Devri

Recherche 'kalz...' : 12 mots trouvés

Page 1 : de kalz-1 (1) à kalzet (12) :
  • kalz .1
    kalz .1

    adv.

    I.

    (1) Beaucoup.

    (14--) N 440. Ha cals enor da cosquor Armory, tr. «Et beaucoup d'honneur pour le peuple d'Armorique.» ●(1499) Ca 30a. Cals. g. moult ce que contient moult de choses. ●(1530) Pm 167. Goude cals a doan ha poanyou. tr. « Après beaucoup de douleur et de peines. » ●(1647) Am A-325. cals a douar calshet, tr. «beaucoup de terre entassée.»

    (1774) AC 109. cals bolumusoc'h, tr. «beaucoup plus volumineuse.»

    (1848) SBI I 162. calz a afflijamant, tr. «beaucoup d'affliction.» ●(1857) CBF 39. Ha kalz a ziskarg a zo er gear man d'ar varc'hadourez ?, tr. «Y a-t-il dans cette ville beaucoup de débouchés pour le commerce ?» ●79. eva kalz a zour kriz, tr. «boire beaucoup d'eau pure.» ●(1895) GMB 92. à Sarzeau kan a dra (pas) grand chose.

    (1948) ETCE 323. Mes informateurs de Plouigneau m'ont donné gra, f. pl. graiou «côte montante (sur un chemin)», mais aussi «pente, degré de déclivité (en montée)» : âze 'zo kalz a hra : kalz a bwéz kréc'h, il y a beaucoup de pente (montante)», c'est-à-dire «la pente est très forte».

    (2) Ar c'halz : la plupart (des gens), la multitude.

    (1907) AVKA 16-17. Setu ur bugel, hag a zo graet evid daoni ha salvi ar c'halz en Israel. ●161. med ar c'halz na raent ket.

    (3) Ar c'halz vuiañ, vrasañ : la majeure partie.

    (1905) BOBL 04 novembre 59/1a. da lavaret eo ez oant ar c'halz vuia bourc'hizien. ●(1906) KPSA 63. ar c'halz vuia euz ar gristenien. ●(1923) ADML 39. Ar c'halz wuian goulskoude a rank tevel a vare da vare. ●(1928) FHAB Meurzh 89. Dre eno, ar c'halz vuia eus koueriated ar barrez o deus prenet o c'her. ●(1935) LZBl Gwengolo/Here 149. Ar c'hals vrasa, a gredan, eus tud fidel parreziou eskopti Kemper. ●(1937) LZBl Genver/C'hwevrer 7. gant ar c'hals vuia eus an Europeaned.

    (4) F. Grande partie.

    (1866) FHB 99/373a. eun ti savet eur galz aneza da zûl. ●(1874) FHB 516/372a. E Versail an Deputeed, eur galz anezho, en em gave er pedennou.

    (1906) GWEN 3. evel ur galz ac'hanoc'h. ●(1962) GERV 84. eur galz eus ar boued hon eus ezomm aneañ.

    (5) Ur c'halz : beaucoup de gens.

    (1915) MMED 222. kalz tud en Israel a vezo kollet (...) hag eur c'hals all a vezo saveteat. ●(1928) BFSA 35. goapaet e voe gant eur c'halz. 168. Dre ma prezege ar Sant d'an dud, e c'houlenne eur c'halz digantan gwiska sae ar baourentez.

    (6) Ur c’halz : la plupart.

    (1962) EGRH I 25. ur c’halz, tr. « la plupart. »

    (7) Gwall galz : énormément.

    (1848) GBI II 264. Gwall-galz euz a wad a gollet, tr. «Vous perdez du sang en quantité.» ●(1865) GBI I 388. Me am euz bet gwall-galz a boan ! tr. «J'ai éprouvé bien de la peine !» ●(1890) MOA 140. je n'ai pas beaucoup, tr. «n'em euz ket goall-galz

    (1910) MBJL 65. Evit herve 'm eus gwelet, ne debront ket gwall galz.

    (8) Beaucoup de gens.

    (1790) MG 204. n'en dès quet calz e lair èl ma rér ar en hènteu bras.

    (1866) FHB 55/23b. cals a zispign ho iec'hed.

    (1905) IMJK 61. Nen des chet kalz e za de vout guel get er hlinùed.

    (9) =

    (1909) KTLR 157. Tân ha kurun ! eme Ian, petra rofen-me kalz deoc'h ?

    (10) Trop.

    (1878) EKG II 117. Ne ouzoun ket kals penaoz a riz.

    (1909) KTLR 226. N'e guie ket kalz penaoz treuzi. ●249. Ar Roue hag ar Rouanez na guient penaoz kalz trugarekaat ar markis. ●(1915) HBPR 58. ne guie ket kalz dre be seurt penn staga d'al labour-ze. ●(1934) PONT 21. Ne ouie ket kalz petra da zonjal.

