Recherche 'kast...' : 87 mots trouvés
Page 1 : de kast (1) à kastigasion (50) :- KastKast
n. de l. Cast.
(1) Kast.
●(1824) BAM 1. laqueet e brezonec gant an Autrou Ropars, Person eus a barres Cast. ●(1890) MOA 19b. Kast.
●(1904) SKRS I 59. an Aotrou Ropars, persoun Kast. ●(1905) ALMA 65. Kast. ●(1974) ISHV 47. e chapel Dinidig e parrez Kast.
(2)
●(1941) SAV 20/12. Pron Aotrou person Kast : Dixi / Maledixi / Daonet e vi / Ma ne cheñchi. / D'an ifern ez i / Ha poan az po ken na gac'hi. / Eus a dourc'h oun deut da c'hast, / Ha, ma ne cheñchez ket hep dale, / Ez in da dourc'h adarre. / Parrezioniz Kast, bandenn voc'h, / Kerkoulz eo d'in c'houitellat 'vel sermon d'eoc'h. / Disul 'm boa komzet d'eoc'h diwarbenn ar pec'hed, / Kerkoulz 'oa d'in beza aet da foeret. ●Note Yann Vriant [= Yeun ar Gow] à propos du septième vers : « Eus a Dourc'h (Tourc'h, parrez a Vro-Gerne) oun deut da Gast (Kast, en hevelep bro). – Distreset eo bet ar c'homzou-mañ dre farserez, evit ober goap ouz tud Kast ».
(3) Blason populaire : voir Glazig.
(4) [Toponymie locale]
●(1974) ISHV 47. e chapel Dinidig e parrez Kast.
- kast .1
- kast- .2kast- .2
voir kastr-
- kasta
- kastagn
- kastaolkastaol
m. –ioù (agriculture) Fond et corps de la charrette.
●(1744) L'Arm 53b. Château de charrette (…) Le fond, tr. «Casstaule.. ïeu. m.»
●(1903) EGBV 78. kastol, m. pl. ieu, tr. «fond et corps de la charrette.» ●(1904) DBFV 124a. kastol, tr. «m. pl. ieu, fond et corps d'une charrette.» ●(1923) DIHU 140/212. É ma me rèvr ér hastaul er huéh-men. ●(1934) BRUS 280. Le corps de la charrette, tr. «er hastol –ieu.»
- kastaol-karrkastaol-karr
m. kastaolioù-karr Fond et corps de la charrette.
●(1907) VBFV.bf 38a. kastol-kar, m. pl. ieu-kar, tr. «fond et corps de la charrette.»
- kastaoliadkastaoliad
m. –où Charretée.
●(1957) DSGL 148. Ur hastoliad tud getoñ, tr. «Plein sa voiture de gens.»
- kasted
- kastell .1kastell .1
f.
(1) Sorte de panier pour porter la pâte au four commun.
●(1910) MAKE 92. eur gastel da vuzula an aour am eus bet. ●93. Setu ma roas an aotro da Gatellig eur gastel, toaz ouz he c'hantennou, rag o kas toaz d'an tiforn e oa-hi bet. ●(1952) LLMM 34/46. (Douarnenez) kastell, ur gastell : panerig plouz, goloet an diabarzh anezhañ gant un tamm lien fetis, a veze lakaet an torzhennoù toaz ennañ, e ti ar pober. ●(1984) ECDR 29. Ur wech e oan o vont da gas toaz d'an ti-forn, gant ar gastell war ma fenn.
(2) Mangeoire, ratelier.
●(1849) LLB 1360. karget ou hasteleu. ●1566. é gastelig lein ag er heot huekan.
●(1907) VBFV.bf 37b. kastel, f. pl. leu, tr. «râtelier, claie.» ●(1934) BRUS 244. Le ratelier, tr. «er gastel –leu.»
- kastell .2kastell .2
m. –où, kestell, kistilli
I.
(1) Château.
●(1499) Ca 33a. Castell. g. chasteau. ●(1575) M 105. tour, na Castel, tr. «tour et château.» ●(1580) G 343. questell ha tourellou, tr. «Châteaux et tourelles.» ●(1633) Nom 241b. Castellum : chasteau, bourg : quastel, bourch.
●(1659) SCger 23a. chasteau, tr. «castel p. questel.» ●(1732) GReg 157a. Château, tr. «qastell. p. Qestell, qestelly, qistilly.» ●Les mariages qui se font au loin ne sont que forteresses et chateaux. id ë, mont & merveilles, plus de bien en apparence qu'il ne s'en trouve en effet. proverbe. An Dimizyou a-bell / Ne dint nemed touryou ha qestell. ●(17--) TE 198. er hastèl a Jerusalem. ●245. er hastelleu a Jerusalem.
●(1869) KTB.ms 14 p 37. Mont a ra gant ar ganneres d'ar c'hastell.
(2) C'hoari kastellig = (?).
●(1710) IN I 316. musica pe gana guersiou ha soniou honest, c'hoari castellic pe c'hoari gadic.
(3) (topo. naut.) Rocher escarpé de la côte.
●(1971) TONA.morl 6. Kastell, traduit par château, désigne un rocher escarpé.
II. (marine)
(1) Hune.
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 93. é ma bet laret en overen dehai ar ul læstr, én abri idan er hastel. ●(1876) TDE.BF 326a. Kastell, s. m., tr. «Château, hune de navire ; pl. kestell.»
(2) Kastell a-dreñv =
►absol.
(3) Kastell ar wern-vras : hune du grand mât.
