Recherche 'kad...' : 69 mots trouvés
Page 1 : de kad-1 (1) à kadorian (50) :- kad .1
- kad .2
- kadailhet
- kadañskadañs
f.
(1) Cadence, mesure.
●(1575) M 1622. cadanç ho dançou, tr. «cadence de leurs danses.» ●(1647) Am 722. Böa, Böa hassit brema, disquit ho cadanç., tr. « Bah ! bah ! hâtez-vous maintenant, apprenez votre cadence ». ●(1647) Am A.380(a). Troidellat mat ac hen cadenç., tr. « Tournoyer bien et en cadence ».
●(1659) SCger 18b. danser à la cadence, tr. «dansal e cadancç.» ●(1732) GReg 128b. Cadence, tr. «Cadançz.» ●(1792) BD 4266. demp mamesel prontamant en cadans, tr. «allons, mademoiselle, promptement, en cadence.»
●(1858) GBI I 136. Ni zisko did ar c'hadanz, tr. «Nous t'apprendrons la mesure.»
(2) Civilité.
●(1732) GReg 171a. Civilite, maniere honnête, douce & polie d'agir, tr. «Cadançz.»
- kadarn .1kadarn .1
adj.
(1) Attr./Épith. Courageux, brave.
●(1752) PEll 106. Cadarn, Brave, guerrier, martial, courageux, belliqueux. On le dit en Leon, & un peu en Cornwaille.
●(1876) TDE.BF 312b. Kadarn, adj. C[ornouaille]), tr. «Belliqueux, courageux.»
●(1926) FHAB Meurzh 112. Daoust d'ezo da veza tud kadarn.
(2) Adv. Fortement.
●(1575) M 802. Ha cadarnn ez barnher, tr. «Et fortement on les jugera.» ●(1650) Nlou 45. Pilat voé cadarn en barnas, tr. «Ce fut Pilate qui fermement le jugea.»
- kadarn .2
- kadarnaat
- kadarnadur
- kadarnded
- kademi
- kadennkadenn
f. –où Cadène.
●(1940) SAV 18/70. eur stagell da staga an alar ouz ar c'hilhorou. «Raou» pe «kadenn» a vez graet eus ar c'hevre-se...
- kaderniñ
- kadervenn
- kadikadi
m. –ed Cadi (magistrat musulman).
●(1889) ISV 480. Ar fagoder a red da gaout ar C'hadi (ar gouarner) ogen al lezen a ioa en he enep, hag ar C'hadi ne ellaz ober netra evithan.
- kado
- kadoankadoan
f. –où
(1) (agriculture) Trait d'attelage pour les bœufs.
●(1744) L'Arm 54a. Chaîne de branches retorses, qui attache la latte au chariot, tr. «Gadoin.» ●(1752) PEll 320. Gadan, En Léon & Cornwaille, est un lien de bois entortillé en forme de cercle, ou boucle pour attacher les bœufs à la charrette ou à la charruë.
●(1876) TDE.BF 219b. Gadan, s. m. C[ornouaille], tr. «Lien ou hart pour amarrer les fagots.»
●(1907) VBFV.bf 35a. kadoen, f. pl. neu, tr. «trait d'attelage (pour les bœufs).»
(2) (pêche) Liège sur lequel les pêcheurs côtiers enroulent leur ligne.
●(1924) DIHU 158/128. (Groe) Kadoén, tr. «morceau de bois ou de liège sur lequel on enroule la petite ligne de côte.» (Dastumet de Vleimor 1913). ●(1970) GSBG 161. (Groe) kadoen, pl. ar gadoenoù tr. «pièce de bois ou de liège sur laquelle les pêcheurs côtiers enroulent leur ligne.»
- kadorkador
f. –ioù, keder
I.
A.
(1) Chaise.
●(1499) Ca 29b. Cadoer. g. chaire. l. hec cathedra / dre. ●Cadoer crenn vide in hanter. ●(1633) Nom 157a. Sedes, sedile, sella, cathedra : siege, selle, chaire : sichen, cador. ●Sella gestatoria, gestatorium : vne selle à porter : vn cador da douguen tut. ●157b. Sella plicatilis : selle à plier : vn cador á pleg. ●Solium : chaire appuiresse : cador den em arpaff.
●(1732) GReg 147b. Chaise pour se séoir, tr. «Cador. p. cadoryou. Van[netois] Cadoér. p. cadoéryeü.» ●303a. Dossier de chaise, tr. «doçzer ar gador.» ●(1738) GGreg 35. treyd ar gador, tr. «les pieds de la chaise.» ●(1792) CAg 60. É Groés ë ouai é gadoire.