    (11) Kavout kalz : admettre difficilement.

    (17--) Cc 1421. Cals e cafan goellet n-eller quet o lasan, tr. «Je trouve bien dur de voir qu'on ne peut les mettre à mort.»

    (1915) HBPR 147. Brestis ho doa esperans, atao, da velet tenna he galloud digant ar Roue mez oll e kavent kalz beza he lakeat d'ar maro.

    (12) Kalz bras a : beaucoup de.

    (17--) ST 8. me am eus (...) greet kalz braz a hent.

    (1846) DGG 103. cals-bras a vroyou-all. ●108. gant cals-bras a dud. ●(1866) HSH 118. cals-bras a gristenien. ●(1872) KTB.ms 15 p 295. am eûs lâret kalz braz a offerenno fall.

    (13) Na kalz na bihan =

    (1792) HS 265. Ha Jesus n'enn doai quet na calz na bihan énn unn ocasion é péhanni é larass de Sant Piérr turul ul linènn ér mor.

    (14) A galz : beaucoup de.

    (1878) EKG II 304. N'ho doa ket a galz dillad.

    II.

    (1) Kalz a vank, a faot : il s'en faut de beaucoup.

    (1744) L'Arm 28b. Il s'en faut beaucoup, tr. «Cals a fautte

    (1834) SIM 37. ha mad e za ar bed ganêoc'h er bloa-mâ ? – Calz a vanq, eme ar pautr-côs. ●(1870) FHB 258/386b. rak va c'houstians-me n'ema ket e peoc'h, calz a vank.

    (2) Kalz ne fell : il s'en faut de beaucoup.

    (1766) MM 1036. mes eus va zimen gouscoude / pe gals na fell eo e vevé.

    (3) Kalz ne vern : peu importe.

    (1854) PSA I 304. Calz e vern dehou petra e zigouéhou goudé. (…) Nag é vehé laqueit en dén just d'er marhue, calz e vern dehou. ●(1861) BSJ 104. Mæs calz ne vern, ne fal quet gobér avel el lod muihan ag en dud.

    (4) Kalz eo : il est fâcheux de.

    (1732) GReg 794a. Il est fâcheux de regimber contre l'éperon, tr. «Cals eo rebecqi oud ar c'hentrou.»

    (5) Kalz pe nebeut : peu ou prou.

    (1975) YABA 12.04. er ré e labour, kalz pe nebeud.

    (6) Kalz ouzhpenn : qui plus est.

    (1818) HJC 272. Calz-oh-pen, me ouair penaus i ma ir pèh en dès ordrènet deign. ●281. Calz-oh-pen, hreral e atrapas i serviterion.

    (7) Na kalz na ken : ni peu ni prou.

    (1909) BROU 213. (Eusa) Na kalz na ken, tr. «ni peu ni prou.»

    (8) Na kalz na ket : ni peu ni prou.

    (1933) FHAB Genver 8. Thereza Neumann ne zebr tamm, ha (lire : na) kalz na ket, aboe ar bloaz 1927 ne ev banne, na kals na ket.

  • kalz .2
    kalz .2

    coll. & m. –où, kelzen

    (1) Coll. Tas.

    (1732) GReg 313b. Tas d'écaubuës, ou de mottes marrées, tr. «calsenn marr. p. cals marr.»

    (2) M. Tas.

    (1879) ERNsup 157. eur c'hals teil, un tas de fumier, Trév[érec].

    (1907) AVKA 88. nan eo ken nemed eur pez kalz atrejo.

    (3) spécial. Tas d'herbes à brûler.

    (1877) FHB (3e série) 19/159a. tan calzou.

    (4) Kalz tan : flambée.

    (1906-1907) EVENnot 35. (Ar Veuzid) Eur c'halz-tan em euz gret evidout, tr. «flambée.»

  • kalzad
    kalzad

    m. –où Amas.

    (1752) PEll 113. Calsat est formé du verbe Calsa, & marque une quantitée ramassée, & comme si nous disions assemblée pour assemblage.

  • kalzadenn
    kalzadenn

    f. –où

    (1) Tas.

    (1869) FHB 232/179b. gant he duchennou pe dergin henvel oc'h calzadennou bras divent. ●(1870) FHB 283/171a. Ar c'halzadennou en devoa great. ●(1876) TDE.BF 316a. Kalzadenn, s. f., tr. «Et aussi kalzenn (…) Ces mots se disent aussi au sens de tas, meule ou monceau, parlant du foin, etc.»

    (1909) BROU 210. (Eusa) Kalzádenn, tr. «Ce mot indique plutôt un petit tas, tandis que bern n'implique pas de restriction. Quand le varech est sec, on le met d'abord en plusieurs kalzadenn, qu'on transporte ensuite au bern

    (2) Tas de mottes et de racines d'herbes brûlées.