●(1732) GReg 505a. La hune du grand mât, tr. «Qastell ar vern vras.»
(4) Kastell ar wern-vizan : hune du mât de misaine.
●(1732) GReg 505a. Hune du mât de misaine, tr. «Qastell ar vern visan.»
(5) Kastell ar wern-valouin : hune du mat de beaupré.
●(1732) GReg 505a. Hune du mât de beaupré, tr. «Qastell ar vern valouïn. qastell ar valouïn.»
(6) Kastell ar wern-volosk : hune du mât d'artimon.
●(1732) GReg 505b. Hune du mât d'artimon, tr. «Qastell ar vern volosq.»
(7) Gwern-gastell : hune.
●(1934) BRUS 283. guern gastel, tr. «hune.»
III.
(1) Charrette.
●(1899) BSEc xxxvii 147 / KRL 12. Etre Maze ha zant Jili, / 'Antre kastel ar goanv en ti, tr. «Entre Mathieu et saint Gilles, entre la charrette de l'hiver dans la maison.»
(2) Grand nuage à contours nets.
●(1931) VALL 501b. grand nuage à contours nets, tr. «kastell T[regor] m. pl. kestell.»
IV. (astronomie) Kastell ar seizh ejen arat : la Grande Ourse.
●(1938) GWAL 121/8. A greiz ma krog gant o sterennadeg / Kastell ar seizh ejen-arat, Ha seizenn drovedel Sant-Jalm, / Dindan sell glas ar C'hi.
V.
(1) Sevel/Ober kastelloù/kestell el loar : construire/faire des châteaux en Espagne, (faire) de beaux rêves.
●(17--) VO 57 (G) I. Marion. Barlobiage e zou ur sod inclination en dès certæn tud de bassein ou amzér é h'obér, èl ma larér, castelleu él loër. ●148 (d’après GMB 100). e hobér castelleu él loër, tr. « faisant des châteaux dans la lune (en Espagne). »
●(1890) MOA 165 (L). Faire des chateaux en Espagne, tr. J. Moal «sevel kestell el loar.» ●224. Bâtir des châteaux en Espagne (faire de beaux rêves pour l'avenir), tr. J. Moal «sevel kestell el loar.»
●(1927) TSPY 26 (L) L. ar Floc'h. Ha ne gav ket d'it emaout o sevel kestell el loar ?
●(1936) DIHU 303/143 (G) L. Herrieu. Rak, sel mui m'éma truhek stad mabdén, sel mui é kav plijadur é seùel kastelleu él loér... ●(1942) DHKN 68 (G) L. Herrieu. Nag a gastelleu èl loèr en doè saùet en noz-sé. ●(1955) VBRU 1 (T) *Jarl Priel. Kemenn da Soaz Sapeur e tleje dougen kañv d'an holl gestell savet ganti el loar a-zivout dazont he mab-bihan. ●(1970) BHAF 63 (T) E. ar Barzhig. Degouezoud a ree din ive menel sorennet gant ar soniou flour a saven evidon ma-unan, ha neuze kestell el loar, 'raog mond da Gerhun!...
(2) Sevel kestell war vigerniel : bâtir des châteaux en Espagne.
●(1915) KZVr 114 - 09/05/15. Sevel kestel war vigerniel, tr. «bâtir des châteaux en Espagne.»
(3) N'ober ket muioc'h a van ouzh ... eget Kastell an Tarv ouzh un taol aval poazh : voir aval.
- Kastell-an-TarvKastell-an-Tarv
n. de l. Château-du-Taureau (Carantec, Plouézoc’h).
(1) Kastell-an-Tarv.
●(1834) KKK 102. ha Kastel ann taro a béhini ar boulouardou a zéblant sortial euz kreiz ar mor. ●(1851) PENgwerin5 205. Ne voaint ked arruet gant an Taro / Na deus deut da c’houc’h deze ar maro. ●(1845) OLLI 704A. er rad eus a Vontroulez, tost da Gastel-an-Taro. ●(1877) EKG I 15. e kichenn Kastel-an-Taro, dare da astenn he lian ha da nijal var eeun varzu Bro-Zaoz. ●(c. 1890) CFB 42. Kastel-ann-Taro.
●(1926) FHAB Mae/169. a oa beleg ar brizonierien e Kastell an Taro. ●(1930) ANTO 14. eget Kastell-an-Taro ouz eun taol. ●(1931) FHAB Mae/192. kastell an Taro. ●(1942) STOB 17/32. Etre Treoger ha Lok-Kemo / Emañ Palez an Anko. / Etre Treoger hag an Taro / Emañ gwele an Anko. ●(1974) TDBP III 89. Ze a zo evel skeiñ piz kraz gand kastell an Taro. ●(1985) AMRZ 17. da Gastell-an-Taro da gichenn Karanteg, e-kreiz ar mor. ●(1995) LMBR 17. An Enez Louet ha Kastell an Tarv : skeudenn douristel Karanteg. ●(2002) TEBOT 112b. Hag ar Faoued ha Sant-Vig / Ha Kastell an Tarv / Hag ar mor don burzhudus / Ha ra dezhe an dro.
(2) Proverbe.
●(1942) STOB 17/32. Etre Treoger ha Lok-Kemo / Emañ Palez an Anko. / Etre Treoger hag an Taro / Emañ gwele an Anko.
●(2003) TRMOR 74. Etre an Treoger hag an Tarv / Emañ gwele ar marv. (...) Etre an Treoger ha Kastell An Tarv / Emañ bepred an Ankou.
(3) Skeiñ piz (kras) gant Kastell-an-Tarv : acte totalement inutile.
