b. Vision, action de voir, ce que l'on voit dans un cas déterminé, tr. «gweladenn f.»

    (3) Revue.

    (1838-1866) PRO.tj 193. Peb konsailler, en gweleden, a boagn gant e voutou berr.

    (4) Ober ur weladenn / ober gweladenn (da ub., d’ul lec’h bnk) : visiter qqn, un lieu.

    (1847) FVR 171. ober gwelladen d’ar Sakramant.

    (1912) BUAZpermoal 928. en eur ober gweladenn d’e vignoned. ●(1926) FHAB Here 394. N’heller ket mont kwit hep ober eur weladenn da vaner Kerlouaneg. ●(1927) FHAB Gouere 141. Ne oant ket kroget mat gant o labour, pa teuas ar mestr d’ober gweladenn d’ezo.

    (5) special. Ober gweladenn : faire la visite aux parents de la jeune fille en vue du mariage.

    (1974) TDBP III 205. E dud eñ a oa deut d’ober gweladenn, tr. « ses parents (à lui) étaient venus faire une visite (aux parents de la jeune fille en vue des fiançailles) »

    (6) spécial. Entrevue de mariage.

    (1732) GReg 355b. Entrevûë des parens, & des deux parties pour un mariage, tr. «guëlladenn. p. guëlladennou

    (1857) CBF 46. Chetu a-hont tud ar weladen, tr. «Voyez là-bas les gens de l'entrevue du mariage.» ●(1876) TDE.BF 264a. Gweladenn, s. f., tr. «Entrevue pour mariage.»

    (1906) CDFi octobre (d'après KBSA 124). A-raok an eured, greomp fest ar weladenn.

  • gweladenner
    gweladenner

    m. –ion Visiteur.

    (1931) VALL 786a. Visiteur, tr. «gweladenner, gweladennour.» ●(1958) BAHE 17/14. Pediñ a reas e weladennerion da chom gantañ da zebriñ.

  • gweladenniñ / gweladennañ
    gweladenniñ / gweladennañ

    v. tr. d. Visiter.

    (1927) GERI.Ern 11. gweladenni, tr. «visiter.» ●(1931) VALL 786a. Visiter, tr. «gweladenni, gweladenna

  • gweladur
    gweladur

    m. –ioù Vision, perception.

    (1732) GReg 963b. Vision, l'action de voir, tr. «ar güelladur

    (1931) VALL 785b. Vision, action de voir, ce que l'on voit dans un cas déterminé, tr. «gweladur m.»

  • gweladurezh
    gweladurezh

    f. –ioù Vision surnaturelle.

    (1732) GReg 963b. Vision, apparition, tr. «Güelladurez. p. güelladurezou

    (1867) BUE 113. mes gweladurez ha sklerijen a varvaz raktal.

  • gwelaj .1
    gwelaj .1

    m. Enclumette et marteau de moissonneur.

    (1744) L'Arm 154a. L'enclume & le marteau ensemble, tr. «Guillage. m. [ne mouillez point les ll].»

  • gwelaj .2
    gwelaj .2

    voir gwalaz

  • gwelapl
    gwelapl

    adj. Visible.

    (1874) POG 61. anavezoud Doue enn eur stumm gweliab.

    (1909) LZBt Du 22. Adaleg brema eo gwelabl ar pez a c'hoarveo enn amzer da dont. ●(1913) LZBt Gwengolo 17. ha gwelabl eo e c'houveont pegen braz graso a ra an Aotro Doue d'ezho. ●(1914) LZBt Du 16. Pariz n'eo ken gwelabl. ●(1933) ALBR 32. ar peul elec'h ma vo staget ar verzerez da zêvi, gwelabl d'an holl. ●(1974) TDBP III 202. An traou-ze n’int ket gwelabl, tr. « ces choses-là ne sont pas visibles »

  • gwelat / gweliñ
    gwelat / gweliñ

    v. tr. d.

    (1) Battre (la faux sur l'enclumette).

    (1744) L'Arm 154a. Eguiser [la faux] avec le marteau sur une petite enclume, tr. «Guilatt, lein

    (1926) FHAB Eost 301. ne glevit ket ar men-higolen o vont en dro, ar morzol o wellaat ar falc'h ? ●(1942) VALLsup 63b. battre la faux sur l'enclumette, tr. «gwelat, de gwel, synomyme de dremm au sens de bord de la faux ainsi battue.» ●77b. Fil d'une faux, tr. «gwel, V[annetais] gwil m. (comme dremm) d'où gwelat T[régor] faire le fil d'une faux.»

