Recherche 'kanto...' : 12 mots trouvés
Page 1 : de kanto (1) à kantouilhenn (12) :- kanto
- kantoatkantoat
v. tr. d. Enfaîter une chaumière.
●(1931) VALL 293a. le mettre [faîtage en mottes d'une maison de chaume], tr. «kantôat V[annetais].»
- kantoenn
- kantolkantol
f. –ioù
I.
(1) Chandelle.
●(1499) Ca 32a. Cantoell. g. chandele.
●(1659) SCger 22a. chandelle, tr. «cantol pl. ou.» ●(1732) GReg 29b. Allummer une chandelle, tr. «enaoüi ur gantoull.» ●150a. Chandelle, tr. «cantol. p. cantolyou. cantoul. p. you.» ●Allumer une chandelle, tr. «enaoüi ur gantol.»
●(1857) CBF 64. Ar c'hantol-ze, ar c'houlaouen goar-ze a zob et benniget, tr. «Ce cierge a été bénit.»
(2) (pêche) Plioir, sorte de cadre à enrouler les lignes.
●(1909) BROU 210. (Eusa) Kántol, tr. «Sorte de cadre autour duquel on enroule la ligne de pêche.» ●(1931) VALL 89b. Cadre à enrouler les lignes, tr. «kantol f.» ●(1985) OUIS 115. On utilisait presque uniquement des lignes (en fil de lin ou en crin de cheval tressé) longues de 30 à 40 brasses, enroulées sur un petit cadre de bois (le kantol).
II. Deviñ ar gantol dre an daou benn : brûler la chandelle par les deux bouts.
●(1978) PBPP 2.1/117 (T-Plougouskant). Eno e vez devet ar gantol dre an daou benn, tr. J. le Du «chez eux, on brûle la chandelle par les deux bouts.»
- kantol-baskkantol-bask
f. Cierge de Pâques.
●(1732) GReg 168b. Le cierge de Pâques, tr. «Cantol-basq. ar gantol-basq.»
- kantol-c'houloùkantol-c'houloù
f. Cierge.
●(17--) EN 2628. peb den a gas egantoul golo gantan, tr. «chaque homme porte sa chandelle avec lui.»
●(c.1825-1830) AJC 2440. dalumin dousec cantoul holo dirac ar voerhes vary.
●(1903) MBJJ 74. en o dorn bep a gantoul-c'holo. ●(1954) VAZA 58. ur gantol-c'houlou ugent real. ●(1961) LLMM 86/155. ken safarus ma krene war an daol mouchenn ar c’hantolioù-gouloù en arvar da vougañ.
- kantol-goar
- kantolorkantolor
m. –i, –où, –ioù
I.
(1) Chandelier.
●(1499) Ca 32. Cantoeller. g. chandelier. ●(1633) Nom 165b. Candelabrum, lychnuchus : chandelier : quantolezr, quantolor. ●Candelabri scapus : la verge du chandelier : goualen an quantolor. ●165b-166a. Lychnucus pensilis vel pendens : chandelier qui pend du plancher : vn lampr, pe vn quantolor á vez crouguet ouz vn dra bennac.
●(1659) SCger 22a. chandellier, tr. «cantoler.» ●(1732) GReg 150a. Chandelier, pour mettre des chandelles, tr. «Cantolozr. p. cantolozryou. cantolezr. p. you. Van[netois] cantulér. cantoulér. pp. yeü.» ●Verge du chandelier, tr. «Goalenn ar c'hantolozr.» ●Patte du chandelier, tr. «Sichenn ar c'hantolozr. p. sichennou cantolozr.» ●(1744) L'Arm 51b. Chandelier, tr. «Cantulér.. rieu : Antuler.. rieu.» ●(17--) TE 95. en Hantulér eur (…) huéh branq staguét tro-ha-tro d'er oalèn, péhani e formai ur seihvèt branq.
●(1857) CBF 29. Eur c'houlaouen a zo er c'hantolor, tr. «Il y a une chandelle dans le chandelier.» ●(1863) GBI I 424. kantelleuriou aour hag arc'hant, tr. «des chandeliers d'or er d'argent.» ●(1895) GMB 123. à Sarzeau enn añtulir. ●(18--) PEN 93/126. en penarstang eus kantellerou.
●(1928) KANNgwital 311/213. Aoter St Visant (...) a lintre gant kantolori alaouret.
(2) Kantolor brec'hek =
●(1942) DHKN 118. én ur ziskoein dein en hantolér-bréhek doh er cheminal.