●(1974) TDBP III 89. D'un acte inutile, inefficace : Ze a zo evel skeiñ piz kraz gand kastell an Taro, tr. « cela équivaut à lancer des pois secs contre le Château du Taureau ». ●(1977) TDBP II 416. Ze a zo evel skei piz gand kastell an Taro !, tr. « c'est comme si on tirait avec des pois sur le château du Taureau ! (c'est un acte parfaitement inutile) ».
●(2004) TROMK 217b. Skeiñ piz gant Kastell an Tarv (pa ne vez mann ebet da ober, memes tra evel "sutal brulu war ar Menez-Are"). Mari-Elen Morvan.
(4) [Toponymie locale].
●(1977) TDBP II 117 (& 348). Pa ziskrog ar chapel en douar e vezom war an Taro. Honnez eo merk an Taro. ●141. En Taro e-nevoa dour.
- kastell-ararkastell-arar
m. (agriculture) Âge de charrue.
●(1890) MOA 109a. Age de charrue, (instrument), tr. «kastell-alar (corps de la charrue).»
- Kastell-Briant
- kastell-eost
- kastell-eostekkastell-eostek
voir eostek
- kastell-gwele
- kastell-hañvkastell-hañv
m. Chartil.
●(1732) GReg 155b. Chartil, grande charrete pour les foins, & les blez, tr. «Qastel-hañ. q. qæstel-hañ.»
- kastell-karrkastell-karr
m. kestell-kirri
I. (agriculture) Corps de charrette, chartil.
●(1499) Ca 33b. Castell carr. g. chartil.
●(1732) GReg 154b. Le corps de la charrette, le château, tr. Castell-qarr.» ●(1738) GGreg 34. brec'hyou ar c'hastell-carr, tr. «les bras, les soutiens du corps de la charrette.»
●(1868) FHB 198/334a. Neuze e veacher e kirri ha n'euz rod ebet outho : ne d'int nemet kestel-kirri.
●(1907) VBFV.bf 37b. kastel-kar, f. pl. leu-kar, tr. «ridelle de charrette.» ●(1931) VALL 156a. Corps de charrette, tr. «kastell-karr m.»
►absol.
●(1962) EGRH I 28. kastell m. kestell, tr. « bâti d’une charrette. »
II. (astronomie)
(1) Ar C'hastell-karr-bras : Grande Ourse.
●(1931) VALL 520b. grande ourse constellation, tr. «kastell-karr-bras m.»
(2) Ar C'hastell-karr-kamm : Grande Ourse.
●(1962) TDBP II 242. Ar Hastell-karr kamm, tr. «le grand Chariot (la grande Ourse).» ●(1984) LPPN 659. (Poullaouen) «Kastell-Karr-Kamm», la Grande ourse ; ex. «passeet neus ar C'hastell-Karr-Kamm», il a perdu les pédales, il est à cent lieues...
- kastell-kreñv
- Kastell-LaogadKastell-Laogad
n. de l. Fort du Mengant (Plouzané).
●(1732) GReg 614b-615a. Mengant, fort considérable sur le goulet, ou, l’entréee de la Rade de Brest, qui tire son nom d’un Rocher qui est dans le milieu du Goulet à fleur d’eau, dit en Breton, maen-cam, entre le Château de Beaufort, & celui de Méngan. Kastell Laugad.
●(1857) CBF 131. Kastel-Laogad. ●(1869) TDE.FB xviiib. Fort Mengant, Kastell laugad. ●(1876) TDE.BF 326a. Kastell-Laugad, nom de lieu. Fort Mengan, près de Brest. ●(c. 1890) CFB 42. Le Fort Mengant. Kastel-Laugad.
- kastell-lestr
- kastell-mizankastell-mizan
m. (marine) Hune de misaine.
●(1959) TGPB 103. ur pole diflipet eus ar c'hastell vizan.
- Kastell-Nevez-ar-FaouKastell-Nevez-ar-Faou
n. de l. Châteauneuf-du-Faou.
(1) Kastell-Nevez-ar-Faou.
●(1890) MOA 20a. Kastel-neve-ar-Faou. ●(18--) OLLI 481B. Kantik en henor da Itroun Varia ar Porzou kurunet e Kastel-Nevez-ar-Faou, 26 a viz Eost 1894.
●(1905) KANngalon Eost 466. lakât sezi var Gastelnevez ar Faou. ●(1911) SKRS II 224. da lakât sezi var Gastelnevez ar Faou. ●(1931) FHAB Mae/168. e tiskennas eus ar menez ha dre Gastell-nevez ar Faou ha Kemper. ●(1949) KROB 13/14. e Kastell-nevez-ar-Faou. ●(1955) STBJ 26. etre Kastellin ha Kastell-Nevez-ar-Faou.
►
●(1732) GReg 157a. Qastell-névez. ●ar c'hastell-névez.
●(1849) GBI I 250. Me well ur wezenn a zri-dez, / Na war bont ar C'hastell-newez. ●(18--) MILg 49. Nep en deuz c’hoant da ouela truez / et dillun d’ar C’hastel nevez. ●(1850) PENgwerin4 33. Nini a neus c’hoant da vellet truez / Mond diziou d’ar C’hastel Neves. ●(1857) CBF 131. Kastel-Nevez. ●(c. 1860) IMR 5/17a. A dost d'ar C'hastel Nevez, heuve ma eo prouvet. ●(1865) FHB 1/7b. er C’hastelnevez. ●(1865) FHB 2/16a. D’ar merc’her 8, Castelnevez, da greis-deiz. ●(1869) FHB 253/352b. Lan Quiniou, eus ar C’hastel-Nevez. ●(1876) BJM 127. e tigouezas e Castell-Nevez, e Core, e Laz, hag e Sant-Goazec. ●(1878) EKG ii 290. klevet em beuz oa a gostez Leuhan pe ar C’hastel-Nevez.