    (2) Annev gwelat : enclumette.

    (1933) KANNkerzevod 86/7 eun anne goel.

    (3) Rañjoù gwelat : enclumette.

    (1996) VEXE 173. enclume portative (ar rañjou govella).

    (4) Marc'h gwelat : enclumette fixée sur un chevalet.

    (1996) VEXE 267. Eur marh govela : Une enclumette portative fixée sur un chevalet.

  • gwelch .1
    gwelch .1

    adj.

    (1) Gauche.

    (1744) L'Arm 95a. Defectueux, tr. «Guêlche

    (1907) VBFV.bf 38b. guelch, adj. et adv. tr. «défectueux, gauchi.»

    (2) Partial.

    (1744) L'Arm 460b. Partialement, tr. «Gùælche

  • gwelch .2
    gwelch .2

    m. –où Travers, biais.

    (1744) L'Arm 389a. Travers, biais tr. «Gùêlche.. eu

  • gwelchadur
    gwelchadur

    m. –ioù

    (1) Action de gauchir.

    (1744) L'Arm 170b. Action de gauchir, tr. «Guêlchadurr. m.»

    (2) Partialité.

    (1744) L'Arm 270a. Partialité, tr. «Gùêlchadur.. reu. m.»

  • gwelchañ / gwelchat
    gwelchañ / gwelchat

    v. Cueillir les feuilles des choux à vaches.

    (1942) VALLsup 76b. cueillir les feuilles des choux à vaches, tr. «gwelchañ, gwelchat T[régor]»

  • gwelchat
    gwelchat

    voir gwelchañ

  • gwelchet
    gwelchet

    adj. Gauchi, voilé.

    (1838) OVD 289. éannein er péhieu gùelchet.

  • gwelchiñ
    gwelchiñ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Gauchir, se voiler.

    (1744) L'Arm 439a. S'envoiler, tr. «Guælchein

    (1907) VBFV.bf 28b. guelchein, v. n., tr. «gauchir.»

    (2) Gwelchiñ en tu arall : prendre le parti contraire.

    (1744) L'Arm 270b. Partial, tr. «A hùèlche enn tu aral

    II. V. tr. d. Gauchir.

    (1744) L'Arm 170b. Gauchir, tr. «Guëlchein.. chétt

    (1903) EGBV 128. guelchein, tr. «courber, fausser.» ●(1907) VBFV.bf 28b. guelchein, v. a., tr. «gauchir.»

    III. V. pron. réfl. En em welchiñ : gauchir, se voiler.

    (1744) L'Arm 439a. S'envoiler, tr. «Um uælchein

  • gweldr
    gweldr

    voir gweltr

  • gwele
    gwele

    m. –

    I. (ameublement)

    A.

    (1) Lit.

    (1499) Ca 102a. Guele. g. lit. ●Guele an tut claff. g. le lit a gesir malades. ●(1612) Cnf 70b. pa sauer eues an guelé. ●(1633) Nom 120a. Tomentum, leuconicum : les plumes du lict : plü an guelè.

    (1659) SCger 73b. lict, tr. «guele. p. ou.» ●(1732) GReg 578b. Lit, lieu de repos, tr. «Guële. p. guëleou. Van[netois] guële. gule. pp. guëlëu, guïlyëu. Treg[or] goële. p. goëleo.» ●Faire le lit, tr. «Ober ar guële.» ●Couvrir le lirt honêtement, tr. «Qempenn ar guële

    (1856) VNA 93. mettez-vous au lit, tr. «quêrhet én hou culé.» ●(1878) EKG II 293. enn ho gouele, enn noz.

    (2) Gwele pluñv : lit à couette de plumes.

    (1732) GReg 578b. Lit à coette de plume &c., tr. «Guële pluñ

    (1876) TDE.BF 432. da gousket enn eur gwele plunv.

    (1902) PIGO I 196. evel en eur gwele plu. ●(1931) VALL 429a. lit à couette de plumes, tr. «gwele pluñv

    (3) Gwele pell : lit à couette de balle.