●(1848) GBI II 262. Azeet aze 'n eur gadeur, tr. «Asseyez-vous là sur un siège.» ●(1869) FHB 234/197b. chouket war eur gador. ●(1871) FHB 312/414b. var gadoriou alaouret c'hoas goullo ha diberc'hen. ●(1872) SBI II 182. War eur scaon pe eur gador, tr. «sur un escabeau ou une chaise.» ●(1877) EKG I 222. skriva urzou divar eur gador vourell. ●(1889) CDB 105. Bean n'euz ter c'hadeur 'n iliz Langoat, tr. «il a trois chaises dans l'église de Langoat.»
●(1907) PERS 328. ar bankou hag ar c'hadoriou. ●(1908) FHAB Here 306. Lomm, a dro-vriad, hen digasas da aseza er gador. ●(1910-15) CTPV I 67. Kemered ur gaduir hag azéet inhi, tr. «Prenez donc une chaise et asseyez-vous-y.» ●(1913) FHAB Mezheven 185. peotramant ne vez kavet kador ebed ha lod a rank chom en o sav. ●(1957) AMAH 245. gweleoù, ur pres, un daol, keder hag un armelig da glenkañ al listri-kegin.
►[empl. sans art.]
●(1845) GBI I 548. Kommerret kador, azeet, tr. «Prenez un siège et asseyez-vous.» ●(1851) PEN 92/135. roet m'ar plich kador d'azea.
●(1908) FHAB Gouere 202. Neuse, aot. person, e vezo ranket paea kador evito !...
(2) Ober kadorig da ub. : aider qqn.
●(1908) FHAB Even 180. An Aotrounez Opportunisted Hémon, Halléguen, Dubuisson, hag ar c'hazetennou a ra kadorik dez-ho, ken braz eo ho c'hoant da c'horo arc'hant.
(3) Chaire.
●(1659) SCger 21a. chaire, tr. «cador.»
●(1962) EGRH I 23. kador, tr. « chaire. »
(4) Ez kador : cathédralement.
●(c.1500) Cb 32b. [cadoer] cathedraliter ad. qualitatis. g. cathedraument. b. ez cadoer.
B. [en apposition]
(1) Brezhoneg kador =
(2) Skoulm-kador : nœud de chaise.
●(1925) DIHU 171/327. (Groe) Sklom kadoér, tr. «nœud de chaise.» Dastumet de Vleimor.
C. Kador a lez : tribunal.
●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 95. azéet azé ar hou cadoair a lis.
II. (religion)
A. absol.
(1) Chaire à prêcher.
●(1580) G 566. Abat, eth do cador, tr. «Abbé, allez à votre chaire.» ●(1633) Nom 198b. Pulpitum, suggestum : chaire de prescheur : cador an breuzr. ●200b. Suggestus, suggestum : pulpitre : vn teatr, vn læch sauet vhel euit ober harangou, cador an breuzr.
●(1911) KANNgwital 100/19. Eur c'hef a zo dirag ar Gador en iliz evit reseo an aluzennou-ze. ●(1931) KANNgwital 345/104. Beleien ar parreziou a embanno hor goulenn er gador.
(2) Confessionnal.
●(1877) BSA 271. ma rencas an aotrou cure, pa ieas d'he c'hoves, dond er meaz euz ar gador.
B.
(1) Kador sant Pêr : le saint siège.
●(1893) IAI 223. Pii eiz ne reas nemet tremen var Gador sant Per.
●(1910) MBJL 184. an ere a garante doujus a stag o c'henvroïz katolik ouz kador sant Pêr. ●(1911) BUAZperrot 463. arc'heskibien Ravenn a gave bras plega dirak Kador sant Per.
(2) Kador ar binijenn : tribunal de la pénitence, confessionnal.
●(1857) CBF 60. Kador ar binijen, tr. «Confessionnal.» ●(1866) SEV 100. Perak eta ho peus-hu kement a boan o lavaret d'ho tad-kovesour, e kador ar binijenn, pec'hedou hag a c'houzoc'h a zo red mad d'ezhan da zerc'hel kuzet ?
(3) Kador ar c'hofesour : confessionnal.
●(1857) CBF 60. Kador ar c'hovesour, tr. «Confessionnal.»
(4) Kador ar wirionez, ar gador a wirionez : la chaire (de prédication).