●(1905) ALMA 28. Rosuel ha Pill euz ar C’hastelnevez. ●(1905) ALMA 65. Kastel-Nevez. ●(1911) SKRS II 223. Merzer ar Zakramant er C'hastelnevez. ●(1955) STBJ 44. eur penn-paket pe eun dardoupez, da lavarout eo giz Ar C’hastell-Neve ganti.
(2) Blasons populaires : voir Bardoù-peizant, Dardoup(ez), Penn paket.
(3) [Toponymie locale]
●(1909) MMEK 46. Introun Varia ar Porzou (Kastel-Nevez). ●(1962) MVTA 12. Er Hastell-Nevez, ar maner eo hini Kerarmoal. ●14. Aze, e kejas gand ar Rouz koz war blasenn ar Feunteun. ●(1970) NFBT 223 N° 1738. A Châteauneuf-du-Faou (Fin.), la chapelle de N.-D. des Portes, qui s'élève à l'emplacement d'anciennes portes fortifiées est appelée en bret. Itron Varia ar Porjou.
- Kastell-PaolKastell-Paol
n. de l. Saint-Pol-de-Léon.
I.
●(1656) VEach f.3r°. Great ha sinet è Couent en Carmes Castel Paol. ●(1659) SCger 89b. S. Paul de Leon, tr. «Castel Paul.» ●(1689) DOctrinal 192. ar quær à Occismor, pehini à galveur brema Castell-Paol. ●(1712) HB 556. Evit gouël an Dedy eus an Ilis cathedral eus a Gastel-Paul. ●(1727) HB 609. an ilis Catedral à Gastell-Paul. ●(1732) GReg 70b. Qéhyd evel ac'hanen da Gastel-Paul. 248a En tu mâ da Gastelpaol. ●264b. Me a chom ê castel-Paul, hac eñ ê Alré. Van. me chom ê castel-Paul, hag ëuñ e chouq èn Alré.
●(18--) OLLI 127. Buez an den santel Job, leqeat e guerz gant ur Bêleg demeus a Gastel-Paul. ●(1806) (?) GUI.jo I. ur Bellec deus ar Ker a Castel-Paul. ●(1834) KKK 50. Remarkit é biz an tour elégant ha ker skéduz a ziouc'h ar géar vrao a Gastel-Paol. ●338. ne rojemp anken war hor penn d'hor c'herent a Gastel Paol. ●132. Leutananz Breiz-izel a c'henderc'hé eskoptiou Gwéned, Kemper, Kastel Paol ha Tréger. ●(1847) FVR 101. persoun e Plouvorn, tost da Gastel-Paol. ●(1857) CBF 132. Kastel-Paol. ●(1865) FHB 26/204a. an tad Maneur e Castel Paol. ●(1867) TELrem 18. E Kastel-Pol, e Paris en deuz bet meuleudi. ●(1869) FHB 247/303b. An aotrou Iliou, vikel e Cloastr-Pleyben, zo hanvet vikel e Castel-Paol. ●(1876) BJM 116. E Castel-Paol a roas ar c’henta mission. ●(1877) EKG I 139. En em gaout a reaz e Kastel-Paol daou zervez araok. ●(1879) BMN 53. Mont a reas eta da Gastel-Paol evit senti ouz he dad. ●(1884) BUZmorvan 182. en deuz roet he hano da gear Kastell-Paol. ●(1886) GAL 481note. bet Superiol eus ar Siminal bihan e Castel Pol. ●(1886) IVO 174. Kreiz-Ker-a-Gastel-Paol. ●(18--) SON II 266. Adieu, pors Brest ha Recouvrans, / 'C'h an da guitaad Frans, / Ar Roc'h, Landernè, Castel-Pol, Montroulès, / Landivichau tremenen aliès ! ●(1890) MOA 26b. Kastell – (Kastell-Paol). ●(c. 1890) CFB 42b. Kastel-Paol.
●(1905) ALMA 25. gant eur zoudart iaouank euz Kastel-Paol ! ●(1909) NOAR 174. Bloaz a yoa, da zadorn ar Basion, sakrist Kastell-Paol. ●(1910) EGBT 129. Stank e oa gwejall an dud ac'h ê d'ober tro Breiz, evit pidi war beio an eskibien gentan eus hon bro, en Gwened, en Kemper, en Kastel-Pôl, en Landreger, en Sant-Brieg, en Sant-Malo hag en Dol. ●(1911) SKRS II 163. Ar c'hiz-se a gaver e Kastel Paol, e Lesneven, e Landivizio, ha marvad e meur a leac'h all. ●(1911) BUAZmadeg 119. an iliz hag an tour huel a veler breman e Kastel-Paol. ●(1923) ARVG C’hwevrer 21. Bro Kastel-Pôl, - eskopti Leon gwechall. ●(1926) FHAB Mae/166. eus a vaner koz Kervoruz, e kichenik Kastell-Paol. ●(1927) GERI.Ern 266. Kastell-Paol. ●(1930) DOBR 23. Diouz Kastel-Pôl da Lanhuon. ●(1932) KELD 70. Kastell-Paol. ●(1934) BRUS 298. Kastel-Paol.