    (1732) GReg 578b. Lit à coette de balle, tr. «Guële pell

    (1931) VALL 429a. lit à couette de balle, tr. «gwele pell

    (4) Gwele eured : lit de noces.

    (c.1718) CHal.ms iv. vne femme adultere souille la Couche nuptiale, tr. «ur uoües auoultrés a Zizenour' é guele ered.» ●(1732) GReg 578b. Lit de nôces, tr. «Guële eureud

    (1953) BLBR 57/1. astennet warni evel war ur gwele-eured.

    (5) Gwele raktal =

    (1919) FHAB Kerzu 187. Er Roz, hed ar wech, e veze er c'hraou eur gwele raktal grêt gant tammou koat ha gwial.

    (6) Ober gwele gwenn : garnir le matelas de balle d’avoine fraîche.

    (1957) ADBr lxiv-4 462. (An Ospital-Kammfroud) Avant que ne s'introduisit dans les campagnes l'usage du matelas et de l'édredon, on remplaçait après chaque moisson la vieille balle des couettes par de la balle d'avoine fraîche. Cela se disait : ober gwele-gwenn.

    ►par méton.

    (1957) ADBr lxiv 4/462-463. (An Ospital-Kammfroud) L'opération intervenant une fois l'an, à l'époque de la Saint-Michel (moment ou l'on acquitte les loyers), l'expression s'était chargée d'une valeur métonymique : ped gwech e-neus greet ar melour-ze (merour) gwele-gwenn abaoe emañ o chom er gêr-ze ? (Depuis combien d'années ce fermier habite-t-il ce village ?)

    (7) Mont da glask e wele : aller dormir.

    (1921) FHAB Du 292. pep hini a yea[s] da glask e wele.

    (8) Gwele gwenn : lit de mort.

    (1924) LZMR 17. N'ez eus bet pedenn ebet ; n'eo bet fichet gwele gwenn ebet d'ezan. N'eo ket kempennet e gorf.

    (9) Mont da glask e wele : aller se coucher.

    (1911) BUAZperrot 804. Ne yelo da glask e wele nemet pa vezo torret e gorf gant ar skuizder. ●(1921) FHAB Du 292. pep hini a yea[s] da glask e wele.

    (10) Ober e wele da ub. : médire de qqn.

    (1899) BSEc xxxvii 158 / KRL 23. Me 'rei da vele d'id, tr. «Je ferai connaître tes fredaines.» ●(1899) BSEc xxxvii 159 / KRL 24. Ober e vele d'unan benak, tr. «Faire à son sujet, à qui de droit, un rapport défavorable, vrai ou faux, de manière à lui ménager une réception à laquelle il ne s'attend pas.»

    B. [parties du lit]

    (1) Arc'hwele : châlit, bois de lit.

    (1732) GReg 218b. Couche, bois de lit, tr. «Arc'h-guële

    (1921) GRSA 215. dirak en aruélé.

    (2) Stern-gwele : châlit, bois de lit.

    (1732) GReg 218b. Couche, bois de lit, tr. «stearn-guële

    (3) Stign-gwele : rideau de lit (clos).

    (1913) FHAB Mae 153. gant eur stign gwele.

    (4) Dilhad-gwele : literie.

    (1860) BAL 58. Ar c'horf a zo c'hoas etouez an dillat vele. ●(1868) FHB 170/110a. an dillad vele a voa en armel-ma. ●(18--) SAQ I 225. dinerz ha divuez var an dillad vele.

    (5) Reizh-wele : literie.

    (1866) FHB 64/91b. hag evit reiz-vuele eul lisser stoup. ●(1866) FHB 69/133b. n'en dije evit reiz-vuele nemet eun tamm lisser stoup hag eur vallin.

    (6) Skaon-wele : escabeau pour monter dans le lit.

    (1877) FHB (3e série) 4/31b. coeza a lamm-kein divar ar scaon-vele.

    (7) Post-gwele : colonne de lit.

    (1910) EGBT 66. post-gwele, tr. «colonne de lit.»

    (8) Golo-gwele : couverture.

    (1732) GReg 229a. Couverture de lit, tr. «golo guële. p. goleyer-guële

    (1982) TKRH 92. ur golo-gwele e kotoñs gwenn.