●(1847) MDM 85. Eno, eus a gador ar virionez, ar beleg a ro da intent d'ar re huella pegen dister int. ●(1854) PSA I 16. en dén avaricius-hont e gleu predêg ér gadoér a huirioné énep d'er vince a avarice. ●(1877) EKG I 154. Unan (...) a zavaz eun dervez, enn eun iliz, e kador ar virionez. ●(18--) SAQ I 54. kenta guech ma prezegiz e kador ar virionez.
●(1907) PERS 218. hini all ebet n'euz great kement a vad deuz kador ar virionez.
III. (construction) Ar gador : dispositif des maçons pour matérialiser les angles d'une maison.
●(1988) TIEZ II 41. Les maçons, sans le savoir, réalisent une application du théorème de Pythagore selon lequel le carré de l'hypothénuse est égale à la somme des carrés des côtés opposés. L'opération est renouvelée à chaque angle de la maison. Les maçons utilisent à l'occasion la grande équerre. Dès que les repères sont pris, chaque angle est marqué par trois piquets enfoncés dans le sol et reliés entre eux par deux planchettes matérialisant à une cinquantaine de centimètres de hauteur les petits côtés du triangle rectangle : ce dispositif est appelé la chaise, ar gador.
- kador-abad
- kador-ar-sekredoùkador-ar-sekredoù
f. Chaise percée.
●(1732) GReg 147b. Chaise d'affaires, chaise percée, tr. «cador an secrejou.»
- kador-bediñ
- kador-blegkador-bleg
f. Chaise pliante.
●(1931) VALL 567b. Pliant, tr. «kador-bleg f. pl. kadoriou-pleg, keder-pleg.»
- kador-blionekkador-blionek
f. Chaise pliante.
●(1744) L'Arm 279b. Perroquet (…) Chaise pliante, tr. «Cadoirr-plionnêc.»
- kador-bortez
- kador-bostkador-bost
f. Chaise de poste.
●(1732) GReg 742a. Chaise de poste, tr. «cador bost. p. cadoryou bost.»
- kador-brezegkador-brezeg
f. kadorioù-prezeg Chaire.
●(1744) L'Arm 50b. Chaire de prédicateur, tr. «Cadoaire perdêc.» ●(1792) HS 6. pamdé é cleüér houah ér hadouérieu-perdéc conzeu tennet a livreu Yahann Chrisostome.
●(1854) PSA I 9. er gadoér-predêg-men e zou ur gadoér sacret. ●(1861) BELeu 33. crapein én ur gadoër-predêg.
●(1907) PERS 209. ez ea varzu ar gador brezeg. ●(1919) BSUF 16. étal er gadoér-predeg. ●(1945) DWCZ 88. An Aotrou Person a savas er gador-brezeg.
- kador-bron
- kador-dougkador-doug
f. Chaise à porteurs.
●(1866) FHB 73/162a. Ar Pap a vez en he gador-zoug, var he zaoulin. ●(1867) FHB 131/210b. cador-zoug ar senator. ●(1876) TDE.BF 312b. Kador-doug, s. f., tr. «Chaise à porteur.»
●(1920) LZBl Gouere 330. he gador-doug e diabarz ar porz-kloz. ●(1931) VALL 107b. Chaise à porteurs, tr. «kador-zoug pl. kadoriou-doug, keder-doug.»
- kador-dougenkador-dougen
f. Chaise à porteurs.
●(1931) VALL 107b. Chaise à porteurs, tr. «kador-zougen pl. kadoriou-dougen, keder-dougen.»
- kador-dougerez
- kador-doullkador-doull
f. kadorioù-toull Chaise percée.
●(1633) Nom 157a. Sella familiaris : selle percée : cadòr toul.
●(1732) GReg 147b. Chaise d'affaires, chaise percée, tr. «Cador-doull.» ●855b. Selle percée, selle à bassin de chambre, tr. «cador doull. p. cadoryou doull.» aller à la selle, tr. «Moñnet var ar gador, ou, var ar gador-doull.» ●(1744) L'Arm 50b. Chaise de commodité, tr. «Cadoaire toul.»
●(1876) TDE.BF 312b. Kador-doull, s. f., tr. «Chaise percée, meuble pour les gros besoins des malades*.»--
●(1931) VALL 107b. Chaise percée, tr. «kador-doull.»
►absol.
●(1633) Nom 261b. grand desir d'aller à la selle : vn chouant bras da monet dan cador.
- kador-eskobkador-eskob
f. Siège épiscopal, cathèdre.