●(2002) TEBOT 112b. Kastell Breizh, Sant-Yann-ar-Biz / Iliz Salaün-ar-Foll / Kaerañ tour 'zo barzh ar bed / Eo tour uhel Kastell-Paol.
►Kastell.
●(c. 1780) SE 5-1. er c’hiqueur a gastell o veza bet cannet.
●(1834) KKK 56. Ar c'henta objet, heb mar a denno muia hoc'h évez enn eur arruoud é Kastel é vezo ar vraventez a dour kreiz-kaer a behini ec'h arvestid dijà ac'hann ar furm kaer hag ann huelded. ●(1836) OLLI 134. Buez Mari-Amiç Picart ganet e Guiclan, badezet e Guimiliau hac interret en ilis Cathedral Castel, tost da auter an Itron Varia a Vouir Sicour, er bloas 1652. ●(1851) PENdast 74. Etre Kastel a Lesneven / E c'hazezis var eun dunien. ●90. en Kastell hag en Montroulez, e treger eo bed. ●(1855) FUB 76. Kastell, Santel. ●(1863) ST 6. Landerne, Lezneven, Montroulez ha Kastel. ●(1865) FHB 1/7b. e Castel. ●(1870) MBR 180. Etre Kastel ha Kleder. ●(1871) FHB 311/398b. Lambader zo eur bourkik bihan var an hent coz etre Landiviziau ha Castel. ●(1877) EKG I 12. P'oue klevet ar c'heleier-ze e Kastel, e oue glac'har e pep ti. ●(1877) EKG i 143. Lod ac’hanomp a ieaz euz a Gastel dre hent Plouenan, lod-all dre hent Rosko ha Santec. ●(1878) SVE 968. Kastel / Santel. ●(1884) BUZmorvan 121. a glevaz hano anezhan hag a c’hoanteaz he gas ganthan da Gastell. ●(1890) MOA 26b. Kastell. ●(1894) BUZmornik 418. e Guitevede, teir leo dioc’h Kastell.
●(1900) KAKE 167. Ker skanv hag an avel, / A ia varzu Kastel. ●(1903) KKBU 11. Demdost da Gastel a veve. ●(1904) SKRS I 38. Demdost da Gastel a veve. ●(1905) ALMA 63. Kastell. ●(1906) SAQ I vii. An Aotrou Quere a zo ganet, er bloaz 1824, er C’houlen, e parrez Plouenan. E kelendi Castele reaz he studi. ●(1911) BUAZmadeg 118. he bedi a reaz neuze da zont gantan da Gastell. ●(1919) KABR 15. En deiz, an ilizou deus Kastell da Gerez. ●(1920) KANTgwitalmeze 35. Kaeroc’h eo c’hoas, Eskob santel, / Hoc’h Ilis-Veur e keâr Gastel ! ●(1928) FHAB Du/409. penaos oa tremenet an traou e Kastell.
►Sant-Paol-Leon.
●(1543) Cco 22. S. Poll. ●(1546) Cco 38. St Poll. ●(1548) Cco 64. s poll.
●(c. 1793) SD 115. A espos penaus, ar c'homite a surveillanç eus a goumunen St. Pol a Leon, en ur beza bet dalc'het clos an hanvet Branellec.
●(1834) KKK 86. deiz ann dédi a iliz katrédal Sant Paol a Léon. ●(18--) PENast 62. Da Sant Paol Leon e renq donet. ●(18--) MILg 171. Da Zt paol a leon enos e rank dont. ●(1878) EKG II 284. A espos penaus, ar C'homite a surveillanç eus a goumunen Sant Pol a Leon. ●(1879) BMN 185. Mont a reas eta da Sant-Paol a Leon. ●(1894) BUEr 104. Zant-Pol-Leon a neuz ive he Hospital Zant-Ervoan.
●(1924) EGRT 64. Ar vro venniget-se eo Sant-Paol a Leon.
►Kastell-Leon.
●(1867) BUE 90. Iliz san Kaourentin e Kemper, hini san Pol e Kastel-Leon.
►[appellation révolutionnaire] Porzh-Leon.
●(1793) SD 115. A enep Yan-Mary Branellec bœlecq oaget a 37 bloas guinidicq eus a Guisseny o chom e Porz-Léon.
●(1878) EKG II 284. A enep Yann-Mary Branellec, bœlecq, oaget a 37 bloas, guinidicq eus a Guisseny, o chomm e Porz-Leon, hag a enep Anna Roussel, intanves Le Guen, oaget a 44 vloas, pehini a vef eus e leve, guinidicq eus a Vrest, o chomm e Porz-Leon, departamant a Finistère.
►Kastell-Paol-a-Leon.
●(1834) KKK 70. da genderc'hel ar vourchichen hag habitanted a géar a Gastel Paol a Léon.
►Voir Leon.
►Eskopti.
●(1839) BESquillere 523. Doarein e ras én escobti a Sant-Pôl-a-Léon.
II.
(1) Expression adverbiale.
●(1647) Am.ms 620. Perchill gastellis à tourch a guisy, tr. Roparz Hemon « Pourceaux des gens de Saint-Pol et verrat et truies. », tr. Herve Bihan « Pourceaux de Saint-Politains qui engrossent les truies ».
(2)
●(1732) GReg 827b. Kastell-Paul, chateau donné par Guytur Consul de Leon, à Paul Aurelien premier Evêque, s'apelloit aussi Legion, Leon & Leon-doul.
(3) Dicton.
●(1855) FUB 76. Kastell, Santel. – Kemper ar gaër. – Oriant ar c'hoant. ●(1878) SVE 968. Kastel / Santel, / Kemper / Ar gaer, / Oriant / Ar goant.