    II.

    (1) (en plt des hommes, des animaux) Arrière-faix, délivre, placenta.

    (1499) Ca 102a. Guele an buguel en coff emam. l. hec macera / re. ●(c.1500) Cb 102a. Guele an buguel en coff e mam. g. matrice. l. hec macera / re.

    (1732) GReg 262a. Delivre, l'arriere-faix de la vache, tr. «Guële al luë.» ●(1744) L'Arm 17b. Arriere-faix, tr. «Gulé er Hrouadur é cof é vam.» ●(1774) AC 20. terri crohen ar guele, tr. «rompre les membranes.»

    (1890) MOA 207b. Délivre, Parlant des vaches, qui ont vêlé, tr. «gwele, m.»

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. ar vuc'h he deus taolet he gwele.

    (2) Gîte (de lièvre).

    (c.1718) CHal.ms ii. Le lieure reuient touiours a son giste, tr. «er gad a retourn' berpet d'e c'hulé. un deen pehani a him gau' ataü en ul leh certen.» ●(1744) L'Arm 173a. Gîte, tr. «Gulé er gatt.»

    (1910) MAKE 54. eur c'had hag a oa hanter gousket en he gwele.

    (3) Bauge (de sanglier).

    (c.1718) CHal.ms iv. le bouge d'un sanglier, tr. «er güelé er retraitt un oh goüé.»

    (4) Nid (de chenilles).

    (1907) VBFV.fb 68a. nid de chenilles, tr. «gulé, m. (pl. ieu).»

    (5) Gâche de serrure.

    (1886) RUSq.FB 225a. Gache, sf. Pièce de fer d'une porte, tr. «Gwélé ar potaill.»

    (6) Lit (d'un fleuve, etc.).

    (1834) SIM 178. e plaç pere e voa guechal guële ar mor.

    III.

    (1) Chom etre e wele hag an tan : être malade.

    (1920) FHAB Gwengolo 454. selaouet e oue e beden; chom a reas pell etre e wele hag an tan.

    (2) Tennañ ar c'hazh a-zindan ar gwele : voir kazh.

  • gwele-douger
    gwele-douger

    m. Litière.

    (1931) VALL 429a-b. Litière ; pour transporter, tr. «gwele-douger m.»

  • gwele-fuzuilh
    gwele-fuzuilh

    m. gweleoù-fuzuilh (armement) Fût d'un fusil.

    (1732) GReg 443b. Fut, le bois du canon d'un fusil &c, tr. «guële fusuilh &c, p. guëleou

  • gwele-iragned
    gwele-iragned

    m. gweleoù-iragned Toile d'araignée.

    (1785) VO 63. ur gambr carguét a ùléieu yraignét hac a lousteri.

  • gwele-ispilh
    gwele-ispilh

    m. gweleoù-ispilh Hamac.

    (1732) GReg 114b. Branle, lit de soldats & de matelots suspendu par des cordes sous le pont du vaisseau, tr. «güele-ispilh

    (1909) FHAB Eost 226. lakeat e gueleou-ispill.

  • gwele-kamp
    gwele-kamp

    m. Lit de camp.

    (1915) RNDL 142. Ur guélé-kamp.

  • gwele-kanol
    gwele-kanol

    m. gweleoù-kanol (armement) Affût de canon.

    (1732) GReg 18a. Affust de canon, tr. «güele-Canol. p. guëleou-Canol

  • gwele-kañv
    gwele-kañv

    m. Lit de mort.

    (1869) FHB 256/373a. he gorf a zo bet lakeat var eur guele caon.

    (1904) SKRS I 215-216. Dont a reas kement a dud ma oue red lezel ar c'horf var ar guele-kaon epad daou zervez. ●(1924) FHAB Genver 24. E kichen ar gwele-kanv, e vezo enaouet goulou. ●(1976) DPFB II 154. le cercueil est sur le catafalque, tr. «'ma an arched war ar gwele-kañv.» ●(1984) HYZH 154-155/17. Graet 'deus ar parajou war ar gweleoù kloz ha war ar gweleoù kañv ivez.

  • gwele-kevnid
    gwele-kevnid

    m. Toile d'araignée.

    (1918) LILH 20 a Wengolo. goleit a heusen hag a huéléieu kanevid. ●(1935) NOME 133. Kailhar ha gweleou-kevnid.