    (1876) TDE.BF 316a. Kalzadenn, s. f., tr. «Et aussi kalzenn, tas de mottes et de racines d'herbes pour être brûlées dans les champs, etc.»

  • kalzadenn-verien
    kalzadenn-verien

    f. Fourmilière.

    (1877) EKG I 145. eun turunell, pe eur galzadenn merienn.

    (1931) VALL 316b. Fourmilière, tr. «kalzadenn-verien

  • kalzadennañ
    kalzadennañ

    v. tr. d. Amonceler.

    (1909) BROU 210. (Eusa) Amonceler, tr. «Kálza On dit aussi : Kalzadenna

  • kalzañ
    kalzañ

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Mettre en tas, amasser.

    (1752) PEll 113. Calsa ou Calza, tr. «Amasser ensemble, amonceler, mettre en monceau, faire un tout de plusieurs parties. C'est proprement mettre en bloc. ●(1732) GReg 313b. Entasser des mottes écaubuées, tr. «Calsa. calsa marr. pr. calset

    (1909) BROU 210. (Eusa) Amonceler, tr. «Kálza On dit aussi : Kalzadenna.»

    ►absol.

    (1870) FHB 283/171a. Mont a reas d'he voarem da galza.

    (2) Couper les mottes.

    (1960) EVBF I 335. kalzou, Plougonvelin (kalza, couper les mottes).

    (3) Récolter au râteau du goémon-épave pour le mettre en tas.

    (1987) GOEM 47. A Porspoder l'action de récolter les algues avec les râteaux de grève se nomme kalza. Ailleurs, dalc'ha. ●112 il faut ramener au sec le goémon que les vagues brassent et rebrassent. Cette action porte le nom de kalza bijin à Porspoder, de dalc'ha bijin à Plougerneau.

    II. V. intr. spécial. Brûler des mottes et des herbes pour faire des cendres.

    (1876) TDE.BF 316a. kalza, v. n., tr. «Brûler des mottes et des herbes pour faire des cendres.»

  • kalzenn
    kalzenn

    f. –où, kelzen

    I.

    (1) Tas.

    (1870) MBR 262. kalzennou foenn enn eur prad. ●(1876) TDE.BF 316a. Kalzadenn, s. f., tr. «Et aussi kalzenn (…) Ces mots se disent aussi au sens de tas, meule ou monceau, parlant du foin, etc.» ●(18--) SAQ II 137. klask eur spillen en eur golzen blous.

    (1932) FHAB Eost 332. d'ar merc'her da noz o deus graet brasoc'h kelsenn. ●(1958) BLBR 110/4. Eur galzenn vizin seh. (d'après Kannadig Landi Meurz-Here 1957)

    (2) (météorologie) Flocon (de neige).

    (1732) GReg 419b Floccon, morceau de neige, tr. «calzenn earc'h. p. calzennou earc'h.»

    (1876) TDE.BF 316a. Kalzenn,, s. f., tr. «Flocon, parlant de la neige.»

    (3) Tas de mottes et de racines d'herbes brûlées.

    (1876) TDE.BF 316a. Kalzadenn, s. f., tr. «Et aussi kalzenn, tas de mottes et de racines d'herbes pour être brûlées dans les champs, etc.»

    II. Klask ur spilhenn en ur galzenn blouz : voir spilhenn.

  • kalzenn-varr
    kalzenn-varr

    f. (agriculture) Tas de mottes d'écobue.

    (1732) GReg 313b. Tas d'écaubuës, ou de mottes marrées, tr. «calsenn marr. p. calsennou marr

    (1876) TDE.BF 316a. kalzenn-marr, s. m., tr. «Écobue. kalzenn, tas de mottes dessechées et destinées à être brûlées dans les champs, et marr, instrument de labourage appelé marre ou houe, et avec lequel on enlève ces mottes.»

  • kalzenniñ
    kalzenniñ

    v. tr. d.

    (1) Mettre en tas.

    (1932) FHAB Eost 332. da c'houde o deus e galzennet [ar foenn]. ●(1985) AMRZ 184. Pa gomañse ar foenn da zehi, e vezent rizennet ha kalzennet.

    (2) Floconner.

    (1942) VALLsup 79a. Floconner, tr. «kalzenni

  • kalzer
    kalzer

    m. –ion Celui qui fait des tas.

    (1870) FHB 283/171a. azioc'h penn ar c'halzer.

  • kalzet
    kalzet

    adj. Entassé.

    (1647) Am A-325. cals a douar calshet, tr. «beaucoup de terre entassée.»

    (1752) PEll 113. Je lis dans un vieux livre Cals a doüar calshet, beaucoup de terre amoncelée.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...