●(1907-1908) FURB 14/74. Kastel Santel. - Kemper ar gaër. - Oriant ar c'hoant.
●(2003) TRMOR 30. Kastell santel / Kemper ar gaer / Oriant ar goant.
(4) Dicton.
●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.
●(2003) TRMOR 31. Plougouloumiz bonedeien / Sibirilliz kaketerien / Klederiz tud a fouge / Ploueskadiz tud a fouge / Plouenaniz laeron tout / Ha Kastelliz ouzh ar groug.
(5) Rimaille.
●(1974) TDBP III 374. Ar c'hi d'an arc'h / War gein ar marc'h ! / Ar marc'h oa kavet / e-kichen Kastell-Paol / O tebriñ kaol.
(6) [expression] Kastellet eo an avel.
●(2003) TRMOR 98. Kastellet eo an avel.
(7) Devise de maison noble.
●(1667) ARmorial 125. Kerautret au Menihy, de Saint Paul, echiquetté de geulle & d’Or à 6. traicts auec cette deuise Marthesé, cest à dire peut-estre.
III. Blason populaire : voir Chikolodenn.
IV. Nom de famille.
●(1970) NFBT 34 N° 252. Castel.
V. [Toponymie locale]
●(1656) VEach f.3r°. Great ha sinet è Couent en Carmes Castel Paol. ●(1732) GReg 177b. Creiz-Kær. ●631b. Menehy-leon, ou, Minihy simplement, à saint Paul de Leon, & une liuë à la ronde : la petite place de saint Paul (...) Ar c'hloastr bihan (...). La grande place, Ar c'hloastr (...). La ruë qui vient droit au milieu du cloître (...) Porz-meur. ●(17--) FG II 246. ecreis aöt ar man.. ●(1793) SD 116. eus a barrès ar minihil eus a St. Pol a Léon.
●(1834) KKK 56. Ar c'henta objet, heb mar a denno muia hoc'h évez enn eur arruoud é Kastel é vezo ar vraventez a dour kreiz-kaer a behini ec'h arvestid dijà ac'hann ar furm kaer hag ann huelded. ●60. Katrédal Kastel eo ar gaera hag ar vrava euz a Vreiz. ●68. betek portal illiz Sant Per. ●102. é tremener é kever maneriou koz Pont plankoet ha Kerhoant, hag eur peulvan galvet er vro méan ann Diaoul. ●(1851) GBI II 218. Glaoudina Kabon 'vonjoure, / Bars al Lezveur pa arrue. ●(1865) FHB 33/264b. An aotrou Moign, vikel e Landiviziau, so hanvet da ren scolach pe seminer bihan Keroulas e Castel. ●(1877) EKG I 151. betek Kermoruz ez echomp varlerc'h. ●156. evelato e rankan kounta d'ehoc'h ar pez a reaz eun tammik martolod divar dro Penn-Poul, e Kastel. ●(1878) EKG II 248. belek koz leanezed kouent Santez-Ursula, e Kastel. ●249. Marvet eo persoun iliz kathedral Kastel. ●252. He hano oa Mari Kreac'h, merc'h da C'hlaoda ar C'hreac'h, euz a vilin Kerc'hoant, e parrez Kastel. ●272. Dirak ar Vadalen, araok mont e kear, e oue great eun ehan. (...) ar zoudard, er penn araok, a en em lakeaz da drompilla ken a dregerne gant-han koajou maner ar Gernevez. (...) Dont a rechont gand ru ar Skolach evit sevel dre ar Ru-Vraz var al leur-gear, el leac'h m'oa bet ar penn kenta euz a emgann Kergidu, deiz an tenna d'ar zort. ●276. Anaout mad a rea ru Karmez, mez er ru-ze euz tiez enn daou du, ha meur a hini a bep tu. ●285. Yan-Mary Branellec, ama diaraucq cure eus ar Minihi. (...) a enep Yan-Mary Branellec, ama diaraucq bœlecq accustumet euz a barrez ar Minihi, euz a Sant Pol a Leon. ●(1884) BUZmorvan 122. e oue savet divezatoc’h iliz ha tour kaer Kreisker. ●181. Ar c’hloc’h-se a virer c’hoaz hirio e kathedral Kastell. ●(1886) GAL 481n. Ann Tad Guennegan a zo ganet ive e Breiz-izel ha bet Superiol eus ar Siminal bihan e Castel Pol.
●(1907) DGES 47. Ke da Lanvérec da sutal brulu. ●(1908) FHAB Ebrel 99. E kreis ar ru Verzerel. ●(1908) FHAB Gwengolo 267. arabad 've deomp mont dre ar ru Gadiou (...) Deomp da gemeret peb a lomik en eun hostaliri distro a anavezan e ru Poullou. ●(1911) BUAZmadeg 119. chapel Kreisker savet gant sant Guevrok. ●(1915) HBPR 154. Mez dija, ar brigantet oa deuet e ru Kroaz-al-Lin. ●(1923) ARVG Mae 71. ha ze ra d’ean kât henvelidigez ouz tour Kreizker Kastel-Paol. ●(1987) BRUDn 110/17. E Kastell e lavarer êz-kenañ Tregonderniz euz tud Tregondern (bet parrez), Tromealiz euz tud Tromeal (eur gêriadennig), ha Kaloudiz euz tud enez Kalod e Karanteg.
- kastell-peroked
- Kastell-Perzhell
- KastelladKastellad
m. Habitant de Saint-Pol-de-Léon.