  • gwele-kloz
    gwele-kloz

    m. (ameublement)

    (1) Lit clos.

    (1732) GReg 578b. Lit clos, tr. «Guële clos

    (1876) TDE.BF 265b. Gwele-kloz, s. m., tr. «Lit des paysans bretons.» ●(18--) GBI II 248. Me renko kaout ur gwele-klos, tr. «Il faudra que j'aie un lit-clos.»

    (1910) MAKE 27. pignat er gwele-kloz. ●(1923) KTKG 71. Pa ves ar c'hlanvour en eur guele kloz. ●(1935) ANTO 2. morgousket hepken c'hoaz en o gweleou-kloz.

    (2) Gwele-kloz chapel : lit clos fermé par un rideau.

    (1982) TIEZ I 171. Certains [lits] cepandant peuvent être qualifiés de semi-clos, en ce sens qu'ils se présentent toujours sous l'aspect d'une «armoire» mais sans porte, seulement un rideau (gwele klos chapel).

    (3) Gwele-kloz doubl : lit clos à étage.

    (1988) TIEZ II 251. Les informateurs quant à eux le désignent sous le terme de gwele klos doubl, lit-clos double, et leurs témoignages signalent l'existence de lits de cette nature sur toute la côte de basse Cornouaille, de Sein à Riec-sur-Belon.

  • gwele-maen
    gwele-maen

    m. Assise (d'une pierre).

    (1919) KZVr 355 - 21/12/19. gwele-maen, tr. «assise d'une pierre.» ●(1920) KZVr 359 - 25/01/20. gwele-maen, tr. «assise de la pierre de taille.»

  • gwele-mein
    gwele-mein

    m. (architecture) Fondations.

    (1903) MBJJ 256. azean ar gwele-mein a dlee dougen an Templ neve.

  • gwele-orjal
    gwele-orjal

    m. =

    (1916) LILH 14 a Gerzu. ar ur bod plouz lakeit ar ur gulé orsal.

  • gwele-rez
    gwele-rez

    m. Lit plat.

    (1732) GReg 578b. Lit de repos, tr. «Guële rez. p. guëleou rez

    (1876) TDE.BF 265b. Gwele-rez, s. m., tr. «Grabat, lit de sangle, lit de repos.» ●(1880) SAB 155. douged en o gveleou reaz pe goudouerou.

    (1904) ARPA 92. gourvez a reant var gueleou reaz. ●(1907) KANngalon Gouere 451. daoulinet en dro d'eur guele reaz.

  • gwele-skourr
    gwele-skourr

    m. Branle, hamac.

    (1732) GReg 114b. Branle, lit de soldats & de matelots suspendu par des cordes sous le pont du vaisseau, tr. «güele-scour

    (1963) LLMM 99/262. e weled itronezed o vransellat en disheol war o gwele-skourr.

  • gwele-stign
    gwele-stign

    m. Lit à rideaux.

    (1732) GReg 578b. Lit à rideaux, tr. «Guële stign

    (1876) TDE.BF 265b. Gwele-stign, s. m., tr. «Lit à rideaux.»

  • gwele-taol
    gwele-taol

    m. Lit sous ou dans la table.

    (1896) GMB 682. gwele-tôl lit sous ou dans la table, St-Clet.

  • gwelead
    gwelead

    m. –où

    I. Contenu d'un lit.

    (1847) GBI I 406. Et int ho daou en ur poullad, / Pa n'int bet et 'n ur gwelead, tr. «Il sont allés tous les deux dans la même fosse, / Puisqu'ils n'ont pas été dans le même lit.» ●(1851) PEN 92/140. ed int ho daou hen eur poullad / ma n'int ed hen eur goëlead. ●(1857) CBF 51. Daou e vezimp enn eur gwelad, tr. «Nous coucherons deux dans le même lit.» ●(1867) BBZ III 315. Pa n'omp bet kousket er gwelead, / Ni gousko hon daou er toullad, tr. «Puisque nous n'avons point dormi dans la même couche, nous dormirons dans le même tombeau.»

    II. par ext.

    (1) Planche, couche.