II. sens fig. Loustic.
●(1972) SKVT I 49. Ha kuit prim an daou gantolor, gant o sac'h-skol war o c'hein. ●167. A setu va c'hantolor pavioù goulou rousin.
- kantonkanton
I.
A. M. –ioù
(1) Canton, région.
●(1732) GReg 134a. Canton, quartier d'une ville, ou d'un Païs, tr. «Canton. p. cantonyou.» ●156a. Païs de chasse, tr. «canton mad da gibyera.» ●(1790) MG viii. chongét-è deign tremén un huéh-miziad én hou canton. ●(17--) TE 123. ur hanton hanhuét Tob.
●(1821) SST.ab vii. Ean e broménas dré d'hy a ganton de ganton. ●(1835) AMV 105. en oll gantoniou ezommec. ●(1849) LLB 281. N'en des kin konz é ker, kin brud ol ér hanton. ●(1850) JAC 14. laqat ar ravach er c'hanton.
(2) (Circonscription administrative) Canton.
●(1889) CDB 113. Gourc'hemenn da denna billet / E kanton Prat a eo asinet.
●(1904) BMSB 89. Ar Zent, kanton Gourin. ●(1924) FHAB Eost 287. setu ma krogas va amezeg da adstudia ha da adkonta, ar moueziou dre ganton. ●(1936) BREI 441/1d. Dre gaout e pep kanton (…) eur c'hannad, gant adstrolladou.
B. Epith. Cantonal.
●(1935) BREI 423/3d. war ar renk evit bezan kuzulier-meur kanton.
II. (religion)
(1) Person-kanton =
●(1907) FHAB Here 235. an eskibien hag ar bersounet kanton. ●(1925) KANNgwital 274/2. person kanton Plabennec. ●(1942) LANB 5. E penn ar gouel edo ar person kanton.
(2) Parrez-kanton =
●(1847) MDM 27. er c'heriou bras hag er parresiou-kanton.
- kantonierkantonier
m. –ion, kantonizion
I. Cantonier.
●(1889) ISV 474. eur c'hantonier (…) a azezas var he garrigel. ●477. hor c'hantonier a grogaz adarre en he labour en eur vouscana.
●(1914) FHAB Genver 29. daou gantonier (...) Unan d'euz outo a zo pell-zo e karg, egile zo eun desker.
II. fam.
(1) Kemer an tren kantonier : aller à pieds.
●(1974) SKVT III 57. Me garfe gwelout ac'hanoc'h o kemer an tren-kantonier, hep charinkañ neblec'h.
(2) Bugale ar c'hantonier : les pierres, les cailloux.
●(1962) TDBP II 68. Te a zo bet oh en em larda ouz bugale ar hantonier ? tr. «tu as été te battre contre les enfants du cantonier ? (contre les cailloux de la route), tu as fais une chute sur la route.»
(3) Ober ar c'hantonier : ne pas faire grand-chose, buller.
●(1917) LILH 12 a C'hwevrer. Bet em es bet doéré ag Andrèu. A gaust d'e glas é ma chanjet réjimant : ne vo ket maleurusoh. Ni chom ni ataù ama d'hobér er "hantonijañn" èl ma larér é kosté en Oriant. Achiù e hreemb és erhoalh er brezél ér vechér-sé.
III.
(1) Kaout kann ouzh bugale ar c'hantonier : tomber sur des pierres.
●(1965) BAHE 46/48 (T) A. Duval. Kann ouzh bugale ar c'hantonier ( = ul lamm war e vein). Pokat da wreg ar c'hantonier - id -. ●(1969) BAHE 62/30 (T) A. Duval. Met ‘oa ket an deiz da gaout kann ouzh bugale ar c’hantonier.
(2) Pokat da wreg ar c'hantonier : tomber sur des pierres.
●(1965) BAHE 46/48 (T) A. Duval. Pokat da wreg ar c'hantonier (= ul lamm war e vein).
- kantoniñ
- kantouilhennkantouilhenn
f. –ed, -où Putain.
●(17--) EN 167. Sel ar gantoulien vor, penos ehe fier ! tr. «Regarde la salope de mer, comme elle est fière !» ●857. quantoullenou a voailch a deu da nem of din, tr. «assez de salopes viennent s'offrir à moi.»
●(1906) BOBL 10 février 73/1b. Piou’ta oa an diou gantouillen-ma ? ●(1950) LLMM 23/45. Ha p’en em gavas dirak ar gantouilhenn-se. ●(1954) VAZA 170. Ha n’eo ket gant landourc’hennoù, gant kantouilhennoù a-vicher o deveze d’ober. ●193. kantouilhenn : ur c’hast lous ha divalav.