●(1732) GReg 839b. Qui est de Saint-Paul de Leon, tr. «Kastellad. p. Kastellis.»
●(1890) MOA 29. Kastellad, Saint-Politain ; Kastelladez, Saint-Pôlitaine. S’il s’agit de plusieurs Saint-Pôlitaines on dira : Kastelladezed.
●(1915) HBPR 80. Kastellad ebet na ieaz e prosesion. ●(1915) HBPR 80. Kastellad ebet na ieaz e prosesion. ●(1924) CBOU 2/32. eur gwir Gastellad.
- kastellad .2kastellad .2
m. Plein d’une charrette.
●(1962) EGRH I 28. kastellad m., tr. « plein d’une charrete. »
- kastellad .3
- kastellad / kastelliad .1kastellad / kastelliad .1
m. –où Plein un château.
●(1921) GRSA 263. get ol é gastellad tud. ●293. hou kastelliad tud.
- KastelladennKastelladenn
f. -ed Habitante de Saint-Pol-de-Léon.
●(1987) BRUDn 110/17. Setu skwer eur rumm klok a zo koz-mat, hini Kastell-Paol : Kastellad, Kastelladez (pe Kastelladenn), Kastelliz, Kastelladezed.
- KastelladezKastelladez
f. -ed Habitante de Saint-Pol-de-Léon.
●(1890) MOA 29. Kastellad, Saint-Politain ; Kastelladez, Saint-Pôlitaine. S’il s’agit de plusieurs Saint-Pôlitaines on dira : Kastelladezed.
●(1964) CAIR 143b. Kastelladez; eur Gastelladez : une Saint-Politaine. ●(1987) BRUDn 110/17. Setu skwer eur rumm klok a zo koz-mat, hini Kastell-Paol : Kastellad, Kastelladez (pe Kastelladenn), Kastelliz, Kastelladezed.
- kastellan
- kastellanajkastellanaj
m. Châtellenie.
●(1732) GReg 157a. Chatelenie, Seigneurie, tr. «Qastellanyaich. qastellanaich.»
- kastellaniezh
- KastellaodrenKastellaodren
n. de l. Châtelaudren.
●(1732) GReg 157a. Qastell-Audren.
●(1825-1830) AJC 6138. dre castelaudren da voengamb. ●6151. arif voar red eur harlef da gastel odren. ●(1847) FVR 315. Mont a ra goude da Gastel-Audren. ●(1863) ST 6. Lanveur, ar Roc’h-Derrien, Castelaudren, Pontre.
●(1903) MBJJ 51. Koat Malane (...) Ar c'hoat-ze ’n em gav etre Gwengamp ha Kastelaudren. ●(1905) ALMA 67. Kastelaudren. ●(1911) BUAZmadeg []. hag a ieaz da joum d'eur maner a ioa da Gomt Goelo, e Kastell-Audren. ●(1931) FHAB C'houevrer 70. an torfejou a zegoueze e koad Malaunay, etre Gwengamp ha Kastell-Audren.
- kastellenn
- kastelletkastellet
adj. Éliminé dans un examen.
●(1924) NFLO. éliminé dans un examen, tr. «kastellet.»
- kastelliadkastelliad
voir kastellad
- KastellinKastellin
n. de l.
I.
(1) Kastellin.
●(1732) GReg 157a. Chateaulin Ville Royale, tr. «Qastellin.»
●(1834) SIM 29. e ranqe tremen dre Landerne, ar Faou ha Castellin. ●(1847) FVR 201. Kastelin, a deuaz Kear-war-Auln. ●(1857) CBF 131. Kastellin. ●(1863) ST 6. Lannuon, Landreger, Karaës, Castellin. ●(1865) FHB 1/7b. e Castellin. ●(1865) MBFt 136. Eur marc’hadour euz Kastellin hag e gonsort. ●(1869) FHB 231/176a. Corentin Halleguen, euz a Gastellin. ●(1869) TDE.FB 291a. pe geit a zo euz a Vrest da Gastellin ? ●(1879) BAN 119. entre Castellin ha Brest. ●(1886) IVO 174. Kastel-Lin. ●(1890) MOA 20a. Kastellin. ●(c. 1890) CFB 41b. Kastellin.
●(1904) KBSA 85. Toull ar Gornandoned a oa en tu-all da Bontig-ar-Wern dindan an hent a gas da Gastellin. ●(1905) ALMA 65. Kastellin. ●(1906) SAQ I viii. Er bloaz 1874, e oa kaset, en despet d’ezhan, da bersoun da Gastellin. ●(1910) EGBT 128. Kastellin. ●(1922) GLPI 26. Anavezout a rit Milin, / Mestr-ostiz e kêr Gastellin ? ●(1927) GERI.Ern 266. Kastellin. ●(1934) BRUS 297. Kastellin. ●(1955) STBJ 61. etre Karaez ha Kastellin. ●(1985) ARGV 33. Pan teu an arnev deus Kastellin, / Chom ’ba ’l labour ma oc’h fin.
(2) Ar C’hastellin.
●(1732) GReg 157a. Chateaulin, Ville Royale, tr. «ar c’hastellin.»
●(1868) FHB 159/20a. euz Brest d’ar C’hastellin. ●(1877) FHB (3e série) 44/344b. cazeten ar C’hastellin. ●(1894) BUZmornik 156. var ribl ster ar C’hastellin.
●(1907) BSPD I 246. stér vor er Hastellin. ●(1933) FHAB Mae 200. An A. Gourtay, bet ganet er C’hastellin er bloaz 1874.