    (1659) SCger 5b. Airette de iardin, tr. «gueleat.» ●(1732) GReg 24b. Airette de jardin, planche, couche pour mettre des fleurs, ou des legumes, tr. «guëlead-bleuzñ. guëlead-bocqedou. guëlead-lousou.» ●218b. Couche de jardin, tr. «Guëlead teil. p. guëleadou teil.»

    (2) Couche, lit de.

    (1941) FHAB Du/Kerzu 103. kousket war er gwelead ludu.

    (3) (géologie) Gisement.

    (1944) DGBD 111. gweleadoù mein a zizoloe d'an izelvor.

  • gweleata
    gweleata

    v.

    (1) V. intr. Se mettre au lit, s'aliter.

    (17--) BMa 1677. Nen deo quet ar boan gueléatan, tr. «Ce n'est pas la peine de me mettre au lit.»

    (2) V. tr. d. Mettre (qqn) au lit.

    (1876) TDE.BF 265a. Gweleata, v. a, tr. «Mettre quelqu'un au lit.»

  • gweled
    gweled

    m. -où [n. verbal substantivé, cf. gwelet]

    (1) Vue (sens).

    (c.1500) Cb 74a [ebil an lagat]. Vnde ; glaucus / a / um. g. esbloir comme les yeulx esbloissent b. teualdeur an guelet. ●(1530) Pm 155. Dan tut dall pep quentel ez rente ho guelet, tr. «Aux aveugles, en tout temps, il rendait la vue.» ●(1576) H 50. An guelet, claeuet, santifu, touchifu ha gout pe blas, tr. « the sight, hearing, smelling, touch, and gout or taste. » ●(1633) Nom 18a. Oculus lynceus, aquilinus, miluinus : veuë tres aiguë : an guelet lem hac herz. ●(1650) Nlou 54. An goat dan traou a dinaouas, / A het é costez ez diloffas, / Voar é bisaig quent ez flaychas, / Hac euff guelet à remedas, tr. «Le sang s'écoula au sol ; / le long de son ventre il jaillit / sur son visage avant qu'il ne bougeât / et il guérit sa vue.»

    (1732) GReg 712a. Perdre la vûë, l'ouïe, le marcher, tr. «Coll er guëlled, ar c'hléved, ar c'herzed.» ●957b. Veue, ou vûe la faculté de voir, tr. «Ar güelled. Van[netois] er guled.» ●(17--) TE 41. Isaac (…) en doai deja collét er gùélæd.

    (c.1825-1830) AJC 60. quemer lunedou aon ne golgen ar gueled. ●(1880) SAB 266. ar gvelet, ar c'hlevet, ar blaza pe dava, ar c'hoessa pe ar santout ac an touch. ●(1894) BUZmornik 189. ec'h askavaz adarre ar gueled.

    (1907) PERS 309-310. ar guelet, ar c'hlevet, ar memor. ●(1919) BSUF 2. É ta a zakor d'ein er guéled !

    (2) Treiñ e weled : détourner son regard.

    (1633) Nom 18a. Limis obtueri : regarder de trauers, ou tourner la veuë : sellet á dreus, pe treiff è guelet.

    (3) Visite.

    (1944) ATST 56. deuet omp da rentañ ur gweled deoc'h.

    (4) Bezañ berr a weled : être myope.

    (1633) Nom 269a. Lusciosus, & luscitiosus : qui a courte veuë : an hiny en deues guelet bern (lire : berr) vnan á ve berr á guelet.

    (5) Kaout gweled berr : être myope.

    (1633) Nom 269a. Lusciosus, & luscitiosus : qui a courte veuë : an hiny en deues guelet bern (lire : berr) vnan á ve berr á guelet.

    (6) Revue.

    (1659) SCger 105b. reueue, tr. «guelet

    (7) Ken ar gweled kentañ : à la prochaine.

    (1783) BV 43/1086. adiou ma guir br[i]et quen ar guellet quenttan.

  • gweled-barn
    gweled-barn

    m. gweledoù-barn (droit) Descente de justice.

    (1732) GReg 273b. Descente de juge, tr. «Guëlled-barn. p. guëlledou-barn

  • gweled-barner
    gweled-barner

    m. gweledoù-barner (droit) Descente de justice.

    (1732) GReg 273b. Descente de juge, tr. «Guëlled-barner. p. guëlledou-barner

  • gweledell
    gweledell

    f. –où Entrevue pour mariage.