●(1867) BUE 198. kadeur-Eskop san Tual. ●(1893) IAI 50. ma savas var Gador-eskob Konstantinopl eun enebour all.
●(1911) BUAZperrot 491. Kas a reas e gador-eskob eus a Gaer-Leon da Venevia. ●689. Da varo e vadoberour, e oe anwazet bras o welet Manasès I o pignal war gador-eskob Reims.
- kador-gazeliek
- kador-gelennkador-gelenn
f. Chaire de professeur.
●(1931) VALL 107b. Chaire de professeur, tr. «kador-gelenn f. pl. kadoriou-kelenn, keder-kelenn.»
- kador-gibkador-gib
f. (armement) Flasque.
●(1931) VALL 307b. subs. Flasque de canon, tr. «cador-gib f. pl. kadoriou-kibou (eur c'hanol).»
- kador-glozkador-gloz
f. kadorioù-kloz Stalle.
●(1962) TDBP II 262. Ar gonseillerien a fabrik a azeze er gador-gloz, tr. «les conseillers de fabrique s'asseyaient dans les stalles (à l'église).»
- kador-gofezkador-gofez
f. kadorioù-kofez Confessionnal.
●(1876) TDE.BF 313a. Kador-govez, s. f., tr. «Confessionnal.» ●(1877) FHB (3e série) 4/30a. Ma sonj d'ar persoun, gant he jubile, hor chacha oll betec he gador goves.
●(1907) PERS 200. ha raktal ez a d'he gador govez. ●(1911) SKRS II 230. tri seurt diaoulou a vez ato en dro d'ar c'hadoriou kovez. ●(1936) PRBD 26. ar beleg er gador-gofez.
- kador-gofezionkador-gofezion
f. kadorioù-kofezion Confessionnal.
●(1910) EGBT 122. kador-govizion, tr. «confessionnal.»
- kador-hirkador-hir
f. kadorioù-hir Chaise-longue.
●(1922) LZBt Gwengolo 23. astennet 'on war ma c'hador-hir evit diskuizan ma c'heïn.
- kador-ilinekkador-ilinek
f. kadorioù-ilinek Prie-Dieu.
●(1980) VLTH 22. ar gador ilinek e pedas warni an eil war-lerc'h eben (...).
- kador-lez
- kador-red
- kador-ruilherez
- kador-sarmonkador-sarmon
f. Chaire.
●(1859) MMN 31. eur pilier pini a vire ouzin da velet ar gador sarmon. ●(1872) ROU 77a. Chaire à prêcher, tr. «Cador zarmon.» ●(1883) KNZ 70. Ann otro Zant Ervoan a zo bet interret enn Katedral Landreger, dreg ar gador zarmon. ●(1890) MOA 162b. Chaire à prêcher, tr. «kador-zarmoun, – kador da zarmoun, f.» ●(18--) SBI II 122. Ann aôtro person a lere, / Er gador zarmon pa bigne, tr. «Monsieur le recteur disait ; / Dans la chaire à prêcher quand il grimpait.»
●(1907) PERS 213. dirag he gador sarmoun.
- kador-Vaodezkador-Vaodez
f. -ioù-Maodez (ichtyonymie) Porcelaine-pucelaire Mollusca prosobranchia.
●(1970) ICTB II 227. kador-vodez, -iou-modez (recueilli à Larmor-Pleubian; = Mollusca prosobranchia (Trivia monacha (da Costa)) = "porcelaine-pucelage").
- kador-varnkador-varn
f. (droit) Tribunal.
●(1867) BUE 37. e kadeur-varn sant Ervoan. ●(1878) EKG II 198. kador-varn an dispac'h. ●198-200. ar skrid-tamall great gant an diskulier publik er gador-varn.
●(1904) KANNgwital 18/139. prezidant Kador-Varn Montroulez. ●(1911) BUAZperrot 489. Publius a reas dougen e gador-varn var leuren Mars.
- kador-vourell
- kador-vrec'h
- kador-vrec'hekkador-vrec'hek
f. Fauteuil.
●(1744) L'Arm 154a. Fauteuil, tr. «Cadoairr bréhaic.» ●424a. Se caliner, tr. «Tauréale énn ur gadoairr bréhaic.»
●(1868) FHB 191/276a. azeza en eur gador-vrec'heg alaouret.
●(1903) EGBV 46. kadoér bréhek, f., tr. «fauteuil.» ●(1921) GRSA 316. chouket ar ur gadoér-bréhek é argant.
- kador-zougkador-zoug
voir kador-doug
- kadoriañ