(3) (Nom de la période révolutionnaire) Kêr-war-Aon : voir Stêr-Aon.
II.
(1) Dicton.
●(1901) NOETy 80note. pegeid a zo euz ar Faou d'ar C'hastellin ? Eur c'houitelladen, tr. « Quelle est la distance du Faou à Châteaulin ? La portée d'un coup de sifflet », répond un Cornouaillais.
(2) Proverbe.
●(1985) ARGV 33. Pan teu an arnev deus Kastellin, / Chom ’ba ’l labour ma oc’h fin.
III. Blasons populaires : voir Bidar, Rouzig, eog, Sparlenn.
IV. [Toponymie locale]
●(1915) HBPR 175. o pignat gant ar ru-vras.
- KastellinadKastellinad
m. Habitant de Châteaulin.
●(1869) TDE.FB xviiia. Kastellinad, m. pl. Kastelliniz. On les appelle aussi ironiquement Penn eok, m. pl. Pennou eok, tête de saumon. ●(1890) MOA 20a. Habitant : kastellinad, - m. pl. et f. pl. Kastelliniz.
●(1923) KNOL 155. Ar C’hastellinad o kas an amzer en dro. ●(1927) GERI.Ern 266. kastellinad pl. -niz.
- KastellinizKastelliniz
n. pr. pl. Habitants de Châteaulin.
●(1732) GReg 157a. Les Habitants de Chateaulin, tr. «Qastellinis.»
●(1855) FUB 84. Penn-éog ar C’hastell-Liniz. ●(1869) TDE.FB xviiia. Kastellinad, m. pl. Kastelliniz. On les appelle aussi ironiquement Penn eok, m. pl. Pennou eok, tête de saumon. ●(1878) SVE 951. Penn-eog ar C’hastel-Liniz. ●(1890) MOA 20a. Habitant : kastellinad, - m. pl. et f. pl. Kastelliniz.
●(1927) GERI.Ern 266. kastellinad pl. -niz.
- KastellizKastelliz
n. pr. pl. Habitants de Saint-Pol-de-Léon.
(1) Kastelliz.
●(1647) Am 620. Perchill gastellis à tourch a guisy.
●(1732) GReg 839b. Qui est de Saint-Paul de Leon, tr. «Kastellad. p. Kastellis.»
●(1867) FHB 118/108b. e vije eur rendael vraz etre Baziz ha Castelliz. ●(1877) EKG I 13. Ma n'her raje ket e viche emgann etre Kastelliz hag an archerien. ●14. Pehini euz an diou histor-ze eo an hini vir? Ne ouzounn ket : Kastelliz a gount anezho ho diou. ●143. va c'hredi a c'hellit, Kastelliz n'edont ket ep nec'h. ●(1877) EKG i 273. Kastelliz. ●(1878) EKG II 310. Mar doa bet deac'h mantret Kastelliz o velet an Aoutrou Coarigou o tont e kear gand eur vandenn soudarded.
●(1907) BOBL 06 juillet 145/3c. kalz Kastelliz ha Ploueskadiz. ●(1915) HBPR 65. Kastellis pa glevchont. ●152. Dond a benn deuz Kastelliz oa bet eur c'hoari all. ●(19--) DGES.hy 307. Kastellis. ●(1923) FHAB C'houevrer 2/53. Gwasa pez a zo, Kastelliz na gavjont ket an traou-ze eus o doare.
●(1987) BRUDn 110/17. Setu skwer eur rumm klok a zo koz-mat, hini Kastell-Paol : Kastellad, Kastelladez (pe Kastelladenn), Kastelliz, Kastelladezed.
(2) (blason populaire) Kastelliz oc’h ar groug.
●(1912) MELU 365. Plougouloumis bonedeien, / Sibirillis kaketerien, / Klederis tud a fouge, / Ploueskadis tud a leve, / Plouenanis laeroun tout / Ha Kastellis oc'h ar grouk.
- kastelodennkastelodenn
f. –où Casserole.
I.
●(1890) MOA 157b. Casserole, tr. «kastalorenn, f. pl. ou.»
●(1904) KANNgwital 22/173. al leaz o virvi ebarz eur gasteloren var an tan. ●(1927) FHAB Gouere 145b. a vez laosket er gastolorenn. ●(1931) VALL 100b. Casserole, tr. «kastelodenn f. pl. ou.» ●(1955) STBJ 184. skarzet ar gastorodenn.
II. Kanañ evel ur gastelodenn faout : chanter faux. Cf. chanter comme une casserole.
●(1964) BRUD 18/26 (L) *Mab an Dig. Ne ouien ket zoken kana, nemed evel ur gastolorenn faout.
- kastelodennadkastelodennad
f. –où (cuisine) Contenu d'une casserole.
●(1931) VALL 100b. Casserole ; le contenu, tr. «kastelodennad f.»
- KastennegKastenneg
n. de l. Castennec (Bieuzy).
●(1910) ISBR 61. Gueltaz ha Bihui e arrestas ar ribl er Blañoeh doh tor mañné Kastenneg hag e saùas ino ul lojellig édan er roh.
- kastetekastete
s. Chastete.
●(1612) Cnf.epist. 10. Coll an casteté. ●(1612) Cnf 40b. Caffout compagnunez charnel gant bellegyen pé religiuset, pé cloaer, pe ré ho deueus receuet an vrzou sacr, pé graet veu à casteté.
- kastidigezhkastidigezh
f. Châtiment.
●(1857) HTB 36. ar gastidigez lec'h rekompans. ●88. binviou a gastidigez. ●94. kastidigez he enebourien.
- kastigasion