    (1) Visite en vue de mariage.

    (1732) GReg 355b. Entrevûë des parens, & des deux parties pour un mariage, tr. «Van[netois] guëlledell. p. guëlledellëu.» ●L’entrevûë s’est faite dans les deux ménages, tr. «Van[netois] bet eü er uëledell

    (1876) TDE.BF 265a. Gweledell, s. f. T[régor], tr. «Entrevue pour mariage.»

    (1932) BRTG 115. nozeh é huéledel. ●(1939) RIBA 25. Trohet e oè er guéledelleu étré en deu a ré iouank.

    (2) Mont e gweladell gant : rendre visite à la famille d’une jeune femme en vue de mariage.

    (c.1718) CHal.ms iii. Il recherche cette fille en mariage, tr. «mont ara e gueladel guet er verh sé.»

    (3) Mont e gweladell ouzh : rendre visite à la famille d’une jeune femme en vue de mariage.

    (1910-1915) CTPV i 227. Hag e ia heneoah guenedel doh i gani, tr. «Qui va ce soir rendre visite à sa belle.»

    (4) (domaine militaire) Revue de troupes.

    (1931) VALL 659b. Revue ; de troupes, tr. «gweladell

  • gweledigezh
    gweledigezh

    f. –ioù

    I. Vision, perception visuelle.

    (1732) GReg 963b. Vision, l'action de voir, tr. «güellediguez

    II. Vision des choses, manière de voir, d'envisager.

    (1958) BAHE 17/24. Ar weledigezh-se a vanke dezho, hag ar weledigezh-se he dije gallet krouiñ un Emsav kreñv.

    III. (religion)

    (1) Vision, apparition surnaturelle.

    (1876) TDE.BF 265a. Gweledigez, s. f., tr. «Vision, terme de devotion ; pl. gweledigesiou

    (1906) KANngalon Gwengolo 205. ar veledigez burzuduz. ●(1943) FATI 87. gweledigeziou Fâtima.

    (2) Ce que l'on voit (dans une vision).

    (1906) KANngalon Gwengolo 203. Ar veledigez a dreuzaz neuze traonien ar Selia.

    (3) Kaout ur weledigezh : avoir une vision.

    (1907) AVKA 3. Intent a rejont en evoa bet ur weledigez. ●(1928) BFSA 135. Neuze e tisklerias sant Dominig ar weledigez en doa bet.

  • gweledoniezh
    gweledoniezh

    f. Optique.

    (1931) VALL 514b. Optique sceince, tr. «gweledoniez f.»

  • gweleet
    gweleet

    adj. Étendu sur un lit, alité.

    (1903) MBJJ 310. ar re 'zo gweleet en o zi.

  • Gwelegouarc'h
    Gwelegouarc'h

    n. de l. Guilligomarc’h.

    (1) Gwelegouarc’h.

    (1748) CI.pou 100. Guélégoarh.

    (1865) FHB 1/8a. Eur mevel mansoner, hanvet Thomas Paugam, eus a C’hilligomarc’h. ●(1890) MOA 21a. Giligoarc’h, - Gelegoarc’h.

    (1905) ALMA 66. Guiligomarc’h. ●(1934) BRUS 295. Gellegouarh.

    (2) (Blason populaire) Voir Paotred ar c'hontelloù.

    (3) [Nom de famille]

    (1970) NFBT 88 N° 679. Guillygomarch.

    (4) [Toponymie locale]

    (1947) BRMO 16. A l'ouest de Guilligomarc'h, l'Ellé est surplombé par de hauts blocs de granit appelés les "Roches du Diable" (Rohelleu en Diaul).

  • gweleiñ
    gweleiñ

    v. intr. Se mettre au lit, s'aliter.

    (1941) DIHU 364/338. a pen dé ret dehon guéléein.

  • gwelet .1
    gwelet .1

    voir gwelout

  • gwelet .2
    gwelet .2

    adj.

    (1) Vu.

    (1499) Ca 102a [guelet]. g. regarde. b. guelet. ●(1621) Mc i. An oll guelet ha corriget.

    (2) Vu (bien ou mal).

    (1912) BUBU 72. Deustou ma oé guéletoh hé bredér aveiti.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...